Tiêm phòng cho trẻ sơ sinh và những điều cha mẹ cần biết

Vắc xin đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y tế phòng ngừa. Chúng giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ bằng cách ngăn chặn các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng. Vì thế, để bảo vệ cho sức khỏe của trẻ, việc ghi nhớ và tuân thủ lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh là cực kỳ quan trọng.

Tại sao cần phải tuân thủ lịch tiêm phòng cho trẻ?

Trong những tháng đầu sau khi sinh, hệ miễn dịch của trẻ còn yếu và chưa hoàn thiện, đặc biệt nhạy cảm với các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng từ môi trường bên ngoài. Vắc xin đã được nghiên cứu và sử dụng để giúp hệ miễn dịch kích thích sản xuất kháng thể cần thiết, giúp ngăn chặn các nguy cơ bệnh tật nguy hiểm. Sau khi sinh, trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch vì:

• Miễn dịch thụ động từ mẹ sẽ giảm dần: Trong thời kỳ thai kỳ, trẻ nhận được kháng thể IgG từ mẹ thông qua hàng rào nhau thai, đạt đỉnh vào những tháng cuối. Tuy nhiên, lượng này sẽ giảm dần sau sinh và không phải mọi bệnh trẻ đều nhận được kháng thể từ mẹ. Việc tiêm vắc xin đúng lịch giúp cơ thể sản xuất kháng thể mới kịp thời, giảm nguy cơ bị bệnh nguy hiểm.
• Trẻ tiếp xúc với môi trường bên ngoài: Sau khi sinh, trẻ phải tiếp xúc với môi trường mới đầy nguy cơ nhiễm bệnh từ vi sinh vật, virus, vi khuẩn, có thể gây bệnh. Đặc biệt là trường hợp trẻ sinh non, sinh thiếu tháng hoặc mắc các bệnh lý bẩm sinh, việc tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch là cần thiết để tạo miễn dịch đặc hiệu, giúp chống lại nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
• Chi phí tiêm chủng thấp hơn so với điều trị: Việc đầu tư vào tiêm chủng là một quyết định thông minh tài chính, vì chi phí cho quá trình tiêm chủng thấp hơn rất nhiều so với chi phí điều trị các bệnh tật.
• Không bỏ lỡ cơ hội tiêm chủng: Một số loại vắc xin có hạn chế về độ tuổi tiêm, nếu bỏ lỡ cơ hội này, trẻ có thể mất đi cơ hội phòng ngừa bệnh tật duy nhất trong đời. Vì vậy, cha mẹ cần ghi nhớ lịch tiêm chủng cho trẻ sơ sinh, giúp trẻ được tiêm chủng kịp thời và đầy đủ.

Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh từ 0 đến 24 tháng tuổi

Để bảo vệ sức khỏe của bé, mỗi giai đoạn phát triển của trẻ đều cần tiêm đủ các loại vắc xin. Dưới đây là lịch tiêm phòng quan trọng mà phụ huynh cần nắm vững để đảm bảo con được tiêm đầy đủ và đúng thời điểm.

Giai đoạn sơ sinh

Tiêm vắc xin phòng viêm gan B (liều 1) trong 24 giờ đầu sau sinh hoặc tiêm càng sớm càng tốt nếu bé chưa được tiêm trong 24 giờ đầu sau sinh. Tiêm vắc xin phòng bệnh lao trong 30 ngày đầu sau khi bé chào đời.

Khi trẻ 1 tháng tuổi

Nếu mẹ có nhiễm virus viêm gan B, bé sẽ được tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 2). Trong trường hợp mẹ không nhiễm virus viêm gan B, liều vắc xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 2) sẽ được tiêm cho bé khi bé đạt 2 tháng tuổi, thường đi kèm trong vắc xin kết hợp 6 trong 1 hoặc 5 trong 1, có chứa thành phần phòng bệnh viêm gan B.

