Ung thư dạ dày có lây không? Vì sao nhiều người lầm tưởng ung thư dạ dày có thể lây?

Tại Việt Nam, ung thư dạ dày nằm trong nhóm các bệnh ung thư tiêu hóa phổ biến nhất, với hơn 17.000 ca mắc mới và hơn 15.000 ca tử vong vào năm 2018 theo thống kê của GLOBOCAN. Nhiều người lo lắng liệu ung thư dạ dày có lây không, đặc biệt khi sống chung hoặc tiếp xúc gần với người bệnh. Việc hiểu rõ bản chất của bệnh không chỉ giúp giảm tâm lý hoang mang mà còn khuyến khích mọi người chủ động phòng ngừa và tầm soát sớm, từ đó cải thiện tiên lượng và chất lượng cuộc sống.

Ung thư dạ dày có lây không?

Câu hỏi “ung thư dạ dày có lây không” thường khiến nhiều người băn khoăn. Câu trả lời rõ ràng là: Ung thư dạ dày không lây từ người này sang người khác qua các hình thức tiếp xúc thông thường như ăn uống chung, hôn, hay sống cùng nhà. Ung thư là bệnh lý do sự tăng sinh bất thường của các tế bào trong cơ thể, không phải do vi khuẩn, virus hay bất kỳ tác nhân truyền nhiễm nào có thể lây lan trực tiếp.

Khả năng lây ung thư chỉ xảy ra trong trường hợp cực kỳ hiếm liên quan đến ghép tạng, nhưng hiện nay quy trình sàng lọc nội tạng đã loại bỏ gần như hoàn toàn nguy cơ này. Vì vậy, người bệnh ung thư dạ dày không cần bị cô lập hay xa lánh do lo ngại lây nhiễm. Hiểu rõ điều này sẽ giúp bạn và người thân yên tâm hơn khi chăm sóc hoặc tiếp xúc với người mắc bệnh.

Vì sao nhiều người lầm tưởng ung thư dạ dày có thể lây?

Sự nhầm lẫn về việc ung thư dạ dày có lây không thường bắt nguồn từ một số hiểu lầm phổ biến. Nhiều người liên tưởng từ “lây” với các bệnh truyền nhiễm như cảm cúm hay viêm gan, nhưng ung thư không hoạt động theo cơ chế này. Thay vào đó, ung thư dạ dày là kết quả của sự phát triển bất thường của tế bào trong niêm mạc dạ dày, không phải do một tác nhân có thể truyền từ người này sang người khác.

Một yếu tố khác là vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori), được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm tác nhân gây ung thư nhóm 1. H. pylori có thể lây qua đường tiêu hóa (nước bọt, phân, hoặc thực phẩm bị nhiễm), nhưng việc nhiễm vi khuẩn này không đồng nghĩa với việc lây ung thư. Chỉ một số người nhiễm H. pylori phát triển thành ung thư dạ dày khi kết hợp với các yếu tố khác như di truyền hoặc lối sống.

Ngoài ra, trong một số gia đình có nhiều thành viên mắc ung thư dạ dày, người ta dễ nhầm lẫn rằng bệnh “lây” qua quan hệ huyết thống. Thực tế, đây là do yếu tố di truyền hoặc lối sống chung, không phải lây nhiễm.

Ung thư dạ dày có di truyền không?

Mặc dù ung thư dạ dày có lây không là câu hỏi được trả lời là không, yếu tố di truyền lại đóng vai trò quan trọng trong một số trường hợp. Một số dạng ung thư dạ dày, như Hereditary Diffuse Gastric Cancer (HDGC), có liên quan đến đột biến gen CDH1. Những người mang đột biến này có nguy cơ cao phát triển ung thư dạ dày, đặc biệt ở độ tuổi trẻ (trung bình 38 tuổi), với khoảng 80% nguy cơ mắc bệnh suốt đời. Tuy nhiên, đây không phải là “lây” mà là do gen di truyền từ thế hệ trước.

Nếu gia đình bạn có tiền sử ung thư dạ dày hoặc các bệnh ung thư tiêu hóa khác, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn xét nghiệm di truyền. Điều này giúp phát hiện sớm và đưa ra các biện pháp phòng ngừa phù hợp.

Yếu tố nguy cơ gây ung thư dạ dày

Để hiểu rõ hơn về việc ung thư dạ dày có lây không, chúng ta cần xem xét các yếu tố nguy cơ chính dẫn đến bệnh. Dưới đây là những yếu tố được ghi nhận bởi các nguồn y khoa uy tín.

