Vật lý trị liệu hô hấp nhi là gì? Quy trình thực hiện ra sao?

Trẻ nhỏ rất dễ gặp các bệnh lý hô hấp do hệ hô hấp còn chưa hoàn thiện, sự thay đổi môi trường và thời tiết khiến trẻ chưa thích ứng kịp. Bệnh rất dễ tiến triển nặng và trở nên khó chữa nếu không được thăm khám và điều trị kịp thời. Với trẻ bị bệnh về hô hấp, bác sĩ thường chỉ định vật lý trị liệu hô hấp nhi nhằm cải thiện chức năng hô hấp và trả lại hệ hô hấp bình thường cho trẻ nhỏ.

Vật lý trị liệu hô hấp là gì?

Phương pháp vật lý trị liệu hô hấp bao gồm rất nhiều kỹ thuật, biện pháp điều trị, chẳng hạn phương pháp vật lý như dùng lực của tay hay dùng các loại máy và dụng cụ hỗ trợ hoặc cũng có thể dùng cả hai biện pháp. Vật lý trị liệu hô hấp có tác dụng phục hồi các chức năng hô hấp và điều trị hỗ trợ tắc nghẽn đường hô hấp như giúp phổi giãn nở được tốt hơn, tăng cơ lực hệ thống hô hấp, loại bỏ chất tiết hoặc chất nhầy trong đường hô hấp của người bệnh.

Tuy nhiên, mặc dù mang đến những lợi ích nhất định nhưng vật lý trị liệu hô hấp chỉ đóng vai trò như một biện pháp hỗ trợ, mà không phải là một phương pháp điều trị chính những bệnh lý hô hấp. Nguyên nhân là do phương pháp này không thể điều trị nguyên nhân gây ra các bệnh lý hô hấp nên không thể điều trị triệt để tình trạng bệnh lý hô hấp. Vì vậy, để điều trị hiệu quả cho bệnh nhân, cần xác định nguyên nhân gây nên bệnh hô hấp một cách chính xác nhất.

Vật lý trị liệu hô hấp nhi là gì?

Trẻ em thường gặp phải những bệnh lý liên quan đến đường hô hấp, nhất là trẻ từ sơ sinh đến 3 tuổi rất dễ bị một số bệnh như viêm mũi họng, viêm đường hô hấp trên, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi, ứ đàm gây xẹp phổi,...

Bệnh nhi đang bị bệnh đường hô hấp thường được chỉ định phương pháp vật lý trị liệu hô hấp nhi. Tác dụng của phương pháp này là phục hồi sự thông thoáng cho phế quản, tiểu phế quản và phổi của trẻ bằng cách tống những chất đàm nhớt, chất bẩn có trong đường hô hấp của trẻ ra ngoài. Theo một số nghiên cứu, trong những trường hợp trẻ bị viêm tiểu phế quản dẫn đến biến chứng xẹp phổi, khi áp dụng vật lý trị liệu hô hấp nhi mang lại hiệu quả cao. So với kỹ thuật hút đàm bằng nội soi phế quản như trước đây, phương pháp này giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục hơn.

Vật lý trị liệu hô hấp nhi gồm một số kỹ thuật sau:

• Rửa mũi hay còn gọi là thông mũi họng ngược dòng.
• Dẫn lưu tư thế.
• Tập thở: Tập thở ra chậm rãi, kéo dài, thở ra khi gắng sức, thở ngực chủ động, thở có đối kháng, thở cơ hoành bằng cách thực hiện động tác như vỗ rung, hít vào chậm với một số dụng cụ, vận động trị liệu hô hấp, kích thích ho, ho có trợ giúp,...

Khi nào chỉ định vật lý trị liệu hô hấp nhi?

Những trường hợp bệnh lý hô hấp có khả năng gây ra những biến chứng do ứ đàm sẽ được chỉ định vật lý trị liệu hô hấp nhi, cụ thể là:

• Trẻ bị ứ đàm làm tắc nghẽn phổi hay trẻ nằm tại giường quá lâu.
• Trẻ mắc phải những bệnh lý mạn tính dẫn đến ứ đọng đàm trong đường hô hấp, mắc các bệnh lý có thể là bệnh lý về thần kinh - cơ, bệnh bại não, bệnh đường hô hấp mạn tính.
• Trẻ bị ứ đàm gây xẹp phổi.
• Bệnh nhi gặp biến chứng ứ đàm sau khi phẫu thuật, đặc biệt là những phẫu thuật liên quan đến lồng ngực.

