Tìm hiểu về liệu pháp nhóm trong trị liệu tâm lý

Tại các nước phương Tây, liệu pháp nhóm hay trị liệu theo nhóm không còn là phương pháp xa lạ. Phương pháp này được áp dụng trong cải thiện sức khỏe tinh thần, hỗ trợ điều trị các bệnh về tâm lý. Phương pháp trị liệu tâm lý này khá hiệu quả trong điều trị các bệnh như rối loạn lo âu, trầm cảm,…

Liệu pháp nhóm là gì?

Liệu pháp nhóm còn gọi là trị liệu theo nhóm (Group therapy) là một trong rất nhiều phương pháp trị liệu tâm lý đã và đang được áp dụng tại nhiều nước trên thế giới. Với phương pháp này, sẽ có một hoặc nhiều chuyên gia trị liệu cùng tham gia để trị liệu cho một nhóm người cùng một lúc. 

Liệu pháp này xuất phát từ việc động lực nhóm sẽ giúp con người có động lực hơn, cảm thấy được cổ vũ khi họ có mong muốn cải thiện sức khỏe tinh thần. Phương pháp trị liệu này hiện đang được áp dụng tại các bệnh viện, trung tâm trị liệu, tổ chức cộng đồng…

Trị liệu theo nhóm có thể được thực hiện đơn lẻ nhưng thường được coi là một phần của phác đồ điều trị lâu dài bao gồm nhiều lần trị liệu tinh thần và các biện pháp điều trị y khoa khác với thuốc. Tuy nhiên, trị liệu theo nhóm có thể không phải là sự lựa chọn tốt nhất trong trị liệu. Vì không ít bệnh nhân cảm thấy khó chia sẻ những thông tin riêng tư trong một nhóm, nhất là ở giai đoạn đầu của quá trình trị liệu.

Liệu pháp nhóm dành cho đối tượng nào?

Các nhóm trị liệu có sự tham gia của các nhà trị liệu rất hữu ích với những đối tượng như:

• Người có sức khỏe tinh thần yếu cần tăng đề kháng cho sức khỏe tinh thần.
• Người gặp khó khăn với việc trải qua cuộc sống hàng ngày một cách bình thường.
• Những người dù không gặp vấn đề cấp bách về tinh thần nhưng vẫn muốn được luyện tập, được động viên tinh thần.
• Những người đang gặp các bệnh về tâm lý như rối loạn tâm lý, trầm cảm, rối loạn tâm lý sau chấn thương, hội chứng sợ xã hội, sang chấn tinh thần sau quấy rối, rối loạn lo sợ…

Một số chủ đề thường được đề cập trong liệu pháp nhóm như: Sự nghiện ngập, bạo lực gia đình, vấn đề ngược đãi, cuộc sống hôn nhân, lo âu, các vấn đề về giao tiếp, chủ đề nuôi dạy con cái, ăn uống, nỗi đau và sự mất mát, kiểm soát cơn giận…

Các nhóm trị liệu có thể là nhóm công khai hoặc nhóm kín:

• Nếu là nhóm công khai, các thành viên mới có thể gia nhập bất cứ lúc nào. Tham gia một nhóm công khai sẽ khá dễ dàng nhưng cần nhiều thời gian hơn để các thành viên mới có thể làm quen với các thành viên cũ.
• Nếu là nhóm kín, các thành viên sẽ gia nhập cùng một thời điểm và làm quen với nhau cùng một thời điểm. Chỉ những người này mới có thể tham gia các buổi gặp mặt.

Liệu pháp nhóm và các quy tắc

Nhiều người chỉ áp dụng liệu pháp trị liệu theo nhóm nhưng cũng có những người áp dụng nó bên cạnh trị liệu cá nhân, uống thuốc hoặc các dạng khác. Giống như các liệu pháp trị liệu tâm lý khác như: Liệu pháp tái thích ứng xã hội hay liệu pháp tâm động học, trị liệu theo nhóm cũng có một số quy tắc nhất định mà những người tham gia cần tuân thủ như:

