Tìm hiểu về chất khử trùng, phân biệt chất khử trùng và thuốc sát trùng

Chất khử trùng là một phần thiết yếu trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt trong việc bảo vệ sức khỏe trước các mầm bệnh gây hại. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về chúng, dẫn đến tình trạng sử dụng sai cách hoặc gặp phải ngộ độc do chất khử trùng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu sự khác biệt giữa thuốc sát trùng và chất khử trùng, các vấn đề liên quan đến ngộ độc chất khử trùng và cung cấp hướng dẫn an toàn trong sử dụng.

Sự khác biệt giữa thuốc sát trùng và chất khử trùng

Mặc dù cả thuốc sát trùng và chất khử trùng đều có chức năng tiêu diệt vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh, chúng lại có những khác biệt quan trọng về đối tượng sử dụng và tính chất hóa học.

Thuốc sát trùng

Thuốc sát trùng được thiết kế để sử dụng trên cơ thể con người và động vật, nhằm tiêu diệt hoặc ức chế sự phát triển của vi sinh vật mà không gây tổn thương tới mô sống. Một số ví dụ về thuốc sát trùng bao gồm cồn y tế, oxy già (hydrogen peroxide), và iodine (thuốc sát khuẩn da). Thuốc sát trùng thường được sử dụng để làm sạch vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng hoặc chuẩn bị bề mặt da trước khi phẫu thuật.

Chất khử trùng

Khác với thuốc sát trùng, chất khử trùng được sử dụng trên các bề mặt vô tri vô giác như sàn nhà, bàn, thiết bị y tế hoặc nhà vệ sinh để tiêu diệt các vi sinh vật. Chúng thường mạnh hơn và có thể gây hại cho con người nếu tiếp xúc trực tiếp với da hoặc hít phải. Các loại chất khử trùng phổ biến bao gồm chất tẩy rửa chứa clo, ethanol, amoni bậc bốn và các sản phẩm diệt khuẩn khác.

Mặc dù cả hai đều có vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa lây nhiễm, việc nhầm lẫn giữa thuốc sát trùng và chất khử trùng có thể dẫn đến nguy cơ ngộ độc, kích ứng da, và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Ngộ độc chất khử trùng

Ngộ độc chất khử trùng xảy ra khi con người vô tình hít phải, nuốt phải hoặc tiếp xúc trực tiếp với một lượng lớn chất khử trùng. Điều này thường xảy ra do sự bất cẩn trong sử dụng, chẳng hạn như không sử dụng đúng hướng dẫn, sử dụng trong không gian kín mà không có sự thông gió, hoặc bảo quản không đúng cách, khiến trẻ em hoặc thú cưng tiếp xúc với hóa chất nguy hiểm.

Dấu hiệu của ngộ độc chất khử trùng:

• Kích ứng da và mắt: Một trong những dấu hiệu phổ biến khi tiếp xúc với chất khử trùng là sự kích ứng da, gây mẩn đỏ, ngứa, hoặc bỏng nhẹ. Nếu chất khử trùng tiếp xúc với mắt, nó có thể gây đỏ mắt, đau, thậm chí mất thị lực tạm thời.
• Khó thở: Hít phải chất khử trùng, đặc biệt là các sản phẩm có chứa hóa chất như amoni bậc bốn hoặc clo, có thể gây kích ứng đường hô hấp, khó thở, ho khan hoặc thở dốc.
• Đau bụng, nôn mửa: Nuốt phải chất khử trùng có thể gây đau bụng dữ dội, nôn mửa và tiêu chảy. Những trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tổn thương gan, thận và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
• Chóng mặt, nhức đầu: Tiếp xúc lâu dài hoặc hít phải một lượng lớn chất khử trùng có thể dẫn đến các triệu chứng thần kinh như chóng mặt, nhức đầu và mất cân bằng.

Cách xử lý khi ngộ độc chất khử trùng

Khi gặp phải tình trạng ngộ độc chất khử trùng, điều quan trọng là phải xử lý nhanh chóng và đúng cách để giảm thiểu nguy cơ tổn thương nghiêm trọng.

