Tìm hiểu về các chỉ số đánh giá chức năng của tim

Tim là cơ quan quan trọng bậc nhất trong cơ thể của chúng ta. Tim giúp duy trì sự sống bằng cách bơm máu và oxy nuôi dưỡng tất cả các tế bào trong cơ thể. Tim bơm khoảng 5 - 6 lít máu mỗi phút và có thể co bóp liên tục đến 100.000 lần mỗi ngày. Vì vậy, bất cứ vấn đề bất thường nào xảy ra ở tim đều gây ảnh hưởng đến cơ thể con người theo nhiều cách khác nhau. Để tìm ra những bất thường đó, các bác sĩ sẽ căn cứ vào các chỉ số đánh giá chức năng của tim.

Làm sao để có chỉ số đánh giá chức năng của tim?

Để có các chỉ số quan trọng phục vụ cho mục đích đánh giá chức năng tim, các bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện siêu âm tim. Siêu âm tim là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tim không xâm lấn nhằm mục đích khảo sát chức năng, hình thái, huyết động học của tim (gồm buồng tim, màng ngoài tim, mạch máu lớn nối với tim, vách tim).

Các phương pháp chẩn đoán bệnh lý liên quan đến tim không ngừng phát triển. Siêu âm tim không phải kỹ thuật mới nhưng vẫn luôn là chỉ định đầu tay khi cần theo dõi sức khỏe tim mạch. Khi nghi ngờ các bất thường hay bệnh lý về tim, các bác sĩ vẫn thường chỉ định siêu âm tim đầu tiên sau đó mới đến các xét nghiệm bổ sung hoặc chuyên sâu khác. Siêu âm tim để có các chỉ số đánh giá chức năng của tim có các loại như:

• Siêu âm tim một chiều: Sử dụng một chùm siêu âm duy nhất để thăm dò cấu trúc giải phẫu tim.
• Siêu âm tim hai chiều: Dùng nhiều chùm siêu âm quét nhanh để cho thấy những hình ảnh giải phẫu tim dưới dạng lát cắt.
• Siêu âm Doppler tim: Giúp phát hiện dòng chảy bất thường trong các tổn thương van tim nhờ khả năng đo vận tốc dòng máu ở các vị trí khác nhau của buồng tim.
• Siêu âm tim qua thành ngực: Kỹ thuật siêu âm này sử dụng các điện cực dán trên ngực để theo dõi dòng điện của tim. Các đầu dò qua lại trên ngực và sóng âm thanh sẽ giúp ghi lại hình ảnh của tim trên màn hình.
• Siêu âm tim qua thực quản: Phương pháp này thường mang đến sự chính xác cao do đầu dò siêu âm được đưa qua miệng, vào thực quản để ghi lại những hình ảnh của tim.

Các chỉ số đánh giá chức năng của tim gồm những gì?

Để có thể đánh giá chức năng tim, chúng ta cần đánh giá cấu trúc giải phẫu và hoạt động sinh lý của tim. Chức năng của tim được thể hiện qua các chỉ số gồm:

• EDV: Chỉ số trong kết quả siêu âm tim này thể hiện thể tích cuối tâm trương được đo theo phương pháp Teicholz.
• ESV: Là chỉ số thể tích cuối tâm thu đo theo phương pháp Teicholz.
• Thể tích tống máu/ tâm thu.
• Cung lượng tim hay chính là thể tích máu được tim bơm trong 1 phút.
• Phân suất phun của tim được tính bằng tỷ lệ phần trăm của EDV so với lượng máu được bơm ra/tâm thu.