Những bệnh nhi bị nhiễm khuẩn hô hấp, có thể là viêm phổi hoặc viêm thanh khí phế quản, viêm tiểu phế quản nhưng không để lại biến chứng do ứ đàm thì không cần thiết tập vật lý trị liệu hô hấp nhi.

Quy trình thực hiện vật lý trị liệu hô hấp nhi

Tùy thuộc tình trạng mỗi bệnh nhi cụ thể, các bác sĩ sẽ chỉ định số lần thực hiện phương pháp vật lý trị liệu hô hấp cho trẻ nhỏ. Thông thường thời gian thực hiện trị liệu từ 10 đến 15 phút cho một lần với 4 bước: Thông rửa mũi, tiếp đến là hỉ mũi, chặn gốc lưỡi và đến kỹ thuật tăng luồng khí thở ra.

• Bước 1: Để thông rửa mũi, đặt trẻ nằm nghiêng, nhỏ mũi nhằm làm loãng lượng đàm nhớt trong trẻ, hỗ trợ đưa đàm nhớt ra ngoài hệ hô hấp.
• Bước 2: Kỹ thuật hỉ mũi được tiến hành trong thì thở giúp tống xuất đàm nhớt ra khỏi vùng mũi - trên hầu họng. Để lượng đàm tồn động được tống xuất ở lỗ mũi dưới, kỹ thuật viên dùng ngón tay đóng kín miệng trẻ và đồng thời cũng bịt lỗ mũi trên, dùng khăn sạch lau đàm và tiếp tục bơm nước muối và hỉ mũi cho đến khi không còn dịch mũi chảy ra.
• Bước 3: Với kỹ thuật chặn gốc lưỡi, đàm được đẩy từ vùng hầu họng ra khỏi miệng. Khi quan sát thấy trẻ chuẩn bị thở ra, nhân viên y tế dùng ngón tay đặt dưới gốc lưỡi của trẻ rồi dùng lực di chuyển ngón cái nhẹ nhàng để đưa đàm nhớt và các chất tiết nhầy họng ra ngoài thông qua lực đẩy của không khí đang thở ra.
• Bước 4: Kỹ thuật tăng luồng khí thở là bước quan trọng nhất của phương pháp. Để kích thích trẻ ho, kỹ thuật viên sẽ dùng lực đẩy mạnh với vận tốc tương đương một cơn ho nhằm tống nốt lượng đàm nhớt còn lại ra ngoài.

Những lưu ý khi thực hiện phương pháp

Trước khi cho trẻ thực hiện phương pháp vật lý trị liệu hô hấp nhi, ba mẹ cần lưu ý những điều sau:

• Do phương pháp vật lý trị liệu hô hấp nhi đòi hỏi người thực hiện phải có chuyên môn cao nên ba mẹ của trẻ không nên tự ý thực hiện phương pháp này cho trẻ tại nhà, đặc biệt là thực hiện bước 4 của kỹ thuật. Vì bước này cần có sự chỉ định của bác sĩ và phải do các kỹ thuật viên được đào tạo bài bản mới thực hiện được để tránh các nguy cơ xảy ra.
• Trước khi thực hiện kỹ thuật, ba mẹ nên cho trẻ ăn khoảng 2 giờ và cho trẻ dùng khí dung để làm loãng lượng đờm ra, nhờ đó dễ dàng tống xuất khi thực hiện kỹ thuật.
• Sau khi trẻ thực hiện kỹ thuật, có thể cho trẻ uống nước ấm, ăn, uống sữa sau 10 phút thực hiện dịch vụ.
• Phương pháp vật lý trị liệu hô hấp nhi cần kết hợp với việc chăm sóc trẻ đúng cách mới có thể phòng bệnh cho trẻ. Đối tượng dễ mắc các bệnh hô hấp là trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh đến 3 tuổi. Vì thế, gia đình nên chú ý giữ ấm trẻ trong thời tiết lạnh, xây dựng chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng cho con, lên lịch tiêm phòng cho trẻ đầy đủ, thường xuyên dùng nước muối sinh lý vệ sinh mũi họng, hạn chế cho trẻ tiếp xúc gián tiếp với khói thuốc lá.

Tóm lại, kỹ thuật vật lý trị liệu hô hấp nhi có tác dụng cải thiện chức năng hô hấp ở trẻ, giúp trẻ lưu thông đường thở. Để phương pháp này đạt hiệu quả điều trị cao, cần kết hợp cùng với phương pháp điều trị nội khoa, giúp bệnh nhi nhanh chóng hồi phục chức năng hô hấp. 

Xem thêm: Vật lý trị liệu dây chằng chéo trước có tác dụng gì?