Lang ben là gì? Nguyên nhân gây bệnh và nguyên tắc phòng ngừa

Lang ben là gì? 

Lang ben là bệnh nhiễm nấm nhóm Malassezia gây ra. Lang ben gây ra các dát vảy mịn kèm tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố da. Các vị trí bị ảnh hưởng thường xuyên nhất là thân, cổ.

Bệnh lang ben là bệnh lành tính và không lây vì mầm bệnh nấm gây bệnh là tương đồng với da bình thường.

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lang ben

Ngực, bụng, cổ, mặt trong cánh tay, đùi, vai là các vị trí mà lang ben thường xuất hiện trên cơ thể và hiếm khi thấy ở cẳng chân hay cẳng tay. Biểu hiện lâm sàng đặc trưng do lang ben gây ra ban đầu là dát, chấm đỏ hoặc hồng nâu.

Các tổn thương lúc đầu thường nhỏ, rải rác, sau đó các dát này tập hợp lại và lan rộng dần lên. Trên tổn thương có vảy da khô nhỏ và mịn, khi cạo vảy dễ bong. Nếu không được điều trị, những sắc tố đó sẽ thâm lại. Khi ra ngoài tiếp xúc với ánh nắng thì phần da tổn thương sẽ khi ra mồ hôi nhiều.

Tác động của bệnh lang ben đối với sức khỏe

Bệnh không gây nguy hiểm nhưng có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ bởi các mảng da sáng màu hoặc tối màu do giảm và tăng sắc tố.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến lang ben

Lang ben là tình trạng nhiễm nấm nông trên da, do nhóm Malassezia gây nên. Hiện nay đã xác định và phân loại được 12 chủng nấm ưa mỡ Malassezia khác nhau, trong đó có 8 chủng nấm hay gây bệnh cho người là M. sympodialis, M. globosa, M. restricta, M. slooffiae, M. furfur, M. obtusa và các chủng mới được phân lập là M. dermatis, M. japonica, M. yamotoensis, M. nana, M. caprae và M. equina.

Những ai có nguy cơ mắc phải lang ben

• Người suy giảm miễn dịch do corticoid;

• Phụ nữ đang thai nghén;

• Người suy dinh dưỡng;

• Bệnh nhân đái tháo đường.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải lang ben

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc lang ben, bao gồm:

• Thời tiết nóng và ẩm ướt;

• Nhiều mồ hôi;

• Da dầu;

• Hệ thống miễn dịch bị suy giảm;

• Thay đổi nội tiết.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán lang ben

Lâm sàng

Tổn thương là các dát hình tròn hay hình bầu dục, ở trên có vảy da mỏng, có thể cào nhẹ trên bề mặt da tổn thương để phát hiện vảy da trong trường hợp khó phát hiện (dấu hiệu vỏ bào). Các tổn thương liên kết với nhau thành mảng lớn hơn. Vị trí thường gặp lang ben ở vùng da tiết bã, thường gặp nhất là vùng ngực và vùng liên bả vai.

Các tổn thương cũng có thể gặp ở mặt (thường gặp ở trẻ em), da đầu, khoeo, dưới vú và phần bẹn.

Lang ben làm da tổn thương, màu da thay đổi nhưng hay gặp nhất là màu nâu (tăng sắc tố) và nâu vàng (giảm sắc tố); đôi lúc có hiện tượng viêm nhẹ khiến da có màu hồng.

Soi da dưới ánh sáng đèn Wood, tổn thương do lang ben gây ra có màu vàng sáng hoặc vàng huỳnh quang. Ở vùng rìa của tổn thương chủ yếu có màu huỳnh quang.

Người bệnh có thể bị ngứa nhẹ, nhất là khi thời tiết nóng bức và độ ẩm cao.

Xét nghiệm

Phương pháp soi trực tiếp: Hình ảnh bào tử xen kẽ với các sợi nấm ngắn từ bệnh phẩm được lấy bằng băng dính hoặc cạo vảy da ở vùng da có tổn thương.

Phương pháp nuôi cấy: Trong khi nuôi cấy Malassezia cần phải phủ trên đó lớp dầu bởi tính ưa dầu tự nhiên của loài nấm này.

