Giãn đồng tử: Các thông tin cần biết về bệnh

Giãn đồng tử là gì? 

Giãn đồng tử là sự giãn nở của đồng tử, sự kích thích của các sợi xuyên tâm của mống mắt làm tăng khẩu độ đồng tử. Giãn đồng tử xảy ra khi đồng tử vẫn giãn ra (mở rộng) và không phản ứng với những thay đổi ánh sáng trong môi trường. Nó có thể xảy ra do chấn thương, thuốc hoặc các yếu tố tâm lý. 

Kích thước đồng tử được điều chỉnh bởi các cơ ở phần có màu của mắt (mống mắt) và lượng ánh sáng vào mắt. Trong điều kiện sáng chói, đồng tử của bạn co lại (nhỏ lại) nhằm mục đích không để quá nhiều ánh sáng đi vào mắt. Trong điều kiện ánh sáng mờ, đồng tử của bạn giãn ra (rộng ra) để đón thêm ánh sáng vào.

Những dấu hiệu và triệu chứng của giãn đồng tử

Triệu chứng đặc trưng của giãn đồng tử đó là kích thước đồng tử của bạn lớn hơn bình thường. 

Một vài dấu hiệu cho thấy đồng tử của bạn đang bị giãn:

• Nhìn mờ, và có cảm giác co thắt quanh mắt và trán. 
• Đau đầu, chóng mặt.
• Khó ngủ và kích ứng mắt.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi môi trường ánh sáng yếu, đồng tử của bạn giãn ra, đó là một hiện tượng sinh lý bình thường của mắt. Tuy nhiên nếu bạn thấy con ngươi của mắt thường xuyên bị giãn ngay cả khi trời sáng. Ngoài ra nếu đồng tử 1 bên bị giãn to hơn so với bên còn lại thì bạn nên đi gặp bác sĩ ngay vì đây là một dấu hiệu bất thường nào đó của cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến giãn đồng tử

Các nguyên nhân gây giãn đồng tử bao gồm:

Thuốc

Giãn đồng tử cũng có thể là một tác dụng phụ của các loại thuốc khác nhau như thuốc kháng histamine, thuốc giãn cơ, thuốc kháng cholinergic, thuốc trầm cảm ba vòng, thuốc chống động kinh, thuốc buồn nôn,…

Tổn thương mắt

Chấn thương mắt, chẳng hạn như chấn thương do lực tác động mạnh, có thể làm hỏng các dây thần kinh điều khiển đồng tử hoặc mống mắt, phần sắc tố của mắt bạn. Điều này có thể khiến cho đồng tử giãn ra hoặc biến dạng. Ngoài ra, chấn thương mắt có thể gặp trong quá trình phẫu thuật như ghép giác mạc, mổ đục thủy tinh thể.

Tăng oxytocin

Nồng độ oxytocin tăng lên có thể dẫn đến sự giãn nở tạm thời của đồng tử ở mức độ nhẹ đến trung bình. 

Thuốc gây nghiện

Sử dụng các loại ma túy như cocaine, thuốc lắc, thuốc gây ảo giác và methamphetamine dạng tinh thể có thể dẫn đến giãn đồng tử. Thuốc gây ảo giác ảnh hưởng đến các thụ thể serotonin trong não, có thể dẫn đến giãn đồng tử. Các chất kích thích như cocaine làm tăng nồng độ serotonin và gây ra các tác động tương tự đối với mắt. Bên cạnh đó, thuốc cai nghiện cũng có thể làm giãn đồng tử.

Chấn thương sọ não

Những người bị chấn thương sọ não sẽ làm tăng áp lực nội sọ, có thể gây áp lực và ảnh hưởng đến hệ thống mắt. Nó có xu hướng chỉ xảy ra ở một bên, sự hiện diện của đồng tử giãn chỉ ở một bên gợi ý rằng có thể có một khối lớn hoặc bạn đang bị tổn thương não.

Tiếp xúc với một số loại cây

Một số cây có các chất như scopolamine và atropine có thể gây giãn đồng tử. 

Mống mắt có dị tật bẩm sinh

Dị tật mống mắt bẩm sinh là tình trạng khiếm khuyết một phần hay toàn phần ở mống mắt, làm cho đồng tử bị giãn rất rộng. Dị tật mống mắt thường gây ảnh hưởng ở cả hai mắt và có đi kèm với các vấn đề nghiêm trọng như: Đục thủy tinh thể bẩm sinh, dây thần kinh võng mạc và thị giác không phát triển, tăng nhãn áp, rung giật nhãn cầu và giảm thị lực.

Những ai có nguy cơ mắc phải giãn đồng tử?

Mọi lứa tuổi đều có nguy cơ giãn đồng tử. 

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc giãn đồng tử

Các yếu tố làm tăng nguy cơ giãn đồng tử: 

• Có tiền sử bị tổn thương mắt.
• Có tiền sử bị chấn thương não.
• Sử dụng chất gây nghiện.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán giãn đồng tử

Khi có những triệu chứng giãn đồng tử tốt nhất nên đến cơ sở y tế để thăm khám. Bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào tiền sử bệnh và các loại thuốc đang sử dụng, cùng với những triệu chứng của bệnh. 

Bệnh nhân sẽ được kiểm tra tầm nhìn thông qua kiểm tra thị lực và chuyển động của mắt để đánh giá các cơ của mắt. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh làm các loại xét nghiệm khác nhằm loại trừ các tình trạng sức khỏe khác.

• Test thị lực mắt.
• Test hoạt động của mắt.
• Xét nghiệm máu tìm nguyên nhân.
• MRI não, CT scanner.

Phương pháp điều trị giãn đồng tử hiệu quả

Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra giãn đồng tử. Bác sĩ sẽ đưa ra những phương pháp điều trị phù hợp đối với từng bệnh nhân.

• Nếu bệnh nhân đang sử dụng thuốc gây giãn đồng tử, đồng tử sẽ trở lại bình thường sau khi bạn ngừng dùng thuốc. Không cần điều trị trong trường hợp này.
• Khi nguyên nhân gây giãn đồng tử là do chấn thương mắt hoặc một vấn đề ảnh hưởng đến não, như khối u, đột quỵ hoặc chấn thương đầu. Các phương pháp điều trị mạnh hơn sẽ được áp dụng. Trong trường hợp biến chứng xâu, bác sĩ sẽ yêu cầu phẫu thuật để làm giảm những tổn thương gây ra cho dây thần kinh và cấu trúc mắt.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của giãn đồng tử

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 
• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.
• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Phương pháp phòng ngừa giãn đồng tử hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Tránh ánh nắng trực tiếp vào mắt.
• Đéo kính mát được bác sĩ khuyên dùng.
• Không nên đọc sách quá gần.
• Hạn chế lái xe vào ban ngày.