Xạ trị COBALT-60 là gì? Chỉ định, quy trình và xử lý tai biến sau xạ

Xạ trị Cobalt-60 là một phương pháp xạ trị bằng nguồn chiếu xạ từ bên ngoài, sử dụng máy xạ trị Cobalt-60. Kỹ thuật này hiện vẫn đang được sử dụng rộng rãi ở các nước nghèo và đang phát triển. Máy Cobalt-60 phát ra tia gamma với năng lượng trong khoảng 1,17 đến 1,33 MeV, hiệu quả trong điều trị nhiều loại ung thư khác nhau.

Chỉ định điều trị bằng phương pháp xạ trị Cobalt-60

Dưới đây là một số chỉ định điều trị bằng phương pháp xạ trị Cobalt-60:

Xạ trị triệt căn

Xạ trị Cobalt-60 được chỉ định cho các bệnh ung thư giai đoạn sớm, chẳng hạn như ung thư vòm họng, ung thư da tế bào đáy.

Phương pháp này đặc biệt phù hợp cho những bệnh nhân có chống chỉ định phẫu thuật hoặc hóa trị.

Ngoài ra, nó còn là một lựa chọn cho những bệnh nhân từ chối phẫu thuật hoặc hóa trị.

Xạ trị phối hợp

Phương pháp này cũng được sử dụng phối hợp với phẫu thuật trong một số trường hợp ung thư, bao gồm ung thư phần mềm, ung thư đầu cổ, và ung thư trực tràng.

Việc kết hợp các phương pháp điều trị giúp cải thiện hiệu quả điều trị tổng thể.

Xạ trị triệu chứng

Xạ trị Cobalt-60 còn được áp dụng để giảm triệu chứng trong các trường hợp ung thư giai đoạn muộn.

Tác dụng giảm đau do di căn xương, chống chèn ép trong các trường hợp chèn ép trung thất hoặc chèn ép thần kinh, và cầm máu ở những bệnh nhân không còn khả năng phẫu thuật.

Chống chỉ định xạ trị Cobalt-60

Xạ trị Cobalt-60 chống chỉ định cho những bệnh nhân suy kiệt hoặc ở giai đoạn cuối của bệnh.

Các bước tiến hành

Một số bước tiến hành xạ trị Cobalt-60:

Duyệt phác đồ điều trị

Quá trình điều trị bắt đầu với việc bác sĩ điều trị khám bệnh và đưa ra chẩn đoán xác định. Sau đó, bệnh nhân được chuyển qua phòng kỹ thuật xạ trị để chuẩn bị cho quá trình điều trị. Các bước tiếp theo được thực hiện dựa trên phác đồ điều trị đã duyệt.

Mô phỏng lập kế hoạch điều trị (Simulation)

Giai đoạn mô phỏng nhằm xác định trường chiếu xạ một cách giả định trước khi lập kế hoạch xạ trị chính thức. Bệnh nhân nằm ngửa và được định vị bằng hệ thống đèn laser theo không gian ba chiều. Người bệnh được cố định trong tư thế điều trị thông qua các loại mặt nạ đối với ung thư đầu cổ, khối u não, hoặc các giá đỡ tay khi cần.

Quá trình mô phỏng tiếp tục với việc xác định các trường chiếu xạ và kỹ thuật xạ trị phù hợp với từng loại bệnh. Sau đó, phim mô phỏng được chụp để kiểm tra và lựa chọn trường chiếu, đồng thời đánh dấu vị trí khối u, hạch vùng, sẹo phẫu thuật, các mốc cản quang sau phẫu thuật và bảo vệ cơ quan lành. Tất cả các thông số kỹ thuật và dữ liệu điều trị sẽ được ghi nhận và nhập vào hệ thống máy tính.