Chẩn đoán xác định

Tổn thương da có kèm tăng sắc tố hoặc giảm sắc tố, vảy da mỏng có thể cào ra được.

Soi dưới đèn wood thấy có màu vàng huỳnh quang.

Soi trực tiếp (soi tươi) thấy hình ảnh bào tử xen kẽ với sợi nấm ngắn.

Chẩn đoán phân biệt

• Chàm khô (pityriasis alba);

• Giảm sắc tố sau viêm do các bệnh lý khác gây ra;

• Bạch biến;

• Phong thể I;

• Viêm da dầu;

• Vảy phân hồng Gilbert;

• Nấm thân;

• Giang mai II;

• Viêm nang lông do nguyên nhân khác gây nên, đặc biệt viêm nang lông có kèm trứng cá và ngứa.

Phương pháp điều trị lang ben hiệu quả

Thuốc chống nấm tại chỗ

Ketoconazole (1 - 2%) hoặc selenium sulfid (2,5%) có hiệu quả. Điều trị 2 lần/tuần từ 2 đến 4 tuần. Bôi thuốc lên vùng da tổn thương trong 10 - 15 phút rồi rửa sạch.

Các thuốc khác của nhóm kháng nấm azole, allylamin dạng kem hoặc dạng dung dịch, glycol propylen, nystatin, acid salicylic.

Thuốc kháng nấm tác dụng toàn thân

• Ketoconazole 200 mg/ngày từ 5 - 7 ngày.

• Itraconazole 100-200 mg/ngày trong 5 ngày.

• Fluconazole 300 mg/tuần dùng trong 2 tuần.

Bệnh lang ben không gây sẹo vĩnh viễn hoặc rối loạn sắc tố. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, bệnh có thể tái phát dù đã được điều trị hiệu quả.

Phòng tái phát

Loại bỏ hoặc hạn chế các yếu tố nguy cơ gây bệnh lang ben.

Tại chỗ: 

Sử dụng dầu gội chống nấm chứa ketoconazol 1 lần/tuần.

Toàn thân: 

• Ketoconazol 400 mg x 1 lần/tháng;

• Fluconazol 300 mg x 1 lần/tháng;

• Itraconazol 400 mg x 1 lần/tháng.

Sử dụng thuốc điều trị nấm bằng đường toàn thân có thể gây nhiều tác dụng không mong muốn, đặc biệt là gây tác động xấu lên gan, thận, vì vậy bệnh nhân cần được xét nghiệm trước khi chỉ định và trong quá trình điều trị.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của lang ben

Chế độ sinh hoạt:

• Tránh sử dụng các sản phẩm gây tăng tiết dầu trên da; tránh ánh nắng vì tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể gây kích ứng da, khiến da tổn thương trở nên ngứa ngáy và khó chịu.

• Nên sử dụng kem chống nắng thường xuyên khi ra đường.

• Không mặc quần áo quá chật và bó; nên lựa chọn các loại quần áo có vải thoáng khí, chẳng hạn như vải bông để giảm mồ hôi.

• Tuân thủ việc sử dụng các thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.

• Nếu các dấu hiệu trên da như các tổn thương dạng dát hồng, nâu trở nên nặng và lan rộng hơn, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để khám và điều trị kịp thời. Liên hệ với bác sĩ ngay nếu trong quá trình sử dụng thuốc có biểu hiện của tác dụng không mong muốn.

• Thực hiện việc vệ sinh cá nhân sạch sẽ mỗi ngày, đặc biệt là khi có mồ hôi.

• Cần có chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, không dùng chung đồ đạc. 

Chế độ dinh dưỡng:

• Cần cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể, đặc biệt là các loại vitamin và kẽm.

Phương pháp phòng ngừa lang ben hiệu quả

• Mặc đồ thoáng mát, dễ thấm mồ hồi, nhất là vào mùa nóng.

• Vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tắm rửa, thay đồ hằng ngày. 

• Không sử dụng chung các đồ sinh hoạt cá nhân như khăn lau, quần áo... với người khác.

• Chăn nệm và áo quần phải được giặt sạch và phơi nắng cho khô, tránh dùng đồ ẩm mốc.