Tổn thương Dieulafoy gây xuất huyết đường tiêu hóa

Tổn thương Dieulafoy là một loại tổn thương đặc biệt và hiếm gặp trên niêm mạc của đường tiêu hóa, có thể gây ra các vấn đề liên quan đến xuất huyết tiêu hóa. Đặc điểm chính của tổn thương này là sự mở rộng không bình thường của một đoạn mạch máu nhỏ (động mạch Dieulafoy) dưới niêm mạc đường tiêu hóa, thường là dạ dày, mặc dù cũng có thể xuất hiện ở các phần khác của đường tiêu hóa như thực quản, ruột non, ruột già, hoặc đại trực tràng.

Bệnh Dieulafoy là gì?

Bệnh Dieulafoy là một tình trạng hiếm gặp được ghi nhận lần đầu vào năm 1884. Tuy nhiên, vào năm 1898, bác sĩ người Pháp Georges Dieulafoy đã mô tả một cách chi tiết và chính xác về bệnh này, từ đó bệnh Dieulafoy được đặt theo tên ông. Đặc điểm của bệnh Dieulafoy là sự vỡ và chảy máu của một động mạch bất thường dưới niêm mạc, là một nguyên nhân hiếm gặp gây ra xuất huyết đường tiêu hóa.

Tính chất của tổn thương Dieulafoy là một động mạch nhỏ dưới niêm mạc bị giãn ra, không ổn định và làm tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa. Thông thường, các mạch máu ở đường tiêu hóa sẽ dần dần co lại tại các vùng ngoại vi. Tuy nhiên, ở vị trí ngoại vi này, các tổn thương Dieulafoy duy trì đường kính từ 1 - 5mm, lớn gấp 10 lần so với kích thước tối đa thông thường của các mao mạch niêm mạc ở vị trí tương tự.

Khi được quan sát qua nội soi, tổn thương Dieulafoy thường có hình dạng như một đòn mạch, không có loét xung quanh, và có thể màu tím, đỏ, xanh hoặc xám. Tổn thương thường rất nhỏ, khó phát hiện, với kích thước chiều ngang khoảng 10 - 15mm và cao khoảng 5 - 10mm.

Xuất huyết tiêu hóa do tổn thương Dieulafoy thường xảy ra ở nam giới nhiều gấp đôi so với nữ giới. Mặc dù có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng tổn thương Dieulafoy thường gặp ở người cao tuổi, người mắc các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, suy thận mạn, sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID), hoặc thuốc chống đông máu.

Tổn thương Dieulafoy gây xuất huyết đường tiêu hóa

Tổn thương Dieulafoy là một nguyên nhân hiếm gặp gây ra xuất huyết tiêu hóa, có tần suất xuất hiện từ 0,3 đến 6,7%. Triệu chứng của xuất huyết tiêu hóa thường xuất hiện đột ngột, không có dấu hiệu báo trước, bệnh nhân thường bất ngờ nôn ra máu, có phân đen, nhịp tim nhanh, huyết áp giảm, và có nguy cơ đe dọa tính mạng. Phần lớn các trường hợp tổn thương Dieulafoy (75%) xuất phát từ vùng dạ dày gần, thường là 6 -10 cm tính từ điểm tiếp giáp giữa thực quản và dạ dày, dọc theo bờ cong nhỏ. Tuy nhiên, tổn thương Dieulafoy cũng có thể được tìm thấy ở thực quản, tá tràng, hành tá tràng, hồi tràng, đại trực tràng, và ống hậu môn.

Do hầu hết các bệnh nhân đến cấp cứu thường gặp xuất huyết nặng nề, việc xác định tổn thương Dieulafoy trở nên khó khăn. Qua việc sử dụng nội soi tiêu hóa lần đầu, chỉ có thể phát hiện được khoảng 60% các trường hợp, còn lại không được phát hiện do máu chảy ngắt quãng, tổn thương có kích thước nhỏ hoặc nằm ẩn sâu trong nếp gấp của niêm mạc hoặc vì máu chảy mạnh không tìm thấy tổn thương. Vì vậy, việc tiến hành nội soi lặp lại nhiều lần là cần thiết. Ngoài ra, cần phải phân biệt tổn thương Dieulafoy với các tổn thương tương tự khác như u mạch máu, hội chứng Osler-Weber-Rendu, dị dạng động tĩnh mạch, hoặc tổn thương Mallory-Weiss.

Điều trị tổn thương Dieulafoy gây xuất huyết đường tiêu hóa

Việc xử lý tổn thương Dieulafoy gây xuất huyết tiêu hóa đòi hỏi sự can thiệp ngay lập tức, kết hợp giữa cứu chữa nội khoa cấp cứu và các biện pháp cầm máu tại chỗ. Việc thực hiện nội soi được ưu tiên, tuỳ thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân, bác sĩ có thể quyết định thực hiện nội soi dạ dày, nội soi ruột non, nội soi đại tràng, hay chụp cộng hưởng từ máu cung và động mạch (DSA).

Khi phát hiện tổn thương Dieulafoy qua nội soi tiêu hoá, việc sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp để cầm máu qua nội soi là cần thiết. Các phương pháp này có thể bao gồm:

• Sử dụng laser quang động không tiếp xúc (non-contact laser photocoagulation).
• Áp dụng nhiệt độ để đông máu (heater probe).
• Sử dụng kẹp nội soi để kẹp các mạch máu bị vỡ (endoscopic hemoclipping).
• Thắt nút bằng dây thun để kiểm soát xuất huyết (band ligation).

Trong trường hợp không thể kiểm soát được chảy máu bằng các biện pháp cầm máu qua nội soi, bác sĩ có thể cân nhắc chuyển sang các phương pháp phẫu thuật để kiểm soát chảy máu.

Mọi trường hợp chảy máu hoặc nghi ngờ về chảy máu tiêu hóa đều nên được thực hiện nội soi tiêu hóa trong thời gian ngắn nhất có thể, trừ khi có các yếu tố ngăn cản tuyệt đối.

Chảy máu do tổn thương Dieulafoy thường khó phát hiện trong lần nội soi đầu tiên. Tuy nhiên, đối với các bác sĩ có kinh nghiệm, sau khi loại trừ các nguyên nhân khác gây ra chảy máu như loét, rách,... việc nghi ngờ và tìm kiếm tổn thương Dieulafoy không quá phức tạp.