Lapatinib - Thuốc chống ung thư, tác động vào hệ miễn dịch

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Lapatinib.

Loại thuốc

Thuốc chống ung thư.

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén bao phim: 250 mg.

Lapatinib kết hợp với capecitabine điều trị bệnh nhân bị ung thư vú tiến triển hoặc di căn, với khối u có bộc lộ quá mức HER2/neu (ErbB2) và đã được nhận phác đồ điều trị gồm cả trastuzumab trước đó.

Lapatinib kết hợp với trastuzumab điều trị bệnh nhân bị ung thư vú di căn với khối u có bộc lộ quá mức HER2/neu (ErbB2) và bệnh tiến triển khi đã được điều trị bằng trastuzumab và hóa trị liệu.

Lapatinib kết hợp với chất ức chế aromatase (letrozole) điều trị ung thư vú di căn có thụ thể nội tiết dương tính ở phụ nữ sau mãn kinh và không có dự định được điều trị bằng hóa trị liệu.

Lapatinib là một chất ức chế 4 - anilinoquinazoline kinase mới với cơ chế tác dụng độc đáo, vì lapatinib là chất ức chế mạnh, có hồi phục và chọn lọc vùng tyrosine kinase nội bào của cả hai thụ thể ErbB1 và ErbB2 (các giá trị KPi^app được ước tính là 3 nm và 13 nm tương ứng) với tốc độ tách ra khỏi thụ thể chậm (thời gian bán thải lớn hơn hoặc bằng 300 phút). Tốc độ phân tách này được thấy là chậm hơn các chất ức chế 4 - anilinoquinazoline kinase khác đã nghiên cứu. Lapatinib ức chế tăng trưởng tế bào khối u do ErbB điều khiển trên in vitro và ở các loại mô hình động vật khác.

Ngoài tác động của dạng đơn trị liệu, lapatinib cũng chứng minh được hiệu quả trong một nghiên cứu trên in vitro phối hợp với 5 - FU (chất chuyển hóa có hoạt tính của capecitabine) trong thử nghiệm điều trị bến dòng tế bào ung thư.

Dùng kết hợp lapatinib và trastuzumab có thể bổ sung cơ chế tác dụng cho nhau cũng như các cơ chế đề kháng có thể không trùng lắp. Tác dụng ức chế tăng trưởng của lapatinib trên các dòng tế bào được điều trị với trastuzumab đã được đánh giả. Lapatinib duy trì được hoạt tính quan trọng chống lại các dòng tế bào ung thư vú bộc lộ quá mức HER2 được lựa chọn để phát triển trong thời gian dài ở môi trường thử nghiệm in vitro có chứa trastuzumab và lapatinib có tác dụng hiệp lực khi phối hợp với trastuzumab trên các dòng tế bào này.

Hấp thu: Hấp thu của lapatinib sau khi uống là không hoàn toàn và dao động (xấp xỉ khoảng 50 đến 100% hệ số thay đổi trong AUC). Các nồng độ trong huyết thanh xuất hiện sau một trung vị thời gian trễ là 0,25 giờ (khoảng 0 đến 1,5 giờ). Các nồng độ đỉnh trong huyết tương (Cmax) của lapatinib đạt được xấp xỉ khoảng 4 giờ sau khi dùng thuốc.

Phân bố: Lapatinib gắn kết mạnh (trên 99%) với albumin và alpha - 1 acid glycoprotein. Các nghiên cứu trên in vitro chỉ ra rằng lapatinib là cơ chất cho các chất vận chuyển BCRP (ABCG2) và p - glycoprotein (ABCB1).

Chuyển hóa: Lapatinib được chuyển hóa mạnh, chủ yếu bởi CYP3A4 và CYP3A5, và một ít từ CYP2C19 và CYP2C8 thành các chất chuyển hóa bị oxy hóa khác nhau, không một chất nào trong đó được tìm thấy trong phân nhiều hơn 14% liều hoặc 10% nồng độ lapatinib trong huyết tương.

Thải trừ: Thời gian bán thải của lapatinib sau khi dùng liều đơn sẽ tăng lên khi tăng liều. Tuy nhiên, liều dùng hàng ngày của lapatinib đạt được trạng thái ổn định trong 6 - 7 ngày cho thấy thời gian bán thải hiệu quả là 24 giờ. Lapatinib được thải trừ chủ yếu qua chuyển hóa bởi CYP3A4/5. Đường thải trừ chính của lapatinib và các chất chuyển hóa của nó là qua phân, dưới 2% liều dùng (dưới dạng lapatinib và các chất chuyển hóa) được bài tiết qua nước tiểu. Lapatinib được tìm thấy trong phân chiếm khoảng trung vị 27% (khoảng 3 đến 67%) của một liều uống.

Tương tác với các thuốc khác

Lapatinib được chuyển hóa chủ yếu bởi CYP3A. Do vậy, các chất ức chế hoặc cảm ứng các enzyme này có thể ảnh hưởng đến dược động học của lapatinib.

Nên thận trọng khi sử dụng lapatinib đồng thời với các chất được biết ức chế CYP3A4 (ví dụ ketoconazole, itraconazole hoặc nước bưởi).

Nên thận trọng khi sử dụng lapatinib đồng thời với các chất được biết cảm ứng CYP3A4 (ví dụ rifampin, carbamazepine, hoặc phenytoin).

Điều trị trước đó với chất ức chế bơm proton (esomeprazole) làm giảm phơi nhiễm lapatinib trung bình 27%.

Dùng đồng thời lapatinib với midazolam dùng đường uống làm tăng khoảng 45% AUC của midazolam. Cần thận trọng khi dùng lapatinib đồng thời với các thuốc dùng đường uống có cửa sổ điều trị hẹp và là cơ chất của CYP3A4.

Cần thận trọng khi dùng lapatinib đồng thời với các thuốc có cửa sổ điều trị hẹp và là cơ chất của CYP2C8.

Uống lapatinib đồng thời với paclitaxel dùng đường tĩnh mạch làm tăng phơi nhiễm của paclitaxel khoảng 23%.

Uống đồng thời lapatinib với docetaxel dùng đường tĩnh mạch không ảnh hưởng đáng kể đến AUC hay Cmax của cả hai hoạt chất. Tuy nhiên, khả năng xảy ra giảm bạch cầu trung tính do docetaxel lại tăng lên.

Uống đồng thời lapatinib với irinotecan làm tăng khoảng 40% AUC của SN - 38, chất chuyển hóa có hoạt tính của irinotecan.

Lapatinib là cơ chất cho protein vận chuyển Pgp và protein kháng ung thư vú (BCRP). Các chất ức chế và cảm ứng các protein này có thể làm thay đổi phơi nhiễm và/hoặc phân bố của lapatinib.

Lapatinib ức chế protein vận chuyển Pgp trên in vitro ở những nồng độ tương quan trên lâm sàng. Dùng đồng thời lapatinib với digoxin uống làm tăng khoảng 98% AUC của digoxin. Nên thận trọng khi dùng lapatinib đồng thời với các thuốc là cơ chất của P - gp có cửa sổ điều trị hẹp.

Lapatinib ức chế protein vận chuyển BCRP và OATP1B1 trên in vitro. Chưa đánh giá được sự liên quan lâm sàng của tác dụng này. Không thể loại trừ được rằng lapatinib sẽ ảnh hưởng đến dược động học của các cơ chất của BCRP (ví dụ topotecan) và OATP1B1 (ví dụ rosuvastatin).

Tương tác với thực phẩm

Sinh khả dụng của lapatinib bị ảnh hưởng bởi thức ăn do đó nên uống lapatinib ít nhất 1 giờ trước khi ăn hoặc ít nhất 1 giờ sau khi ăn.

Bệnh nhân quá mẫn với lapatinib hoặc bất cứ thành phần nào của thuốc.

Người lớn

Lapatinib kết hợp với capecitabine điều trị bệnh nhân bị ung thư vú tiến triển hoặc di căn, với khối u có bộc lộ quá mức HER2/neu (ErbB2) và đã được nhận phác đồ điều trị gồm cả trastuzumab trước đó: Liều khuyến cáo của lapatinib là 1.250 mg (tương đương 5 viên) một lần/ngày, dùng liên tục khi kết hợp với capecitabine.