Ngộ độc do hít phải:

• Ngay lập tức đưa nạn nhân ra khỏi không gian bị nhiễm chất khử trùng và đến nơi thoáng khí.
• Nếu nạn nhân gặp khó khăn trong việc thở, cần gọi cấp cứu ngay lập tức.
• Tránh tiếp xúc với hơi hóa chất trong khi đợi sự hỗ trợ từ y tế.

Ngộ độc do tiếp xúc với da:

• Rửa sạch vùng da bị tiếp xúc bằng nước ấm trong ít nhất 15 phút.
• Nếu tình trạng kích ứng da không giảm sau khi rửa sạch, nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Ngộ độc do tiếp xúc với mắt:

• Rửa sạch mắt bằng nước sạch trong ít nhất 15 phút.
• Tránh chà xát mắt và tìm kiếm sự chăm sóc y tế nếu có dấu hiệu tổn thương mắt nghiêm trọng.

Nuốt phải chất khử trùng:

• Cung cấp cho nạn nhân một cốc nước để uống nhằm làm loãng chất khử trùng trong dạ dày, nhưng không được ép uống quá nhiều.
• Gọi cấp cứu ngay lập tức và mang theo nhãn mác của sản phẩm chất khử trùng để cung cấp thông tin cho bác sĩ.

Lưu ý khi sử dụng chất khử trùng

Việc sử dụng chất khử trùng đúng cách và an toàn có thể giúp ngăn ngừa nguy cơ ngộ độc và bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi sử dụng chất khử trùng:

• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng: Mỗi sản phẩm khử trùng đều có những chỉ định và cảnh báo riêng. Đọc kỹ nhãn mác trước khi sử dụng và tuân thủ đầy đủ các hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
• Sử dụng trong không gian thoáng khí: Tránh sử dụng chất khử trùng trong những không gian kín mà không có sự thông gió đầy đủ. Hít phải hóa chất khử trùng có thể gây kích ứng đường hô hấp và dẫn đến các vấn đề về hô hấp nghiêm trọng.
• Tránh tiếp xúc trực tiếp với da và mắt: Sử dụng găng tay và khẩu trang khi tiếp xúc với chất khử trùng, đặc biệt là các loại có chứa hóa chất mạnh như clo hoặc amoni bậc bốn. Nếu không may bị dính vào da hoặc mắt, cần rửa sạch ngay lập tức bằng nước sạch.
• Không pha trộn nhiều loại hóa chất: Không pha trộn các loại chất khử trùng với nhau, đặc biệt là các sản phẩm có chứa amoni bậc bốn và clo. Việc này có thể gây ra phản ứng hóa học nguy hiểm, tạo ra khí độc như chloramine, gây nguy hiểm đến sức khỏe.
• Bảo quản xa tầm tay trẻ em: Chất khử trùng cần được lưu trữ ở nơi khô ráo, thoáng mát và xa tầm với của trẻ em hoặc thú cưng. Đảm bảo rằng các sản phẩm này được đóng kín sau khi sử dụng và không để lại các chất lỏng dư thừa ở ngoài.
• Không lạm dụng chất khử trùng: Sử dụng quá mức hoặc quá thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng kích ứng da, khô da hoặc dị ứng. Chỉ sử dụng khi cần thiết và tuân theo liều lượng được khuyến cáo.
• Thay thế các chất khử trùng tự nhiên khi có thể: Nếu có thể, bạn nên sử dụng các chất khử trùng tự nhiên như giấm hoặc tinh dầu tràm trà để làm sạch các bề mặt trong gia đình. Chúng ít độc hại hơn so với các chất khử trùng hóa học và vẫn đảm bảo tiêu diệt vi khuẩn hiệu quả.

Chất khử trùng là một công cụ hiệu quả trong việc duy trì môi trường sạch sẽ và ngăn ngừa sự lây lan của mầm bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, bao gồm nguy cơ ngộ độc. Để sử dụng chất khử trùng an toàn, bạn cần nắm rõ sự khác biệt giữa thuốc sát trùng và chất khử trùng, chú ý đến các dấu hiệu ngộ độc và luôn tuân thủ hướng dẫn sử dụng từ nhà sản xuất.