Tuyến tụy nằm ở đâu? Các bệnh thường gặp liên quan đến tuyến tụy

Tuyến tụy là một cơ quan trong hệ thống tiêu hóa và nội tiết của cơ thể. Tuỵ nội tiết sản xuất glucagon và insulin để điều hoà đường huyết còn tụy ngoại tiết có nhiệm vụ tiết enzyme tiêu hoá. Vậy tuyến tụy nằm ở đâu trong cơ thể các vấn đề sức khỏe thường gặp ở tuyến tụy là gì? Hãy cùng Nhà thuốc long Châu tìm hiểu qua bải viết dưới đây nhé!

Tuyến tụy nằm ở đâu?

Tuyến tụy là gì?

Tụy là một cơ quan nằm phía sau phúc mạc, phía sau dạ dày gần thành sau của ổ bụng. Đây là một tuyến của hệ tiêu hóa vừa có chức năng ngoại tiết (tiết ra men tiêu hóa hay enzyme tiêu hóa), vừa đảm nhiệm chức năng nội tiết (tiết vào máu nội tiết tố hay hormone). 

Cấu tạo của tuyến tụy

Tụy có cấu tạo gồm 3 phần: Đầu tụy, thân tụy và đuôi tụy. Đầu tụy nằm sát tá tràng và đuôi tụy kéo dài đến lá lách. Ống tụy chạy dọc theo tuyến tụy và dẫn dịch tụy vào tá tràng. Tụy có khối lượng khoảng 80 gram, màu trắng nhạt, ở một số loài động vật có thể có màu hồng nhạt. Trung bình mỗi ngày tuyến tụy có thể tiết ra khoảng 0.8 lít dịch tiết.

Chức năng tuyến tuỵ (Tuỵ nội tiết)

Tuỵ nội tiết là một phần nhỏ của tuyến tụy thường nằm gần các mạch máu đổ vào tĩnh mạch cửa. Tuyến tụy nội tiết có chức năng tiết ra các hormone quan trọng như insulin, glucagon và các hormone khác.

Tuyến tụy nội tiết bao gồm ba loại tế bào chính là tế bào alpha, tế bào beta, tế bào delta. Trong ba loại này, tế bào beta chiếm số lượng lớn nhất và sản xuất insulin. Tế bào alpha sản xuất glucagon và tế bào delat sản xuất somatostatin. Somatostatin làm giảm nồng độ glucagon và insulin trong máu.

Chức năng tuyến tuỵ (Tuỵ ngoại tiết)

Tụy được bao bọc bởi bao tụy. Bao tụy cũng chia tụy thành các thùy nhỏ. Nhu mô của tụy bao gồm các tế bào tụy ngoại tiết. Những tế bào này chứa nhiều hạt nhỏ chứa các enzyme tiêu hóa ở dạng tiền chất. Với đủ kích thích, các enzym tuyến tụy được tiết vào ống tụy và sau đó đổ vào ruột non.

Dịch tụy là nguồn cung cấp enzyme tiêu hóa chất béo và protein, trong khi niêm mạc ruột chứa enzyme tiêu hóa đường. Dịch tụy cũng chứa các ion bicarbonate kiềm để trung hòa lượng axit trong thức ăn từ dạ dày. Chức năng ngoại tiết của tuyến tụy được kiểm soát bởi các enzyme. Các men này do tế bào dạ dày, tá tràng tiết ra dưới tác dụng kích thích của thức ăn có trong ống tiêu hóa và do chính dịch tụy.

Vì một lý do nào đó như ứ đọng, nhiễm trùng, chấn thương,... các enzyme kiểm soát chức năng ngoại tiết của tuyến tụy được kích hoạt trong lòng tụy, dẫn đến tuyến tụy tự hủy được gọi là viêm tụy cấp. Lâm sàng có thể gặp viêm tụy cấp do sỏi, giun xâm nhập vào ống mật - tụy.

Các bệnh liên quan đến tuyến tụy

Viêm tuỵ

Đây là tình trạng tụy bị viêm khi tiết enzyme, tụy có thể tự tích tụ và tiêu hóa tổ chức. Bệnh có thể gây ra những cơn đau dữ dội kéo dài trong vài ngày và trở thành bệnh mãn tính kéo dài trong nhiều năm.

Ung thư tuyến tụy

Viêm tụy mãn tính nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến ung thư tuyến tụy. Ngoài ra, một số thói quen xấu như hút thuốc, uống rượu, bia cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư tuyến tụy. 

Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư tuyến tụy nên cảnh giác với căn bệnh này. Ngoài ra, còn có thể gặp ung thư tuyến tụy thể nang, khối u ngoại tiết hoặc hiếm gặp hơn là khối u nội tiết.

Bệnh tiểu đường

Tuyến tụy chịu trách nhiệm duy trì lượng đường trong máu nên khi cơ quan này gặp vấn đề thì lượng đường trong máu cũng bị ảnh hưởng, do đó những người có vấn đề về tuyến tụy có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

• Tiểu đường tuýp 1: Là khi cơ thể không sản xuất insulin và người bệnh phải đối mặt với nhiều biến chứng.
• Tiểu đường tuýp 2: Bệnh này phổ biến hơn tiểu đường loại 1. Trường hợp này, cơ thể người bệnh vẫn có thể sản xuất insulin, nhưng insulin đó không được sử dụng đúng hoặc đủ để chuyển hóa glucose.

Tăng, hạ đường huyết

Tuyến tuy không thực hiện đúng chức năng của mình sẽ dẫn đến lượng đường trong máu quá cao hoặc quá thấp:

• Hạ đường huyết là do sản xuất quá nhiều insulin.
• Tăng đường huyết quá mức do sản xuất nhiều hormone glucagon.

Cách phòng ngừa các bệnh tuyến tụy

Một số phương pháp phòng tránh các bệnh tuyến tụy như sau:

• Không hút thuốc lá: Người hút thuốc lá có tỷ lệ mắc ung thư tuyến tụy cao gấp 2 - 5 lần so với bình thường, tỷ lệ mắc các loại ung thư khác cũng cao hơn gấp nhiều lần so với người không hút thuốc. 
• Tránh thực phẩm giàu chất béo: Trong chế độ ăn hàng ngày bạn nên hạn chế những thức ăn quá nhiều dầu mỡ, nhiều năng lượng. Bạn nên ăn nhiều trái cây và rau quả, luyện tập thể dục thể thao đầy đủ.
• Nếu đang làm việc trong môi trường tiếp xúc thường xuyên với chất hoá học như thuốc trừ sâu, dung môi, xăng dầu,... phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn, mang đầy đủ phương tiện phòng hộ khi làm việc để hạn chế tối đa ảnh hưởng của hóa chất lên cơ thể.
• Viêm tụy, tiểu đường cũng là một trong những nguyên nhân gây ung thư tụy. Nếu bạn bị tiểu đường, viêm tụy cấp hoặc viêm tụy mãn tính nên tái khám định kỳ theo lời khuyên của bác sĩ.

Qua bài viết trên chắc hẳn bạn đã biết tuyến tụy nằm ở đâu và vai trò trong cơ thể và các bệnh liên quan đến tuyến tụy phổ biến. Các chuyên gia khuyến cáo, nếu thấy cơ thể có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào thì nên đi khám, xét nghiệm càng sớm càng tốt để nâng cao hiệu quả điều trị. Tránh tình trạng chủ quan, ủ bệnh dẫn đến mãn tính, rất khó điều trị và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Cao Hiếu

Nguồn tham khảo: Tổng hợp