Lapatinib kết hợp với trastuzumab điều trị bệnh nhân bị ung thư vú di căn với khối u có bộc lộ quá mức HER2/neu (ErbB2) và bệnh tiến triển khi đã được điều trị bằng trastuzumab và hóa trị liệu: Liều khuyến cáo của lapatinib là 1.000 mg (tương đương 4 viên) x 1 lần/ngày, dùng liên tục khi kết hợp với trastuzumab.

Lapatinib kết hợp với chất ức chế aromatase (letrozole) điều trị ung thư vú di căn có thụ thể nội tiết dương tính ở phụ nữ sau mãn kinh và không có dự định được điều trị bằng hóa trị liệu: Liều khuyến cáo của lapatinib là 1.500 mg (tương đương 6 viên) x 1 lần/ngày, dùng liên tục khi kết hợp với chất ức chế aromatase.

Trì hoãn liều và giảm liều (tất cả các chỉ định)

Các biến cố trên tim: Nên ngừng sử dụng lapatinib ở những bệnh nhân có các triệu chứng đi kèm với giảm LVEF độ 3 hoặc cao hơn theo Tiêu chuẩn Thuật ngữ phổ biến của Viện Ung thư Quốc gia về các tác dụng không mong muốn (NCI CTCAE - national cancer institute common terminology criteria for adverse events) hoặc nếu giá trị LVEF của họ tụt xuống dưới mức thấp của giới hạn cơ bản/quy ước bình thường. Có thể bắt đầu dùng lại lapatinib tại một liều thấp hơn (giảm từ 1.000 mg/ngày xuống 750 mg/ngày, từ 1.250 mg/ngày xuống 1.000 mg/ngày hoặc từ 1.500 mg/ngày xuống 1.250 mg/ngày) sau một khoảng thời gian tối thiểu 2 tuần và nếu giá trị LVEF trở lại bình thường và bệnh nhân không có triệu chứng.

Bệnh phổi mô kẽ/viêm: Nên ngừng điều trị lapatinib ở những bệnh nhân có các triệu chứng phổi gợi ý/chỉ điểm cho bệnh phổi mô kẽ/viêm phổi độ 3 hoặc cao hơn theo NCI CTCAE.

Tiêu chảy: Nên ngừng sử dụng lapatinib ở bệnh nhân tiêu chảy độ 3 theo NCI CTCAE hoặc độ 1 hoặc 2 với các biểu hiện phức tạp (đau quặn bụng mức độ vừa đến nặng, buồn nôn hoặc nôn nhiều hơn hoặc tương đương độ 2 theo NCI CTCAE, giảm khả năng hoạt động, sốt, nhiễm trùng huyết, giảm bạch cầu trung tính, máu tươi trong phân hoặc mắt nước). Có thể dùng lại lapatinib ở liều thấp hơn (giảm từ 1.000 mg/ngày xuống 750 mg/ngày, từ 1.250 mg/ngày xuống 1.000 mg/ngày hoặc từ 1.500 mg/ngày xuống 1.250 mg/ngày) khi tiêu chảy giảm xuống độ 1 hoặc thấp hơn. Nên ngừng dùng lapatinib vĩnh viễn ở bệnh nhân tiêu chảy độ 4 theo NCI CTCAE.

Độc gan: Nếu thay đổi chức năng gan nghiêm trọng xảy ra, ngừng vĩnh viễn lapatinib, bắt đầu lại ở những bệnh nhân này.

Những độc tính khác: Có thể cân nhắc ngừng hoặc dùng gián đoạn liều điều trị của lapatinib khi bệnh nhân có biểu hiện độc tính cao hơn hoặc bằng độ 2 theo NCI CTCAE. Có thể bắt đầu sử dụng lại ở mức liều chuẩn 1.000 mg/ngay, 1.250 mg/ngày, hoặc 1.500 mg/ngày khí biểu hiện độc tính được cải thiện về độ 1 hoặc thấp hơn. Nếu độc tính tái xuất hiện, thì nên bắt đầu điều trị lại bằng lapatinib ở một liều thấp hơn (giảm từ 1.000 mg/ngày xuống 750 mg/ngày, từ 1.250 mg/ngày xuống 1.000 mg/ngày hoặc từ 1.500 mg/ngày xuống 1.250 mg/ngày).