Chụp X quang hoặc chụp cắt lớp vi tính - mô phỏng (CT Simulator)

Ở các khoa ung bướu có trang bị máy CT-mô phỏng, bệnh nhân sẽ được chụp cắt lớp vi tính để mô phỏng trường chiếu xạ. Nếu không có CT, phim X-quang sẽ được sử dụng để đánh dấu trường chiếu xạ.

Lập kế hoạch điều trị và tính liều xạ

Liều xạ được tính toán dựa trên bảng tính liều thông thường hoặc trên hệ thống lập kế hoạch xạ trị ba chiều (3D-CRT) hoặc IMRT. Kỹ thuật viên sẽ lựa chọn kỹ thuật xạ trị phù hợp và đảm bảo đưa liều xạ cao nhất có thể vào vùng khối u, đồng thời bảo vệ các cơ quan lành bị chiếu xạ với liều thấp nhất có thể.

Thực hiện quy trình xạ trị

Bác sĩ xạ trị sẽ hướng dẫn chi tiết về các trường chiếu xạ, các vị trí cần bảo vệ, và kỹ thuật xạ trị tương ứng. Kỹ thuật viên sẽ lập trình liều lượng, thời gian xạ trị và các thông số kỹ thuật khác, sau đó tiến hành chiếu xạ cho bệnh nhân.

Phân liều xạ

Xạ trị được thực hiện với phân liều thông thường là 2 Gy mỗi ngày, 5 buổi mỗi tuần, cho đến khi hoàn thành liệu trình điều trị.

Theo dõi và xử lý tai biến sau xạ trị Cobalt-60

Sau tiến hành xạ trị Cobalt-60 cần theo dõi và xử lý những tai biến.

Theo dõi

Người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ hàng ngày và hàng tuần trong suốt quá trình xạ trị. Các yếu tố cần quan sát bao gồm tình trạng sức khỏe tổng thể, các tác dụng phụ của xạ trị, trạng thái tâm lý của bệnh nhân, sự tiến triển của bệnh và mức độ đáp ứng của khối u đối với tia xạ. Việc theo dõi này giúp phát hiện sớm các vấn đề phát sinh và điều chỉnh kịp thời liệu trình điều trị.

Xử trí tai biến

Phản ứng cấp tính: Các phản ứng như mệt mỏi, buồn nôn, nôn và chán ăn thường xuất hiện trong giai đoạn đầu của xạ trị. Để xử trí, bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống nôn, đồng thời khuyến khích bệnh nhân ăn uống đầy đủ và giữ tinh thần thoải mái trước và trong 1-2 tuần đầu của quá trình điều trị.

Phản ứng da và niêm mạc: Da và niêm mạc có thể bị tổn thương do tác động của tia xạ. Trong những trường hợp này, chăm sóc tại chỗ là cần thiết để bảo vệ da và niêm mạc, đồng thời giúp giảm đau và hạn chế tổn thương thêm.

Rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy: Tiêu chảy là một tác dụng phụ phổ biến khi xạ trị ở vùng bụng hoặc ruột. Để kiểm soát tình trạng này, người bệnh có thể được sử dụng thuốc cầm tiêu chảy và cần tuân theo một chế độ dinh dưỡng đầy đủ để đảm bảo cơ thể được cung cấp đủ dưỡng chất.

Giảm bạch cầu: Khi xạ trị ảnh hưởng đến tủy xương, dẫn đến giảm bạch cầu, việc nâng cao thể trạng của người bệnh là rất quan trọng. Bệnh nhân có thể được kê đơn thuốc để tăng số lượng bạch cầu, giúp cải thiện khả năng miễn dịch và chống lại các nhiễm trùng.

Như vậy, bài viết về phương pháp xạ trị Cobalt-60 đã khép lại, hy vọng rằng những thông tin chia sẻ đã mang đến cái nhìn hữu ích và thiết thực cho bạn đọc. Đừng quên theo dõi website Nhà thuốc Long Châu để cập nhật thêm nhiều bài viết bổ ích và những thông tin y tế mới nhất.