Cách đo các chỉ số quan trọng này trong siêu âm tim cụ thể là:

• Ở thời kỳ tâm trương, máu được đổ đầy tâm thất. Ở cuối kỳ này, tâm thất chứa lượng máu khoảng 130ml được gọi là thể tích máu vào cuối kỳ tâm trương - EDV. Như vậy, chỉ số EDV sẽ khoảng 130 ml.
• Ở thời kỳ tâm thu là thời kỳ tâm thất co bóp để tống máu vào động mạch nhưng không tống hết toàn bộ 130ml. Vẫn còn khoảng 60ml trong tâm thất và lượng máu này được gọi là thể tích máu vào cuối kỳ tâm thu -  ESV. Như vậy, chỉ số ESV sẽ khoảng 60 ml.
• Phân số tống máu EF được tính bằng tỷ số giữa lượng máu được tống đi/lượng máu lúc tâm thất đầy máu. Chỉ số EF này ở người khỏe mạnh khoảng 50-70%
• Cung lượng tim sẽ được đánh giá căn cứ vào dòng chảy qua van động mạch chủ.
• Phân suất tống máu ở người được siêu âm tim sẽ tính được sau khi có chỉ số EDV và ESV.

Vai trò của siêu âm tim trong đánh giá các chỉ số chức năng tim

Trong các cách đo chỉ số đánh giá chức năng của tim, siêu âm tim có vai trò vô cùng quan trọng. Đây là phương pháp khảo sát đơn giản, không xâm lấn, thực hiện nhanh chóng nhưng lại đưa ra kết quả chính xác có độ tin cậy cao. Siêu âm tim giúp bác sĩ có được các chỉ số cần thiết để đánh giá hình thái, chức năng, huyết động học của các mạch máu lớn nối với tim, màng ngoài tim, buồng tim, vách tim. Qua đó, bác sĩ có thể chẩn đoán được các vấn đề liên quan đến sức khỏe tim mạch và đưa ra phương án điều trị kịp thời.

Siêu âm giúp bác sĩ quan sát được hình ảnh tim, nhìn thấy cách tim đập và bơm máu thế nào. Kết quả các chỉ số chức năng có được sẽ giúp bác sĩ tìm ra nhiều bất thường trong cơ tim và tim như:

• Hình dạng và kích thước của tim người được siêu âm.
• Chuyển động và kích thước của thành tim.
• Cách thức tim của người bệnh co bóp, hoạt động.
• Sức bơm của tim và hoạt động của các van tim.
• Đánh giá tình trạng hẹp van tim, máu tràn ngược qua van tim nếu có.
• Đánh giá tình trạng viêm nhiễm, khối u ở cơ tim hay van tim.
• Phát hiện các vấn đề ở mạch máu lớn kết nối với tim.
• Phát hiện các vấn đề ở màng ngoài tim, màng trong tim và cơ tim.
• Phát hiện các bệnh lý liên quan đến van tim và các lỗ thông bất thường ở các buồng tim.
• Phát hiện máu đông hình thành trong buồng tim nếu có.

Khi nào cần siêu âm tim để đánh giá các chỉ số chức năng?

Việc siêu âm để đánh giá các chỉ số đánh giá chức năng của tim thường được chỉ định hay thực hiện khi:

• Thăm khám để theo dõi sức khỏe định kỳ.
• Nghi ngờ có dị tật ở buồng tim, vách ngăn tim, các mạch máu lớn kết nối với tim…
• Nghi ngờ các bệnh lý xuất phát ở màng ngoài, màng trong hay cơ tim.
• Nghi ngờ người bệnh mắc các bệnh lý về van tim.
• Nghi ngờ có lỗ thông bất thường giữa các buồng tim.
• Nghi ngờ có hình thành cục máu đông trong tim.
• Nghi ngờ người bệnh bị bệnh suy tim.

Siêu âm tim để thu thập chỉ số chức năng tim không xâm lấn, không phức tạp nhưng lại cực hiệu quả trong phát hiện các bất thường về tim nên vẫn đang được sử dụng vô cùng phổ biến. Các bất thường về tim đôi khi không biểu hiện thành triệu chứng nhưng có thể bộc lộ qua nhịp tim, kích cỡ tim, cách thở bất thường… Vì vậy, việc kiểm tra các chỉ số đánh giá chức năng của tim định kỳ hay khi có bất cứ triệu chứng bất thường nào là việc chúng ta nên làm ngay hôm nay. Phát hiện sớm các bất thường về tim giúp việc điều trị bệnh tim mạch dễ dàng và hiệu quả hơn nhiều. 

Xem thêm:

• Tìm hiểu chi tiết về dị tật bẩm sinh tâm thất độc nhất
• Thất phải hai đường ra là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị