Viêm tai giữa hay tái phát ở trẻ nhỏ, phụ huynh phải làm thế nào?

Mặc dù không quá nguy hiểm, tuy nhiên, tình trạng viêm tai giữa hay tái phát không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nghe mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Hiểu đúng về viêm tai giữa hay tái phát sẽ giúp phụ huynh chủ động trong việc phòng tránh và điều trị hiệu quả, tránh để lại hậu quả lâu dài.

Nguyên nhân khiến cho viêm tai giữa hay tái phát

Trẻ nhỏ là đối tượng dễ mắc viêm tai giữa và có nguy cơ tái phát cao nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách. Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này bao gồm:

• Cấu tạo tai chưa hoàn thiện: Ở trẻ em, vòi nhĩ – bộ phận nối giữa tai giữa và mũi họng thường ngắn, hẹp và nằm ngang hơn so với người lớn. Điều này khiến dịch nhầy hoặc vi khuẩn từ mũi họng dễ di chuyển lên tai giữa, gây viêm và tích tụ dịch, đặc biệt khi trẻ bị cảm lạnh hoặc viêm mũi.
• Hệ miễn dịch còn non yếu: Trẻ nhỏ chưa có khả năng chống lại vi khuẩn và virus như người trưởng thành. Khi tiếp xúc với nơi đông người như nhà trẻ, lớp mẫu giáo, trẻ dễ bị nhiễm khuẩn hô hấp, nguyên nhân gián tiếp gây viêm tai giữa.
• Thói quen bú bình sai tư thế: Việc cho trẻ bú bình khi nằm có thể khiến sữa trào ngược vào vòi nhĩ, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai giữa.
• Điều trị không đúng hoặc không dứt điểm: Nhiều phụ huynh tự ý ngưng thuốc khi thấy trẻ giảm sốt, bớt đau tai. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể chưa bị tiêu diệt hoàn toàn và khi gặp điều kiện thuận lợi, bệnh sẽ nhanh chóng tái phát, thậm chí nghiêm trọng hơn.
• Không vệ sinh mũi họng đúng cách: Nếu trẻ bị viêm mũi, nghẹt mũi mà không được xịt rửa, hút mũi đúng cách, vi khuẩn và dịch nhầy có thể lan lên tai giữa qua vòi nhĩ, gây tái phát viêm.

Cách điều trị viêm tai giữa hay tái phát ở trẻ nhỏ

Theo thống kê, có khoảng 1/3 số trẻ từng bị viêm tai giữa có nguy cơ tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt, sức khỏe và cả tâm lý của trẻ. Mỗi lần tái phát, khả năng bị bội nhiễm gia tăng, kéo theo việc phải sử dụng nhiều kháng sinh hơn, từ đó làm tăng nguy cơ nhờn thuốc, kháng kháng sinh, một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay. Để điều trị dứt điểm viêm tai giữa tái phát và ngăn ngừa tình trạng bệnh “quay lại”, cha mẹ cần nghiêm túc tuân thủ các nguyên tắc sau:

Sử dụng kháng sinh đúng cách

Nhiều phụ huynh có suy nghĩ rằng viêm tai giữa thì nhất định phải dùng kháng sinh. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác. Trên thực tế, viêm tai giữa được chia thành 3 mức độ từ nhẹ, trung bình đến nặng. Việc dùng kháng sinh chỉ thực sự cần thiết ở thể trung và nặng, trong khi các trường hợp nhẹ có thể theo dõi và điều trị hỗ trợ.

Dựa vào các biểu hiện, tuổi tác, thể trạng sức khỏe của trẻ mà bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh phù hợp. Trẻ có thể sẽ được chỉ định sử dụng kháng sinh phối hợp hoặc các loại thuốc uống, thuốc nhỏ tai khác...

Dùng thuốc đủ liều

Mỗi đơn thuốc bác sĩ kê đều đã được tính toán kỹ lưỡng về liều lượng phù hợp với độ tuổi, cân nặng và mức độ bệnh. Việc tự ý tăng hoặc giảm liều có thể làm giảm hiệu quả điều trị, thậm chí gây ra tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, cha mẹ cần tuân thủ chính xác liều lượng đã được chỉ định, không được thay đổi theo cảm tính.

Dùng thuốc đủ thời gian

Một sai lầm phổ biến là khi thấy trẻ hết sốt, không còn kêu đau tai sau vài ngày uống thuốc, cha mẹ cho dừng uống thuốc vì nghĩ con đã khỏi. Trên thực tế, vi khuẩn gây bệnh vẫn có thể tồn tại trong tai giữa dù triệu chứng đã giảm. Nếu không tiếp tục điều trị đủ ngày theo chỉ định, vi khuẩn sẽ “hồi sinh” và gây tái phát bệnh, thậm chí còn nặng hơn trước.

Mỗi trường hợp sẽ có thời gian điều trị khác nhau, có thể kéo dài từ 5 đến 10 ngày hoặc hơn, tùy theo đáp ứng của trẻ. Vì vậy, để loại bỏ hoàn toàn tác nhân gây bệnh, cha mẹ cần kiên trì cho trẻ uống thuốc đúng đủ thời gian mà bác sĩ đưa ra, ngay cả khi trẻ đã có dấu hiệu hồi phục.

Làm thế nào để phòng ngừa viêm tai giữa hay tái phát ở trẻ?

Vệ sinh tai mũi họng sạch sẽ mỗi ngày

Trẻ nhỏ rất dễ bị viêm mũi, cảm lạnh, sổ mũi, những yếu tố có thể lan đến tai giữa qua vòi nhĩ. Do đó, việc giữ vệ sinh vùng mũi họng sạch sẽ, nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý và hút mũi đúng cách mỗi khi trẻ bị nghẹt là cực kỳ quan trọng.

Không cho trẻ bú bình khi nằm

Khi bú bình ở tư thế nằm, sữa dễ trào ngược và có thể đi vào vòi nhĩ, ống nối giữa tai và mũi họng, từ đó làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tai giữa. Hãy cho trẻ bú ở tư thế đầu cao hơn thân, và không nên cho trẻ nằm bú khi ngủ.

Giữ môi trường sống trong lành, tránh khói thuốc và bụi bẩn

Môi trường nhiều bụi, khói thuốc lá hoặc hóa chất dễ gây kích ứng niêm mạc mũi họng và làm suy yếu hệ hô hấp của trẻ. Hãy đảm bảo không gian sống thông thoáng, sạch sẽ, không để người lớn hút thuốc trong nhà và tránh để trẻ tiếp xúc với các nguồn gây dị ứng.

Chủ động tiêm phòng đầy đủ cho trẻ

Một số loại vi khuẩn gây viêm tai giữa cũng chính là tác nhân gây các bệnh như cúm, viêm phổi, phế cầu. Vì vậy, tiêm đầy đủ vắc xin phòng các bệnh hô hấp theo lịch tiêm chủng quốc gia không chỉ bảo vệ trẻ khỏi nhiều bệnh lý nguy hiểm mà còn giảm rõ rệt nguy cơ viêm tai giữa tái phát.

Tránh để nước vào tai khi tắm hoặc bơi

Khi tai giữa đã từng bị viêm, chỉ một lượng nhỏ nước bẩn lọt vào tai cũng có thể khiến bệnh tái phát. Do đó, mỗi khi cho trẻ tắm hoặc bơi, cha mẹ nên dùng nút tai chuyên dụng hoặc giữ tai trẻ khô ráo, đặc biệt là khi tắm gội vào mùa lạnh.

Tăng cường đề kháng cho trẻ

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh là “tấm khiên” hiệu quả giúp chống lại các tác nhân gây bệnh. Hãy đảm bảo trẻ được ngủ đủ giấc, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, vận động phù hợp và được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.

Khám tai định kỳ và theo dõi sát các dấu hiệu tái phát

Nếu trẻ đã từng bị viêm tai giữa, cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra tai định kỳ, ngay cả khi trẻ không có biểu hiện gì rõ ràng. Các dấu hiệu như trẻ nghe kém, hay giật tai, quấy khóc về đêm, sốt nhẹ, chảy dịch tai là lời cảnh báo sớm cho đợt tái phát mới, cần được phát hiện và điều trị kịp thời.

Viêm tai giữa hay tái phát ở trẻ nhỏ không chỉ khiến con đau đớn, mệt mỏi mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài như giảm thính lực, chậm phát triển ngôn ngữ và trí tuệ. Một chút chủ động mỗi ngày chính là cách thiết thực nhất để bảo vệ đôi tai khỏe mạnh và hành trình lớn khôn trọn vẹn của con.