Các tương tác với CYP3A4

Lapatinib phối hợp với letrozole: khi sử dụng đồng thời với chất ức chế CYP3A4 mạnh, liều dùng lapatinib 500 mg x 1 lần/ngày. Liều nên điều chỉnh dần dần từ 1,5 g x 1 lần/ngày đến 5,5 g x 1 lần/ngày.

Lapatinib phối hợp với capecitabine: khi sử dụng đồng thời với chất ức chế CYP3A4 mạnh, liều lapatinib 500 mg x 1 lần/ngày. Liều nên điều chỉnh dần dần từ 1,25 g x 1 lần/ngày đến 4,5 g x 1 lần/ngày.

Đối tượng khác

Suy thận: Chưa cần điều chỉnh liều lapatinib.

Suy gan: Nên giảm liều lapatinib cho bệnh nhân suy gan nặng (Child - Pugh Nhóm C).

Các tác dụng không mong muốn khi dùng lapatinib đơn trị liệu

Thường gặp

Chán ăn, giảm phân suất tống máu thất trái, tiêu chảy có thể dẫn đến mất nước, nôn, buồn nôn, phát ban (kể cả viêm da dạng mụn), rối loạn móng kể cả viêm quanh móng, mệt mỏi.

Ít gặp

Bệnh phổi mô kẽ/viêm phổi, tăng bilirubin máu, độc tính trên gan.

Hiếm gặp

Các phản ứng quá mẫn kể cả phản ứng phản vệ.

Các tác dụng không mong muốn khi dùng lapatinib kết hợp với capecitabine

Thường gặp

Khó tiêu, khô da, viêm miệng, táo bón và đau bụng, hội chứng tay - chân, viêm niêm mạc, đau ở chân tay, đau lưng, đau đầu, mất ngủ.

Các tác dụng không mong muốn khi dùng lapatinib kết hợp với trastuzumab

Thường gặp

Chảy máu cam, rụng tóc, khô da.

Lưu ý chung

Độc tính trên tim

Đã có báo cáo về giảm phân suất tống máu thất trái (LVEF) liên quan đến lapatinib. Cần thận trọng nếu sử dụng lapatinib cho những bệnh nhân bị các tình trạng có thể làm suy giảm chức năng thất trái. Nên đánh giá LVEF ở tất cả các bệnh nhân trước khi bắt đầu điều trị với lapatinib để đảm bảo rằng bệnh nhân có một giá trị LVEF ban đầu nằm trong giới hạn bình thường quy ước. Cần tiếp tục đánh giá LVEF trong suốt quá trình điều trị với lapatinib để đảm báo rằng LVEF không giảm xuống một giới hạn không chấp nhận được. Trong một số trường hợp, có thể giảm mạnh LVEF và dẫn đến suy tim. Đã có báo cáo các trường hợp tử vong, chưa chắc chắn về nguyên nhân tử vong.

Một tỷ lệ nhỏ có tăng khoảng QTc phụ thuộc nồng độ đã quan sát thấy thử nghiệm lâm sàng. Thận trọng khi dùng lapatinib trên bệnh nhân trong tình huống có thể gây kéo dài khoảng QT (bao gồm hạ kali máu, hạ magnesi máu, hội chứng QT dài bẩm sinh, hoặc phối hợp với các thuốc khác được biết là có gây kéo dài khoảng QT). Hạ kali máu hoặc hạ magnesi máu cần được điều chỉnh trước khi điều trị. Nên cân nhắc đo khoảng QT trên điện tâm đồ trước khi bắt đầu và trong quá trình điều trị bằng lapatinib.

Bệnh phổi mô kẽ và viêm phổi: Lapatinib có liên quan đến các báo cáo về bệnh phổi mô kẽ và viêm phổi. Bệnh nhân nên được theo dõi các triệu chứng tại phổi bộc lộ bệnh phổi mô kẽ/viêm phổi. Bệnh nhân nên được theo dõi sát các triệu chứng của nhiễm độc phổi (khó thở, ho, sốt) và ngừng điều trị nếu bệnh nhân có các triệu chứng NCI CTCAE độ 3 hoặc nặng hơn. Nhiễm độc phổi có thể nặng và dẫn đến suy hô hấp. Đã có trường hợp tử vong được báo cáo, nguyên nhân tử vong chưa xác định.

