Những điều cần biết về tình trạng táo bón ở người lớn

Táo bón là một vấn đề tiêu hóa phổ biến trên toàn cầu, ảnh hưởng đến khoảng 17% dân số. Táo bón ở người lớn kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nếu bạn muốn chữa táo bón nhanh chóng, không tái phát, đừng bỏ qua những thông tin dưới đây!

Nguyên nhân gây táo bón ở người lớn

Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, khoảng 20% người trưởng thành tại Việt Nam gặp phải tình trạng táo bón, đặc biệt là ở người cao tuổi, phụ nữ mang thai và nhân viên văn phòng ít vận động. Có thể kể đến những nguyên nhân chính khiến tỷ lệ người trưởng thành bị táo bón ngày càng gia tăng như:

Chế độ ăn thiếu chất xơ

Chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tiêu hóa. Táo bón ở người lớn thường bắt nguồn từ việc thiếu chất xơ trong khẩu phần ăn. Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, người Việt Nam chỉ tiêu thụ trung bình 8 - 10g chất xơ mỗi ngày, trong khi khuyến nghị là 25 - 30g. Việc ăn ít rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt khiến phân khô, khó đào thải.

Uống không đủ nước

Uống không đủ nước cũng là một nguyên nhân gây táo bón phổ biến ở người lớn. Khi cơ thể thiếu nước, đại tràng hấp thụ nhiều nước hơn từ phân, làm phân trở nên cứng và khó đi ngoài. Người lớn thường uống thiếu nước do bận rộn, quên uống, không cảm thấy khát hoặc thay thế bằng cà phê, trà.

Lối sống ít vận động

Lối sống ít vận động cũng góp phần gây táo bón. Ngồi nhiều, đặc biệt ở nhân viên văn phòng, làm giảm nhu động ruột. Con người trong xã hội hiện đại ít vận động do tính chất công việc văn phòng, ngồi lâu trước máy tính, sử dụng phương tiện di chuyển cá nhân. Ngoài ra, sự phát triển của công nghệ, giải trí thụ động (xem TV, điện thoại) và lịch trình bận rộn cũng khiến họ ít có thời gian và động lực để rèn luyện thể chất.

Thói quen nhịn đại tiện

Một số người táo bón do thói quen nhịn đại tiện. Nhịn đại tiện nhiều lần làm phân ứ đọng trong ruột già, hấp thụ nước ngược lại, khiến phân khô cứng và khó đào thải. Ngoài ra, phản xạ đại tiện suy giảm, ruột co bóp yếu hơn, dẫn đến táo bón kéo dài.

Căng thẳng kéo dài

Căng thẳng kéo dài kích thích hormone cortisol, làm giảm nhu động ruột, khiến thức ăn di chuyển chậm, gây táo bón. Ngoài ra, stress còn làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ảnh hưởng đến tiêu hóa. Người căng thẳng cũng có xu hướng nhịn đại tiện, ăn uống kém khoa học, khiến táo bón nặng hơn.

Tác dụng phụ của thuốc

Ngoài ra, táo bón có thể là tác dụng phụ của một số loại thuốc. Các thuốc giảm đau opioid, thuốc chống trầm cảm ba vòng hay thuốc lợi tiểu có thể làm chậm quá trình tiêu hóa. Một số bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, tiểu đường hoặc suy giáp cũng làm tăng nguy cơ táo bón.

Điều trị táo bón ở người lớn

Táo bón ở người lớn có thể được cải thiện bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống và sử dụng biện pháp hỗ trợ y tế khi cần thiết. Dưới đây là các phương pháp hiệu quả giúp giảm táo bón hiệu quả và phòng ngừa tái phát.

Tăng cường chất xơ trong chế độ ăn

Chất xơ giúp làm mềm phân, kích thích nhu động ruột và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Người bị táo bón nên bổ sung rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, các loại đậu vào bữa ăn hàng ngày. Một số thực phẩm nhuận tràng tự nhiên như đu đủ, chuối, khoai lang, hạt lanh có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón.

Uống đủ nước

Người lớn nên uống 2 - 2.5 lít nước/ngày, ưu tiên nước ấm, nước ép trái cây, nước gừng mật ong để kích thích tiêu hóa. Người đang bị táo bón nên hạn chế rượu, cà phê, trà đặc vì những đồ uống này có thể gây mất nước, làm phân khô cứng hơn.

Tăng cường vận động

Các bài tập như đi bộ, yoga, bơi lội, gập bụng nhẹ giúp kích thích ruột hoạt động tốt hơn, hỗ trợ quá trình đào thải phân. Việc duy trì vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày sẽ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh và cải thiện tình trạng táo bón ở người lớn.

Sử dụng thuốc nhuận tràng khi cần

Khi bị táo bón kéo dài, thuốc nhuận tràng có thể giúp hỗ trợ đi đại tiện. Các loại thuốc nhuận tràng thẩm thấu (như lactulose, macrogol) giúp giữ nước trong ruột, làm phân mềm hơn. Tuy nhiên, các thuốc trị táo bón chỉ nên dùng trong thời gian ngắn và cần có sự hướng dẫn của bác sĩ. Lạm dụng thuốc có thể làm ruột mất khả năng co bóp tự nhiên.

Men vi sinh và thực phẩm chức năng

Men vi sinh (probiotics) giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn. Những thực phẩm giàu lợi khuẩn như sữa chua, kim chi, dưa cải muối, kefir có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón một cách tự nhiên.

Hậu quả của táo bón kéo dài ở người lớn

Táo bón kéo dài không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

• Táo bón khiến người bệnh thường xuyên gặp phải cảm giác đầy bụng, khó tiêu, chướng hơi, gây mệt mỏi và khó chịu trong cuộc sống hàng ngày. Sự khó chịu kéo dài có thể làm tăng căng thẳng và lo âu.
• Khi phân cứng và khô, người bệnh phải rặn mạnh để đại tiện, làm tăng nguy cơ nứt kẽ hậu môn gây đau đớn, khó chịu và chảy máu. Ngoài ra, áp lực liên tục khi rặn có thể dẫn đến bệnh trĩ. Táo bón ở người lớn kéo dài còn gây sa trực tràng.
• Táo bón kéo dài có thể gây ra tình trạng tắc ruột do phân tích tụ lâu ngày trong đại tràng. Một biến chứng khác là viêm túi thừa đại tràng, xảy ra khi áp lực trong ruột già tăng cao. Ngoài ra, việc phân ứ đọng trong đường ruột quá lâu còn làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, gây thiếu hụt các vitamin, khoáng chất cần thiết.
• Khi phân không được đào thải kịp thời, các chất độc có thể bị tái hấp thu vào máu, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe. Người bị táo bón kéo dài có thể gặp tình trạng mệt mỏi, nổi mụn, da sạm do sự tích tụ của các độc tố trong cơ thể.
• Một trong những hậu quả nghiêm trọng nhất của táo bón kéo dài là nguy cơ ung thư đại trực tràng. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị táo bón mạn tính có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn so với người có hệ tiêu hóa khỏe mạnh.

Táo bón ở người lớn kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nếu táo bón kéo dài hơn 3 tuần, kèm theo các triệu chứng đau bụng, chảy máu hậu môn, sụt cân không rõ nguyên nhân, người bệnh nên đi khám chuyên khoa. Bác sĩ sẽ giúp họ xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp.