Sắc tố da là gì? Những bệnh lý liên quan đến sự thay đổi sắc tố da

Melanin được biết đến là sắc tố da và cũng chính là nguyên nhân hình thành nên những nốt đốm hay sạm trên da. Mặc dù đa số trường hợp bất thường về sắc tố da không gây hại cho sức khoẻ nhưng nó lại khiến diện mạo của nhiều người trở nên kém sắc và già đi trông thấy. Để hiểu rõ hơn về sắc tố da là gì? Những bệnh lý liên quan đến bất thường sắc tố da, mời bạn đọc cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

Sắc tố da là gì?

Sắc tố chính là yếu tố hình thành nên màu sắc của tóc, màu da, võng mạc mắt và màng nhầy. Sự lắng đọng của melanin chính là nguyên nhân hình thành nên các sắc tố. Melanin được sản xuất bởi những tế bào melanocytes.

Làn da có màu sắc tự nhiên và độc lập so với ánh sáng mặt trời được gọi là sắc tố da. Bên cạnh đó, melanin cũng là yếu tố quyết định đến màu sắc của da. Melanin tạo thành lớp hàng rào bảo vệ tự nhiên cho làn da để chống lại những tác động xấu của tia cực tím.

Melanin gồm hai loại, bao gồm:

• Eumelanin: Loại sắc tố này có màu đen hay nâu sẫm. Những người có làn da xỉn màu, mờ thường chứa nhiều eumelanin.
• Pheomelanin: Loại sắc tố này lại được tìm thấy nhiều ở những người có làn da trắng hoặc tóc có màu đỏ. Pheomelanin không có khả năng bảo vệ làn da trước tác động của tia UV mà ngược lại, sự tổng hợp pheomelanin sẽ tạo ra những gốc tự do tác động đến làn da.

Tỷ lệ hai loại melanin trong cơ thể mỗi người là không giống nhau. Chính vì thế, màu da tự nhiên và độ rám nắng khi tiếp xúc với tia nắng mặt trời của mỗi người cũng sẽ khác nhau.

Những bệnh lý liên quan đến sự thay đổi của sắc tố da

Rối loạn sắc tố da sẽ được biểu hiện thông qua màu sắc của da, sáng hơn hoặc tối đi một cách bất thường. Một số bệnh lý liên quan đến rối loạn sắc tố da như sau:

Tăng sắc tố da

Một số nguyên nhân gây tăng sắc tố da như tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, sự thay đổi nội tiết tố bên trong cơ thể hoặc do đặc tính di truyền,… Ngoài ra, một số bệnh lý như xơ gan ứ mật, hemochromatosis cũng có thể là nguyên nhân khiến màu da trở nên tối hơn bất thường. Một số thuốc cũng có thể tác động đến màu sắc của làn da, khiến nó đậm màu hơn. Tình trạng tăng sắc tố da có thể sẽ tự cải thiện theo thời gian hoặc cũng có thể tồn tại vĩnh viễn.

Một số tình trạng gia tăng sắc tố điển hình như:

• Nám da: Thường xuất hiện khi nội tiết tố thay đổi, chủ yếu gặp ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai và tiền mãn kinh. Nám có thể xuất hiện ở da mặt, bụng hoặc một số vùng khác.
• Sạm nắng: Khi làn da phải tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời có thể khiến vùng da đó xuất hiện các đốm nâu.
• Thâm mụn: Những vùng da có mụn bị tổn thương gây ra thâm chính là tình trạng tăng sắc tố.
• Đồi mồi: Khi cơ thể xảy ra lão hoá, các tế bào melanin có thể bị tăng về kích thước và mở rộng phạm vi phân bố trên da, khiến cơ thể xuất hiện các đốm nâu và đồi mồi trên da. Tình trạng này thường gặp ở những người lớn tuổi trên 40 tuổi.

Giảm sắc tố

Bên cạnh những trường hợp tăng sắc tố, thì cũng có nhiều trường hợp bị mắc chứng giảm sắc tố, nguyên nhân thường là do sự suy giảm số lượng melanin trong cơ thể. Một số bệnh lý liên quan đến tình trạng giảm sắc tố da có thể kể đến như:

Bạch biến: Đây là một bệnh lý tự miễn khiến các tế bào tạo sắc tố của cơ thể bị tổn thương dẫn đến không sản xuất đủ số lượng melanin. Điều này đồng nghĩa với việc, làn da của người bệnh sẽ xuất hiện những mảng trắng bất thường, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Bạch tạng: Đây là bệnh lý về rối loạn di truyền đồng hợp gen lặn hiếm gặp. Một loại enzyme tham gia vào quá trình sản xuất melanin bị mất đi khiến cơ thể không thể tạo ra đầy đủ những loại sắc tố như người bình thường. Người bệnh bạch tạng không chỉ có một làn da trắng bất thường mà tóc và lông mi cũng có màu trắng. Làn da của họ sẽ nhạy cảm hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Bệnh lý này thường gặp ở những người da trắng.

Mất sắc tố do tổn thương da: Trong một số trường hợp như nhiễm trùng da, bỏng, phồng rộp hay tổn thương trên da có thể làm mất đi những sắc tố ở vùng da bị tổn thương. Mất sắc tố thường không xảy ra vĩnh viễn, tuy nhiên nó cần rất nhiều thời gian để tái tạo lại. Để rút ngắn thời gian tái tạo, người bệnh cần chăm sóc da và bổ sung những dưỡng chất giúp tái tạo sắc tố cho da.

Ngoài những bệnh lý trên, một số bệnh lý có liên quan đến sự thay đổi sắc tố da như lang ben, vảy nến, viêm da cơ địa,…

Biện pháp phòng ngừa rối loạn sắc tố da

Tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc những rối loạn về sắc tố da nếu không biết bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là làn da một cách phù hợp. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa rối loạn sắc tố đơn giản và dễ thực hiện:

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là ưu tiên bổ sung các loại hoa quả, rau xanh, hạn chế ăn những đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ,... Uống nhiều nước để có một làn da mịn màng, khoẻ khoắn. Hãy đảm bảo ăn uống đủ bữa và khoa học.
• Không sử dụng các chất kích thích, rượu, bia, thuốc lá.
• Đảm bảo ngủ đủ giấc, không thức khuya và hạn chế tình trạng căng thẳng kéo dài.
• Kem chống nắng là sản phẩm không thể thiếu và hãy che chắn kỹ càng trước khi ra ngoài.
• Sử dụng mỹ phẩm chính hãng, uy tín, chất lượng và phù hợp với làn da hiện tại của bản thân.
• Trong trường hợp bắt buộc phải sử dụng những loại thuốc gây tăng hoặc giảm sắc tố da hãy trao đổi chi tiết điều này với bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn xảy ra.
• Trong quá trình uống thuốc điều trị, nếu có hiện tượng tăng hoặc giảm sắc tố da hãy thông báo ngay với bác sĩ để được thăm khám và có hướng điều chỉnh phù hợp.

Trên đây những thông tin về sắc tố da là gì và những bệnh lý liên quan đến bất thường sắc tố da. Khi phát hiện những bất thường trên da, hãy liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị sớm. Bên cạnh đó, chăm sóc da thường xuyên mỗi ngày sẽ góp phần lớn trong việc trẻ hoá làn da, hạn chế các tình trạng rối loạn sắc tố da ảnh hưởng đến thẩm mỹ. 

Xem thêm:

• Các bệnh da liễu phổ biến nhất hiện nay
• Nấm da đùi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị