Tìm hiểu chi tiết về xét nghiệm vi nấm soi tươi

Bệnh nấm da, nấm móng, nấm tóc, nấm miệng… là bệnh ngoài da khá thường gặp ở người Việt. Nấm có thể xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể và có thể do nhiều loại vi nấm gây ra. Muốn điều trị nấm triệt để, hạn chế nguy cơ tái phát, loại vi nấm gây bệnh cần được xác định chính xác. Và để xác định chính xác “thủ phạm” gây nấm, bác sĩ thường chỉ định thực hiện xét nghiệm vi nấm soi tươi.

Xét nghiệm vi nấm soi tươi là gì?

Xét nghiệm vi nấm soi tươi tương tự như xét nghiệm vi khuẩn gây bệnh. Mẫu bệnh phẩm của người nhiễm nấm (da, tóc, móng…) sẽ được thu thập và mang soi dưới kính hiển vi hoặc được nuôi cấy trong môi trường phù hợp để xác định tính chất sinh hóa học. Qua đó, bác sĩ xác định được tổn thương có phải do nấm gây ra hay không và loài nấm gây bệnh để đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Người thực hiện xét nghiệm này là cán bộ xét nghiệm được đào tạo và có chứng chỉ hoặc chứng nhận về chuyên ngành vi sinh - ký sinh trùng. Người nhận định và phê duyệt kết quả là cán bộ có trình độ đại học hoặc sau đại học về chuyên ngành vi sinh – ký sinh trùng. Trên lâm sàng, mỗi loại nấm sẽ gây ra những tổn thương và biểu hiện khác nhau. Để có thể điều trị hiệu quả, nhanh chóng nhất, loại nấm gây bệnh cần được phát hiện sớm để việc điều trị diễn ra kịp thời.

Xét nghiệm này sẽ được bác sĩ chỉ định khi:

• Cơ thể người bệnh xuất hiện những mảng da bị ngứa, đỏ, có vảy, có viền nổi gồ lên xung quanh.
• Khi ai đó có móng tay, móng chân bị giòn, dễ gãy, biến dạng, dày lên hoặc móng tay tách ra khỏi phao tay.
• Khi ai đó có tóc gãy rụng kèm hoặc không kèm theo các mảng vảy da đầu, viêm da đầu.
• Có các mảng trắng từng đốm trong lưỡi, môi, họng.
• Bị nấm có vảy, nấm khô, chảy dịch ở các kẽ tay, chân.

Phương tiện và bệnh phẩm khi thực hiện vi nấm soi tươi

Để thực hiện xét nghiệm vi nấm soi tươi sẽ cần đến các trang thiết bị như: Kính hiển vi, tủ an toàn sinh học cấp 2, máy li tâm, dụng cụ lấy mẫu, hóa chất… Bệnh phẩm có thể là dịch, mủ, da, tóc, móng… Kỹ thuật lấy bệnh phẩm cần lưu ý những điều sau:

• Khi lấy bệnh phẩm ở da, cần cạo vẩy da ở rìa của tổn thương, cạo ở nhiều vị trí khác nhau. Khi cạo mẫu bệnh phẩm cần cạo từ trong ra ngoài để phần vẩy da rơi lên tiêu bản hoặc rơi vào đĩa petri vô khuẩn. Không cạo bệnh phẩm trên các vết bội nhiễm và chàm.
• Khi lấy bệnh phẩm ở móng để làm xét nghiệm, cần dùng dao, kéo cạo, cắt lớp sừng mủn ở dưới móng nếu có tổn thương móng dày mủn ở bờ tự do. Nếu có thương tổn tách giữa móng và bàn móng cần dùng dao nhọn cạo chất sừng mủn dưới móng. Nếu viêm quanh móng cần cạo vẩy da ở rãnh quanh móng. Sau đó, lớp sừng được đặt vào tiêu bản hoặc đĩa petri vô khuẩn.

Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm vi nấm soi tươi

Kết quả xét nghiệm vi nấm soi tươi cũng sẽ bị chi phối bởi nhiều yếu tố như:

• Trước khi lấy mẫu xét nghiệm, bệnh nhân cần ngừng sử dụng các loại thuốc kháng nấm ít nhất từ 1 - 2 tuần. Nếu bệnh nhân không ngừng uống thuốc, vi nấm sẽ ở thể lặn hoặc tạm thời biến mất nên khi soi sẽ không tìm thấy.
• Các thuốc bôi ngoài da điều trị nấm khiến nhiều hạt mỡ tồn tại trên da. Trong vi trường có nhiều hạt mỡ sẽ cản trở tầm nhìn của người quan sát.
• Các thuốc màu bôi ngoài da sẽ che khuất cấu trúc của vi nấm, gây khó khăn trong quan sát và đưa ra kết quả xét nghiệm.

Cách thức tiến hành xét nghiệm vi nấm soi tươi

Đầu tiên, bác sĩ sẽ lấy mẫu bệnh phẩm theo đúng quy định của chuyên ngành vi sinh. Bệnh phẩm sau khi lấy sẽ được cho lên lam kính. Tùy từng mẫu bệnh phẩm, bác sĩ làm xét nghiệm sẽ sử dụng loại hóa chất khác nhau.

• Với mẫu bệnh phẩm là da, tóc, móng bác sĩ sẽ nhỏ dung dịch KOH 20% lên trên bệnh phẩm.
• Với mẫu bệnh phẩm dịch tiết, đờm, phân, bác sĩ sẽ nhỏ NaCl 9‰ lên lam kính rồi lấy mẫu bệnh phẩm hòa vào dung dịch đến khi đục.
• Với bệnh phẩm là dịch não tủy nghi nhiễm Cryptococcus spp, bác sĩ sẽ làm tiêu bản bằng mực tàu.
• Với bệnh phẩm là các chất dịch lỏng, bác sĩ sẽ lấy bệnh phẩm trực tiếp lên lam kính. Sau đó, lá kính được lấy để đậy lên giọt dung dịch.

Kết quả xét nghiệm vi nấm soi tươi

Sau khi làm xét nghiệm vi nấm soi tươi, bác sĩ sẽ đọc kết quả xét nghiệm để kết luận bệnh. Khi không tìm thấy tế bào nấm trên mẫu bệnh phẩm, chứng tỏ người bệnh không bị nhiễm nấm. Khi đó, để xác định nguyên nhân gây tổn thương trên da, bác sĩ sẽ chỉ định làm thêm các xét nghiệm cần thiết khác. Các kết quả bất thường sẽ gồm:

• Trong trường hợp phát hiện các tế bào nấm men hình bầu dục hoặc hình tròn kích thước 3- 5μm nảy chồi hoặc không nảy chồi, người bệnh đang nhiễm trùng nấm men hoặc nấm men sợi giả. Các sợi nhánh sẽ được tạo thành từ các chỗ thắt.
• Nếu quan sát thấy sợi nấm tách ra cách vách ngăn, người bệnh bị nhiễm nấm sợi có vách ngăn.
• Nếu phát hiện thấy các sợi nấm thô, ngắn và các đám tế bào tròn có dạng hình túi trứng cóc có nghĩa người bệnh đang nhiễm nấm lang ben.

Dựa trên kết quả xét nghiệm vi nấm soi tươi, các bác sĩ sẽ kê đơn thuốc phù hợp để việc điều trị nấm hiệu quả nhất.

Không ít người Việt đang bị nhiễm nấm. Một phần nguyên nhân đến từ việc khí hậu nước ta thuận lợi cho các loại vi nấm phát triển. Các loại vi nấm khác nhau có thể gây ra các bệnh nấm khác nhau. Để có thể trị nấm triệt để, tránh kéo dài hay tái phát, bác sĩ cần tìm đúng loại nấm gây bệnh để có thể chỉ định loại thuốc phù hợp. Và xét nghiệm vi nấm soi tươi sẽ giúp bác sĩ xác định đúng loại nấm gây bệnh để tư vấn phác đồ điều trị hiệu quả nhất.

Xem thêm:

• Bệnh nấm da có lây không? Cách giảm nguy cơ lây nhiễm nấm da
• Nguyên nhân và cách chữa bệnh nấm da toàn thân