Từ 6 tuần đến 2 tháng tuổi

Trong giai đoạn này, trẻ cần được tiêm một số vắc xin sau đây:

• Uống vắc xin phòng tiêu chảy do Rotavirus (liều 1).
• Tiêm vắc xin phòng viêm phổi, viêm màng não, viêm tai giữa do phế cầu (mũi 1) khi bé đủ 6 tuần tuổi.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 2) và các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm màng não mủ, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi do Haemophilus influenzae (mũi 1) khi bé tròn 2 tháng tuổi. Có thể sử dụng vắc xin 6 trong 1 hoặc vắc xin 5 trong 1 và uống thêm vắc xin phòng bại liệt (liều 1).

Giai đoạn 3 tháng tuổi

Khi 3 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm phòng một số mũi vắc xin như:

• Uống vắc xin Rotavirus (liều 2) để phòng tiêu chảy.
• Tiêm vắc xin phòng viêm màng não, viêm phổi, viêm tai giữa do phế cầu (mũi 2).
• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 3) và các bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm màng não mủ, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi do Haemophilus influenzae (mũi 2). Có thể sử dụng vắc xin 6 trong 1 cho mũi 2 hoặc 5 trong 1 kết hợp với uống vắc xin phòng bại liệt (liều 2) theo chương trình tiêm chủng mở rộng.

Giai đoạn 4 tháng tuổi

Khi 4 tháng tuổi, trẻ cần được tiêm phòng một số mũi vắc xin như:

• Uống vắc xin phòng tiêu chảy do Rotavirus (liều 3 nếu sử dụng vắc xin Rotateq của Mỹ).
• Tiêm vắc xin phòng viêm màng não, viêm phổi, viêm tai giữa do phế cầu (mũi 3).
• Tiêm vắc xin phòng bệnh viêm gan B (mũi 4) và các bệnh ho gà, uốn ván, bạch hầu, viêm họng, viêm màng não mủ, viêm phế quản, bại liệt, viêm phổi do Haemophilus influenzae (mũi 3). Có thể sử dụng vắc xin 6 trong 1 cho mũi 3 hoặc 5 trong 1 kết hợp với uống vắc xin phòng bại liệt (liều 3) theo Chương trình Tiêm chủng Mở rộng.

Giai đoạn 5 tháng tuổi

Tiêm 1 liều vắc xin phòng bại liệt nếu từ 2 đến 4 tháng tuổi đã sử dụng vắc xin 5 trong 1 và uống vắc xin phòng bại liệt.

Giai đoạn 6 tháng tuổi

Tiêm vắc xin phòng bệnh cúm (mũi 1), sau đó tiêm mũi 2 vào tháng tiếp theo, và sau đó tiêm lại hàng năm.

Tiêm vắc xin phòng viêm màng não do não mô cầu B và C: Tiêm 2 mũi cách nhau tối thiểu 6-8 tuần (thường là 2 tháng).

Giai đoạn 9 -12 tháng tuổi

Trong giai đoạn này, trẻ sẽ cần được thực hiện một số mũi tiêm như:

• Tiêm 1 liều vắc xin phòng sởi hoặc vắc xin phòng sởi - quai bị - rubella (MMR mũi 1). Nếu mũi 1 tiêm từ 9 đến dưới 12 tháng thì tiêm vắc xin phòng sởi - quai bị - rubella sau mũi sởi hoặc sởi - quai bị - rubella 6 tháng, sau đó tiêm nhắc lại MMR sau 4 năm.
• Nếu trẻ chưa được tiêm vắc xin chứa kháng nguyên sởi trước 1 tuổi, tiêm 1 liều vắc xin phòng sởi - quai bị - rubella (MMR mũi 1) khi trẻ 12 tháng tuổi, sau đó sau 6 tháng có thể tiêm 1 liều tăng cường vắc xin phòng sởi MVVAC hoặc sởi - rubella (MR), và sau 4 năm tiêm nhắc lại MMR mũi 2.
• Tiêm vắc xin phòng viêm não Nhật Bản (Imojev): Có thể tiêm từ 9 tháng tuổi, tiêm 2 mũi cách nhau 1-2 năm. Có thể tiêm cùng ngày hoặc ít nhất 1 tháng sau khi tiêm vắc xin phòng sởi hoặc sởi - quai bị - rubella.

