Trị liệu tâm lý có hiệu quả không? Các liệu pháp phổ biến hiện nay

Số lượng bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm đang có xu hướng ngày một tăng vào những năm gần đây. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc thì các liệu pháp trị liệu tâm lý cũng được áp dụng song song nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị. Bài viết này sẽ gửi đến bạn những liệu pháp phổ biến nhất được các bác sĩ chỉ định trong phác đồ.

Khái niệm về trị liệu tâm lý

Tâm lý học trị liệu còn được biết đến với cái tên liệu pháp trò chuyện là phương pháp dùng đến kỹ thuật giúp người bệnh thay đổi suy nghĩ, hành vi và cảm xúc gây nên nhiều vấn đề hoặc đau khổ trong tâm lý. Nhờ có tâm lý học trị liệu, bệnh nhân sẽ loại bỏ hoặc kiểm soát được triệu chứng đáng lo ngại, từ đó sinh hoạt tốt hơn, sức khỏe tăng cường, cải thiện khả năng chữa bệnh. Trị liệu tâm lý có thể được áp dụng kết hợp sử dụng thuốc hoặc những liệu pháp khác.

Thời gian của trị liệu tâm lý có thể ngắn hạn trong một vài buổi giúp giải quyết những vấn đề tức thời hoặc dài hạn kéo dài hàng tháng hoặc hàng năm nhằm giải quyết những vấn đề lâu dài và phức tạp. Mỗi mục tiêu điều trị bệnh về tâm lý, tần suất cũng như thời gian sẽ được người bệnh và nhà trị liệu cùng sắp xếp.

Liệu pháp tâm lý trị liệu có thể được tiến hành ở môi trường cá nhân, cặp đôi, gia đình và nhóm. Phương pháp này cũng giúp ích cho cả trẻ em lẫn người lớn.

Các liệu pháp điều trị tâm lý phổ biến

Một số liệu pháp giúp điều trị tâm lý được áp dụng phố biến hiện nay có thể kể đến là:

Liệu pháp tương tác cá nhân (IPT)

Tương tác cá nhân là hình thức điều trị ngắn hạn giúp người bệnh hiểu gốc rễ cơ bản của vấn đề, ý thức được cảm giác đau buồn, thay đổi vai trò trong công việc hoặc xã hội, xung đột với người khác cùng các vấn đề liên quan. Thông qua liệu pháp này, mọi người sẽ học được cách thể hiện cảm xúc lành mạnh, cải thiện giao tiếp. Đây cũng là liệu pháp thường được dùng trong điều trị bệnh trầm cảm.

Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT)

Liệu pháp CBT giúp người bệnh xác định, thay đổi suy nghĩ, hành vi có hại bằng suy nghĩ, hành vi tích cực hơn. Nhờ liệu pháp này, người bệnh sẽ tập trung vào vấn đề hiện tại và chọn cách giải quyết nó thực tiễn nhất. Đây là liệu pháp hữu ích trong điều trị rối loạn, trầm cảm, lo lắng, ăn uống, ám ảnh sợ đặc hiệu, hành vi hay rối loạn nhân cách. Phương pháp này được đánh giá cao và sử dụng rộng rãi với hầu hết các rối loạn tâm thần.

Liệu pháp phân tâm học

Phương pháp trị liệu phân tâm học được thực hiện bằng cách giao tiếp thông qua ngôn ngữ. Theo đó, chuyên gia tâm lý sẽ dùng kỹ thuật để khơi gợi cảm xúc, ký ức kìm nén sâu bên trong tiềm thức nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của sự kiện đến cảm xúc, nhân cách, tư duy, hành vi người bệnh.

Thời gian trị liệu của liệu pháp này kéo dài từ 3 - 5 buổi mỗi tuần và trong ít nhất 1 năm. Hiệu quả của phân tâm học là cải thiện triệu chứng của các bệnh lý tâm lý liên quan đến sự kiến sang chấn xảy ra trong quá khứ người bệnh như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn nhân cách…

Liệu pháp nhân văn

Liệu pháp nhân văn giúp bệnh nhân hiểu về thế giới quan, cuộc sống hiện tại, học cách chấp nhận chính mình thông qua việc bộc lộ con người thật, từ đó tăng chất lượng cuộc sống. Đây là liệu pháp ít được dùng hơn những trị liệu tâm lý khác, áp dụng cho người khỏe mạnh và cả người bị rối loạn tâm thần, ít có hiệu quả đối với bệnh trầm cảm hoặc rối loạn lo âu.