• Nhiễm Helicobacter pylori: Vi khuẩn H. pylori gây viêm niêm mạc dạ dày mạn tính, có thể dẫn đến chuyển sản ruột hoặc ung thư dạ dày nếu không được điều trị. Theo WHO, đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm muối (cá muối, dưa muối), thực phẩm chế biến sẵn (thịt hun khói, xúc xích) và ít rau củ quả tươi làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày. Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) cũng ghi nhận mối liên hệ giữa tiêu thụ thịt chế biến và ung thư dạ dày.
• Tiền sử viêm loét dạ dày mạn tính: Các bệnh lý như viêm teo niêm mạc, polyp dạ dày hoặc loét dạ dày mạn tính có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư.
• Yếu tố di truyền: Các hội chứng như HDGC, hội chứng Lynch, hoặc đa polyp gia đình (FAP) làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày trong gia đình.
• Các yếu tố khác: Tuổi cao (trên 50), hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, và béo phì cũng góp phần làm tăng nguy cơ.

Phòng ngừa bệnh ung thư dạ dày như thế nào?

Mặc dù ung thư dạ dày có lây không đã được làm rõ là không, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh thông qua các biện pháp phòng ngừa sau.

• Điều trị Helicobacter pylori: Nếu có triệu chứng như đau bụng, ợ chua kéo dài, hãy đi xét nghiệm H. pylori (qua hơi thở, phân, hoặc nội soi). Nếu dương tính, bác sĩ sẽ chỉ định phác đồ điều trị diệt khuẩn, thường kéo dài 10-14 ngày với kháng sinh và thuốc ức chế bơm proton.
• Thay đổi lối sống: Hạn chế ăn thực phẩm muối, thực phẩm chế biến sẵn; tăng cường rau xanh, trái cây giàu Vitamin C và chất xơ; bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia. Những thay đổi này giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm nguy cơ ung thư.
• Chế độ sinh hoạt lành mạnh: Duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục đều đặn (ít nhất 150 phút/tuần). Béo phì là một yếu tố nguy cơ, vì vậy kiểm soát cân nặng rất quan trọng.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt với những người có tiền sử gia đình hoặc yếu tố nguy cơ, việc khám định kỳ và nội soi dạ dày giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư.

Tầm soát sàng lọc ung thư dạ dày

Tầm soát sớm là chìa khóa để phát hiện ung thư dạ dày ở giai đoạn có thể điều trị hiệu quả. Dưới đây là những thông tin cần biết về việc tầm soát ung thư dạ dày có lây không và các phương pháp liên quan.

• Thời điểm nên nội soi ung thư dạ dày: Bạn nên nội soi nếu có các triệu chứng như ợ chua kéo dài, đau thượng vị không rõ nguyên nhân, thiếu máu thiếu sắt, hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày, viêm loét mạn tính, hoặc nhiễm H. pylori. Những người trên 40 tuổi có nguy cơ cao cũng nên kiểm tra định kỳ.
• Tần suất nội soi: Nếu có yếu tố nguy cơ, nội soi nên được thực hiện mỗi 3-5 năm hoặc theo chỉ định của bác sĩ. Ở Nhật Bản, nơi tỷ lệ ung thư dạ dày cao, khuyến nghị tầm soát bằng X-quang hoặc nội soi hàng năm cho người trên 50 tuổi.
• Xét nghiệm bổ sung: Các xét nghiệm như urease test, hơi thở kiểm tra H. pylori, hoặc sinh thiết mô trong nội soi giúp xác định nguy cơ và phát hiện tổn thương sớm.

Những câu hỏi thường gặp

Ung thư dạ dày có lây không khi phụ nữ sinh con?

Không, ung thư dạ dày không lây từ mẹ sang con trong thai kỳ hoặc khi sinh. Các tế bào ung thư không thể truyền qua nhau thai hoặc trong quá trình sinh nở. Phụ nữ mắc ung thư dạ dày không làm tăng nguy cơ ung thư cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, nếu mẹ có yếu tố di truyền như đột biến gen CDH1, trẻ có thể cần xét nghiệm di truyền sau này.

Bệnh ung thư dạ dày lây qua đường nào?

Ung thư dạ dày không phải là bệnh truyền nhiễm nên không lây từ người này sang người khác. Tuy nhiên, vi khuẩn Helicobacter pylori - một yếu tố nguy cơ quan trọng gây ung thư dạ dày - có thể lây qua đường miệng - miệng hoặc phân - miệng khi ăn uống không hợp vệ sinh. Việc kiểm soát nhiễm H. pylori là một bước quan trọng trong phòng ngừa ung thư dạ dày.

Ung thư dạ dày có lây không? Câu trả lời là không, ung thư dạ dày không lây qua tiếp xúc thông thường như ăn uống, hôn, hay sống chung. Tuy nhiên, yếu tố di truyền (như đột biến gen CDH1) và nhiễm vi khuẩn H. pylori có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Hiểu rõ điều này giúp giảm tâm lý lo lắng và tránh kỳ thị đối với người bệnh. Bằng cách hiểu đúng và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, bạn có thể bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình hiệu quả trước căn bệnh nguy hiểm này.