Giai đoạn 12 - 24 tháng tuổi

Tiêm vắc xin phòng viêm não Nhật Bản B: Chọn 1 trong 2 loại vắc xin nếu trẻ chưa được tiêm Imojev (mũi 1).

• vắc xin Imojev: Tiêm mũi 1, mũi 2 tiêm sau 1-2 năm.
• vắc xin Jevax: Tiêm mũi 1, mũi 2 tiêm sau 1-2 tuần, mũi 3 tiêm sau mũi 2 một năm. Sau đó, tiêm nhắc lại ít nhất 1 lần mỗi 3 năm đến khi trẻ 15 tuổi.
• Tiêm vắc xin phòng thủy đậu (mũi 1), mũi 2 tiêm nhắc lại sau 4 năm.
• Tiêm vắc xin phòng viêm gan A (mũi 1), mũi 2 tiêm nhắc lại sau 6 - 12 tháng.
• Tiêm vắc xin phòng viêm gan B và các bệnh ho gà, viêm phế quản, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm màng não mủ, viêm họng, viêm phổi do Haemophilus influenzae (vắc xin 6 trong 1, mũi 4) khi bé 18 tháng tuổi và phải hoàn thành trước 24 tháng tuổi.
• Tiêm vắc xin phòng thương hàn: Có thể tiêm từ khi bé tròn 24 tháng, mũi 2 tiêm nhắc lại sau 3 năm.

Khi quên lịch tiêm cho trẻ, ba mẹ cần làm gì?

Nhiều bố mẹ đôi khi gặp khó khăn trong việc duy trì đúng lịch trình tiêm chủng cho con, điều này có thể khiến trẻ phải đối mặt với nguy cơ cao hơn về các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm khi chưa đủ mũi tiêm cần thiết, đặc biệt là trong các mùa cao điểm của dịch bệnh.

Theo chuyên gia, trong trường hợp bỏ lỡ lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh, bố mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:

• Chủ động cập nhật và tuân thủ lịch tiêm phòng cho trẻ. Bố mẹ cần hiểu rõ về các loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm và thông tin về các loại vắc xin cũng như lịch tiêm phòng cho từng loại vắc xin cụ thể để tự chuẩn bị và đưa con đến tiêm chủng đúng thời điểm.
• Liên hệ với cán bộ y tế tại bệnh viện hoặc các trung tâm tiêm chủng để được tư vấn và hỗ trợ về việc tiếp tục thực hiện tiêm vắc xin cho trẻ. Dựa vào tình hình tiêm chủng và sức khỏe của từng trẻ, cán bộ y tế sẽ chỉ định lịch tiêm thay thế để trẻ được tiêm bù các loại vắc xin bị lỡ. Điều này có nghĩa là trẻ sẽ cần phải tiêm thêm một số loại vắc xin để đảm bảo bảo vệ tối ưu.
• Trong một số trường hợp, khi trẻ cần tiêm các mũi cơ bản hoặc mũi nhắc theo Chương trình Tiêm chủng mở rộng nhưng các cơ sở y tế địa phương hết vắc xin, bố mẹ có thể đưa con đến các trung tâm tiêm chủng dịch vụ hoặc bệnh viện để không bỏ lỡ lịch tiêm chủng cho con.

Ghi nhớ và tuân thủ đúng lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm của bất kỳ bậc cha mẹ nào. Điều này không chỉ đảm bảo sự an toàn và sức khỏe của bé mà còn là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe toàn diện của cả gia đình.