Ý nghĩa của xét nghiệm nitrit trong nước tiểu

Nitrat là một sản phẩm phụ của nitơ được thải qua đường nước tiểu có nguồn gốc từ các chất chuyển hóa trong chất dinh dưỡng. Tuy nhiên khi có sự xuất hiện của vi khuẩn, nitrat trong nước tiểu sẽ nhanh chóng chuyển thành nitrit. Sự xuất hiện của nitrit trong nước tiểu chính là một dấu hiệu của sự nhiễm khuẩn của đường tiết niệu.

Nitrit là gì?

Nitrit là một chất có cấu tạo tinh thể giống như muối ăn thường được sử dụng để làm chất bảo quản cho các sản phẩm chế biến từ thịt như thịt xông khói, xúc xích, lạp xưởng. Các chất bảo quản nitrit và nitrat thường xuất hiện với mã số quen thuộc là E249 và E251 trên bao bì của các sản phẩm.

Chất bảo quản Nitrit có vai trò chính là ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có trong thịt. Không những thế, khi Nitrit kết hợp với myoglobin trong thịt tươi (một loại sắc tố thường được sử dụng để tạo nên màu sắc cho thịt) sẽ tạo thành một hợp chất mới là nitrosomyoglobin. Nitrosomyoglobin sẽ giúp cho thịt có màu sắc bắt mắt hơn khi chế biến ở nhiệt độ cao và làm tăng hương vị của thịt.

Tuy nhiên khi sử dụng các sản phẩm chứa Nitrit trong thời gian dài, hàm lượng vượt quá ngưỡng cho phép sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Một số căn bệnh nguy hiểm có thể mắc phải như: Ung thư gan, ung thư trực tràng, ung thư tuyến tụy, dạ dày.

Bên cạnh đó, nitrit còn có thể oxy hóa hemoglobin trong hồng cầu thành methemoglobin không có khả năng vận chuyển oxy và CO2. Do đó, khi ngộ độc nitrit chức năng hô hấp của cơ thể trở nên giảm sút, gây nên cảm giác khó thở, ngột ngạt, nặng hơn nữa có thể gây choáng váng và ngất khi cơ thể đang hoạt động.

Nguyên nhân xuất hiện nitrit trong nước tiểu?

Lượng nitrit trong nước tiểu cho phép ở người bình thường nằm trong ngưỡng từ 0,05 - 0,1 mg/dL hay nitrit âm tính. Khi lượng nitrit vượt quá ngưỡng cho phép (nước tiểu có nitrit dương tính) được cho là một trong các dấu hiệu của bệnh lý nhiễm trùng tiết niệu (UTI).

Thông thường nước tiểu của người khỏe mạnh có chứa nitrat - một loại hóa chất nitơ có trong các loại rau xanh hay các sản phẩm từ thịt. Khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu, các vi khuẩn gây bệnh như Enterobacteriaceae, Proteus mirabilis, Enterococcus, thường gặp nhất là Escherichia coli sẽ tiết ra các enzym chuyển hóa nitrat thành một hóa chất nitơ khác là nitrit. Do đó, khi xét nghiệm nitrit trong nước tiểu cho kết quả dương tính thì chứng tỏ người bệnh bị mắc bệnh lý nhiễm trùng tiết niệu.

Khi nào nên xét nghiệm nitrit trong nước tiểu?

Xét nghiệm xác định nitrit trong nước tiểu có thể được yêu cầu thực hiện trong các trường hợp như mang thai, trước khi tiến hành phẫu thuật, đặt ống thông tiểu:

• Phụ nữ đang mang thai: Phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc nhiễm trùng tiết niệu cao gấp 30 lần so với những người bình thường. Nguyên nhân là do niệu đạo ở phụ nữ có thai ngắn hơn làm cho vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào niệu đạo đến bàng quang và gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Do đó, khi khám thai định kỳ, mẹ bầu sẽ được làm xét nghiệm nitrit trong nước tiểu nhằm phát hiện bệnh lý nhiễm trùng tiểu và điều trị kịp thời để hạn chế các biến chứng như vối vỡ non, nhiễm trùng ối, sinh non,…
• Khám sức khỏe tổng quan định kỳ.
• Theo dõi nhanh tình trạng bệnh lý của thận hiện mắc.
• Trước khi thực hiện phẫu thuật nhằm tránh gây nhiễm trùng.
• Trong quá trình bệnh nhân nhập viện.
• Xét nghiệm trước khi tiến hành đặt ống thông tiểu.
• Nghi ngờ mắc nhiễm trùng đường tiết niệu: Bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân lấy mẫu nước tiểu nhằm kiểm tra hàm lượng nitrit khi có bất kỳ các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến nhiễm trùng tiểu như đi tiểu thường xuyên, tiểu buốt, tiểu rắt, xuất hiện máu trong nước tiểu, cảm giác nóng rát khi đi tiểu, nước tiểu đục hoặc sẫm màu, mùi khó chịu, đau bụng dưới, tăng áp suất tại vùng chậu,…