Độc tính trên gan: Đã quan sát thấy độc tính trên gan (ALT hoặc AST lớn hơn 3 lần giới hạn trên của mức bình thường và bilirubin toàn phần lớn hơn 1,5 lần giới hạn trên của mức bình thường).

Nên theo dõi các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan (transaminase, bilirubin và alkaline phosphatase) trước khi bắt đầu điều trị, mỗi 4 đến 6 tuần trong suốt quá trình điều trị, và theo biểu hiện lâm sàng. Nếu có thay đổi chức năng gan nghiêm trọng, nên ngừng sử dụng lapatinib và không nên điều trị lại cho bệnh nhân bằng lapatinib.

Tiêu chảy: Đã có báo cáo về tiêu chảy, bao gồm cả tiêu chảy nặng khi điều trị với lapatinib. Tiêu chảy thường xảy ra sớm khi điều trị với lapatinib, hầu như phân nửa số bệnh nhân này bị tiêu chảy lần đầu trong vòng 6 ngày. Tiêu chảy thường kéo dài 4 - 5 ngày. Tiêu chảy do lapatinib thường là cấp độ nhẹ, dưới 10% số bệnh nhân bị tiêu chảy nặng độ 3 và dưới 1% số bệnh nhân bị tiêu chảy nặng độ 4 theo NCI CTCAE. Nên hướng dẫn bệnh nhân báo cáo ngay khi bất kỳ sự thay đổi nào ở đường ruột. Khuyến cáo nên nhanh chóng điều trị tiêu chảy với các thuốc chống tiêu chảy như loperamide sau lần đầu tiên đi tiêu phân không thành khuôn. Các trường hợp tiêu chảy nặng có thể yêu cầu phải sử dụng các dung dịch và chất điện giải uống hoặc truyền tĩnh mạch, sử dụng thuốc kháng sinh như fluoroquinolone (đặc biệt nếu tiêu chảy dai dẳng trên 24 giờ, có sốt, hoặc giảm bạch cầu trung tính độ 3 hoặc 4) và gián đoạn hoặc ngừng điều trị với lapatinib.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Chưa biết ảnh hưởng của lapatinib lên thai kỳ ở người. Chỉ nên sử dụng lapatinib trong khi mang thai nếu lợi ích mong đợi vượt trội nguy cơ có thể gặp phải đối với phôi thai. Nên khuyên các phụ nữ có khả năng mang thai sử dụng các biện pháp tránh thai thích hợp và tránh mang thai trong khi đang điều trị với lapatinib.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Chưa biết liệu lapatinib có được bài tiết vào sữa mẹ hay không. Do có rất nhiều thuốc được bài tiết vào sữa mẹ và do tiềm năng xảy ra các tác dụng không mong muốn của lapatinib cho trẻ bú mẹ, khuyến cáo nên dừng cho con bú ở những phụ nữ đang điều trị với lapatinib.

Lưu ý khi lái xe & vận hành máy móc

Không có nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của lapatinib lên khả năng lái xe hoặc vận hành máy móc. Không thể dự đoán được ảnh hưởng bất lợi lên các hoạt động này từ dược lý học của lapatinib.

Quá liều và xử trí

Quá liều và độc tính

Các triệu chứng quan sát thấy bao gồm các biến có liên quan đến lapatinib đã biết (xem tác dụng phụ) và trong một số trường hợp đau da đầu, nhịp nhanh xoang (với điện tâm đồ khác bình thường) và/hoặc viêm niêm mạc.

Cách xử lý khi quá liều

Lapatinib bài tiết không đáng kể qua thận và gắn kết mạnh với protein huyết tương, do vậy thẩm tách máu không được mong đợi là biện pháp hữu hiệu để làm tăng thải trừ lapatinib.

Nên có biện pháp điều trị thêm theo dấu hiệu lâm sàng hoặc theo khuyến cáo của trung tâm chống độc quốc gia, nếu có.

Quên liều và xử trí

Nếu quên dùng một liều thuốc, hãy uống càng sớm càng tốt khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không uống gấp đôi liều đã quy định.