Liệu pháp hôn nhân - gia đình

Liệu pháp hệ thống này giúp chuyên gia trị liệu đánh giá toàn bộ ảnh hưởng hoặc tương tác của gia đình, văn hóa, xã hội của bệnh nhân. Người bệnh sẽ được hướng dẫn thay đổi cảm xúc và thái độ. Đây là liệu pháp chứng minh được độ hiệu quả trong việc tháo gỡ mâu thuẫn, xung đột trong gia đình. Các thành viên sẽ hiểu rõ hơn về cảm xúc lẫn tâm lý người bệnh. Liệu pháp hôn nhân - gia đình còn cho thấy hiệu quả nếu cả gia định đều bị rối loạn tâm thần do nguyên nhân di truyền hoặc sống chung môi trường sinh hoạt.

Liệu pháp tâm động học

Xuất phát từ liệu pháp phân tâm học, liệu pháp tâm động học tập trung đánh giá mối quan hệ giữa bệnh nhân và thế giới của chính bản thân họ. Liệu pháp này cần thời gian và tần số trị liệu thấp hơn so với liệu pháp phân tâm học, nhằm giúp giải quyết vấn đề trước mắt. Bác sĩ sẽ dùng liệu pháp tâm động học trong trị liệu các bệnh trầm cảm, lo âu, rối loạn lo âu xã hội, rối loạn nhân cách, rối loạn ăn uống hay rối loạn căng thẳng sau sang chấn…

Liệu pháp giải quyết vấn đề

Chuyên gia tâm lý sẽ dùng liệu pháp giải quyết vấn đề để giúp bệnh nhân kiểm soát ảnh hưởng tiêu cực của các sự kiện xảy ra trọng cuộc sống như biến cố gia đình, mất việc, ly hôn hoặc mắc bệnh mãn tính. Người bệnh sẽ cùng nhà trị liệu luyện tập kỹ năng giải quyết vấn đề, từ đó có nhiều cơ hội để vượt qua các biến cố. Liệu pháp này được dùng cho các trường hợp bị rối loạn lo âu lan tỏa, trầm cảm, rối loạn nhân cách, có ý nghĩ tự sát…

Hiệu quả của phương pháp tâm lý trị liệu

Theo kết quả nghiên cứu, đa số những người sau khi trải qua trị liệu tâm lý đều cảm thấy nhẹ nhõm hơn, có khả năng hoạt động, suy nghĩ tốt hơn trong cuộc sống. Có khoảng 75% những người tham gia điều trị tâm lý cho thấy nhận được nhiều lợi ích cá nhân từ nó.

Các phương pháp tâm lý trị liệu đã chứng minh được độ hiệu quả của nó trong cải thiện cảm xúc và hành vi. Chúng cũng có liên quan đến các thay đổi tích cực trong cơ thể, não bộ, tăng sự hài lòng trong công việc và cuộc sống. Thông qua các hình ảnh chụp ở những bệnh nhân mắc bệnh tâm thần, rối loạn hoảng sợ, trầm cảm, rối loạn căng thẳng sau sang chấn cùng các tình trạng khác, bác sĩ nhận thấy những thay đổi tốt trong não của họ tương tự như việc dùng thuốc.

Những liệu pháp điều trị tâm lý mang đến hiệu quả rõ rệt nên được áp dụng khá rộng rãi. Mong rằng những chia sẻ trên đã giúp bạn có thêm nhiều thông tin hữu ích về phương pháp trị liệu tâm lý. Bạn hãy chọn cơ sở uy tín để quá trình can thiệp tâm lý đạt được kết quả tốt nhất nhé!

Xem thêm:

• Khám tâm lý ở đâu đảm bảo uy tín và chất lượng?
• Một số cách cải thiện tâm trạng đơn giản và hiệu quả
• Những ưu và nhược điểm của những người nhạy cảm dễ khóc