Cách thức tiến hành xét nghiệm nitrit trong nước tiểu

Xét nghiệm nitrit trong nước tiểu giúp bác sĩ phát hiện được sự có mặt của nitrit từ đó xác định được bệnh lý nhiễm trùng đường tiết niệu. Để tiến hành xét nghiệm trên người bệnh sẽ được yêu cầu lấy mẫu bệnh phẩm. Mẫu nước tiểu được dùng để tiến hành xét nghiệm nitrit trong nước tiểu cần là mẫu đầu tiên được lấy vào buổi sáng (cho kết quả chính xác hơn so với các thời điểm khác).

Sau khi lấy mẫu xét nghiệm, mẫu sẽ được đến phòng xét nghiệm trong bệnh viện và được tiến hành phân tích.

Một số bước được thực hiện để phân tích nitrit trong nước tiểu bao gồm:

• Đầu tiên, nước tiểu của người bệnh sẽ được kiểm tra bằng mắt xem có đục hay không. Nếu nước tiểu có màu đục, đỏ hoặc nâu thường có khả năng cao bị nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Sau đó, kỹ thuật viên sẽ nhúng que thử (que mỏng có dải hóa chất) vào mẫu để xác định sự có mặt của nitrit trong nước tiểu. Có nhiều loại que thử khác nhau được sử dụng để kiểm tra các chất khác nhau trong nước tiểu. Que thử dành riêng cho nitrit có chứa một số hóa chất khiến cho nó bị đổi màu khi có nitrit trong nước tiểu. Việc kiểm tra bằng que thử có thể được thực hiện ngay sau khi lấy mẫu.
• Cuối cùng, khi xét nghiệm bằng que thử cho thấy kết quả bất thường, mẫu nước tiểu có thể được gửi đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm thêm và đánh giá bằng kính hiển vi.

Một số lưu ý khi thực hiện xét nghiệm nitrit trong nước tiểu

Các vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiết niệu tiết ra các enzym chuyển hóa nitrat thành nitrit, khi đó việc xét nghiệm nitrit trong nước tiểu sẽ giúp xác định người bệnh có đang bị mắc bệnh hay không. Tuy nhiên không phải tất cả vi khuẩn gây nhiễm trùng đường tiết niệu đều làm chuyển hóa nitrat thành nitrit. Sự có mặt của một số typ vi khuẩn không làm xuất hiện nitrite trong nước tiểu.

Do đó trong một số trường hợp, kết quả xét nghiệm nitrit trong nước tiểu âm tính không được sử dụng để loại trừ nhiễm khuẩn tiết niệu, đặc biệt là khi người bệnh có triệu chứng của bệnh.

Bên cạnh đó, mẫu để xét nghiệm nước tiểu nên là mẫu đầu tiên được lấy vào buổi sáng do quá trình chuyển hóa nitrat thành nitrit đòi hỏi thời gian vi khuẩn tiếp xúc với nước tiểu > 3,5 giờ. Đồng thời cũng cần phải chú ý đến chế độ ăn của người bệnh, chế độ ăn thiếu rau xanh dẫn đến lượng nitrat có trong nước tiểu quá thấp hoặc lượng vi khuẩn trong nước tiểu quá nhiều cũng sẽ làm cho kết quả xét nghiệm nitrit trong nước tiểu âm tính.

Xét nghiệm nitrit trong nước tiểu là một trong những xét nghiệm giúp xác định bệnh lý nhiễm trùng đường tiết niệu. Bệnh lý nếu được phát hiện sớm sẽ được điều trị bằng các thuốc kháng sinh thông thường. Tuy nhiên nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể lan đến thận và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.

Xem thêm: Chỉ số glucose trong nước tiểu có ý nghĩa gì?