• Các thành viên trong nhóm sẽ cung cấp lời khuyên để giúp 1 thành viên nào đó đương đầu với hoàn cảnh thử thách. Các thành viên trong nhóm cũng có thể giúp đỡ nhau trong lúc khó khăn. Tính đa dạng của nhóm sẽ giúp mỗi thành viên tiếp cận cách suy nghĩ mới, tìm ra chiến lược mới để cải thiện và duy trì sức khỏe tinh thần của mình ở trạng thái tốt nhất.
• Đồng thời, mỗi thành viên của nhóm cũng lắng nghe người khác chia sẻ về kinh nghiệm cá nhân để giúp họ đặt suy nghĩ riêng của mình vào thực tế.
• Liệu pháp nhóm giúp mỗi người đều được an ủi rằng họ không hề đơn độc.
• Liệu pháp trị liệu theo nhóm không giống với các nhóm tự lực (một loại nhóm chỉ gồm những người có vấn đề giống nhau cùng hỗ trợ nhau mà không có sự tham gia của các chuyên gia) và cũng không giống các nhóm hỗ trợ. Các buổi gặp gỡ trong trị liệu theo nhóm sẽ được dẫn dắt bởi các chuyên gia hay nhà trị liệu có đủ chuyên môn. Trong buổi gặp gỡ, chuyên gia sẽ dẫn dắt nhóm dựa trên những phương pháp khoa học được nghiên cứu.

Một buổi trị liệu theo liệu pháp nhóm điển hình

Quy mô của một buổi trị liệu nhóm có thể có từ 6 - 12 người. Nhóm quá lớn có thể khiến động lực nhóm kém hơn. Các nhóm này sẽ được dẫn dắt bởi 1 hoặc 2 nhà trị liệu có chuyên môn. Các nhóm sẽ gặp gỡ nhau từ 1 - 2 giờ mỗi tuần. Các thành viên sẽ chia sẻ các nỗi lo lắng của họ và các thành viên khác cũng như chuyên gia sẽ lắng nghe.

Các buổi trị liệu theo liệu pháp nhóm có thể được tổ chức ở nhiều môi trường khác nhau từ thư viện, phòng trị liệu, phòng cộng đồng, nhà của một thành viên trong nhóm, nhà văn hóa… Tuy nhiên, địa điểm diễn ra buổi gặp gỡ phải đảm bảo sự yên tĩnh, có không gian riêng tư, không bị chú ý bởi những người ngoài nhóm. Không gian gặp gỡ đủ rộng để sắp xếp ghế ngồi sao cho mỗi thành viên đều có thể nhìn thấy khuôn mặt của những người khác.

Ban đầu, các thành viên có thể giới thiệu bản thân, chia sẻ lý do tham gia hoặc trao đổi với người khác về sự tiến bộ của mình. Có những nhà trị liệu lên kế hoạch cho từng buổi gặp mặt một cách chi tiết. Nhưng cũng có những nhà trị liệu đề xuất các phong cách thảo luận một cách tự do.

Liệu pháp nhóm có những hoạt động gì?

Các hoạt động của nhóm trị liệu nhằm mục đích thúc đẩy giao tiếp và chia sẻ, củng cố niềm tin, gia tăng sự phát triển của mỗi cá nhân. Có thể kể đến những hoạt động cơ bản của một nhóm trị liệu như:

• Hoạt động đọc hoặc chia sẻ câu chuyện, kinh nghiệm, vấn đề của mình để khuyến khích đối thoại.
• Các bài tập nhóm, các trò chơi để tăng tính gắn kết giữa các thành viên trong nhóm.
• Các hoạt động thể chất cần sự phối hợp của tập thể như cùng nấu ăn, nhảy múa. Mục đích là để tạo sự gần gũi, gia tăng tin tưởng và sự tôn trọng lẫn nhau.
• Các hoạt động thúc đẩy sự sáng tạo của các thành viên như diễn kịch, biểu diễn nghệ thuật, vẽ…
• Các trò chơi nhập vai, trò chơi mạo hiểm để củng cố sự tin tưởng giữa các thành viên.

Trên đây là những thông tin cơ bản về liệu pháp nhóm - một phương pháp trị liệu tâm lý được áp dụng phổ biến ở các nước phát triển. Hiệu quả của phương pháp này đối với điều trị một số vấn đề thường gặp về tâm lý như trầm cảm, rối loạn lo âu… đã được khẳng định.