7 cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà hiệu quả mà bạn có thể tham khảo

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong sớm trên toàn cầu, chiếm khoảng 13% tổng số ca tử vong mỗi năm. Tại Việt Nam, ước tính có hơn 12 triệu người mắc tăng huyết áp nhưng chỉ 43% trong số đó được kiểm soát hiệu quả. Bài viết này không chỉ cung cấp thông tin rõ ràng, dễ hiểu về cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà, mà còn nhấn mạnh vai trò sống còn của việc phát hiện và can thiệp kịp thời.

7 cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà khuyến nghị

Khi huyết áp tăng đột ngột, việc xử trí nhanh chóng và đúng cách tại nhà có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là 7 phương pháp được các chuyên gia khuyến nghị, dễ thực hiện và an toàn.

Hít thở sâu và chậm rãi

Hít thở sâu là một trong những cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà hiệu quả. Khi bạn hít thở chậm và sâu, hệ thần kinh phó giao cảm được kích hoạt, giúp làm chậm nhịp tim và giãn mạch máu, từ đó giảm áp lực lên thành mạch.

Một bài tập thở được khuyến nghị là kỹ thuật 4-7-8: hít vào bằng mũi trong 4 giây, giữ hơi trong 7 giây, và thở ra từ từ qua miệng trong 8 giây. Lặp lại chu kỳ này 4 - 5 lần. Ngoài ra, bạn cũng có thể thử hít thở bằng bụng: Đặt tay lên bụng, hít sâu để bụng phình lên, sau đó thở ra chậm rãi. Thực hiện trong 5 - 10 phút để thấy hiệu quả.

Ngồi nghỉ ở tư thế đúng cách

Ngồi nghỉ ở tư thế đúng cách là một trong những cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà. Tư thế cơ thể đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát huyết áp. Khi huyết áp tăng cao, bạn nên ngồi nghỉ ở tư thế thoải mái, tránh nằm ngang hoàn toàn vì điều này có thể làm tăng áp lực lên tim. Hãy ngồi trên ghế hoặc giường, kê gối để đầu và vai cao khoảng 30 độ, giữ lưng thẳng và chân đặt phẳng trên sàn.

Tránh mọi hoạt động gắng sức như đứng dậy đột ngột, đi lại nhanh hoặc nâng vật nặng. Tư thế nghỉ ngơi đúng giúp cơ thể thư giãn, giảm căng thẳng và hỗ trợ huyết áp ổn định dần.

Uống nước lọc hoặc nước ép củ dền

Mất nước là một trong những nguyên nhân có thể làm huyết áp tăng đột ngột. Nếu nghi ngờ cơ thể thiếu nước, hãy uống ngay một ly nước lọc (khoảng 200 - 300ml) để cải thiện lưu lượng máu và giảm áp lực lên mạch máu.

Ngoài ra, nước ép củ dền là một lựa chọn tuyệt vời nhờ hàm lượng nitrate cao, giúp giãn mạch và hạ huyết áp nhanh chóng. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Hypertension (2015), uống 250ml nước ép củ dền có thể giảm huyết áp tâm thu từ 4 - 5 mmHg trong vòng 6 giờ. Nếu có sẵn nước ép củ dền tại nhà, hãy uống một lượng nhỏ (100 - 150ml) và nghỉ ngơi sau đó.

Tắm nước ấm hoặc ngâm chân bằng nước ấm

Nhiệt độ ấm có thể hỗ trợ giãn mạch ngoại vi, cải thiện tuần hoàn và giúp huyết áp giảm dần. Nếu có thể, bạn hãy tắm nước ấm trong 5 - 10 phút hoặc ngâm chân trong chậu nước ấm (khoảng 38 - 40°C) trong 15 phút. Có thể thêm một chút muối Epsom vào nước ngâm chân để tăng hiệu quả thư giãn.

Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi bạn cảm thấy căng thẳng hoặc cơ thể lạnh, vì nó giúp kích thích lưu thông máu và giảm áp lực lên tim. Tuy nhiên, tránh sử dụng nước quá nóng vì có thể gây bỏng hoặc làm huyết áp dao động.

Massage nhẹ vùng cổ gáy, vai và gáy

Massage nhẹ nhàng ở vùng cổ, vai và gáy có thể kích thích tuần hoàn máu, giảm căng thẳng thần kinh và hỗ trợ hạ huyết áp tạm thời. Hãy nhờ người thân hoặc tự massage bằng cách xoa bóp nhẹ nhàng theo chuyển động tròn, tập trung vào các cơ bị căng cứng.

Một nghiên cứu từ Journal of Alternative and Complementary Medicine (2016) cho thấy massage 10 phút ở vùng cổ và vai có thể giảm huyết áp tâm thu khoảng 3 - 4 mmHg. Lưu ý không massage quá mạnh hoặc ấn vào các mạch máu lớn để tránh tác dụng ngược.

Sử dụng thuốc hạ áp theo chỉ định bác sĩ

Nếu bạn đã được bác sĩ kê đơn thuốc hạ huyết áp khẩn cấp (như captopril ngậm dưới lưỡi), hãy sử dụng đúng liều lượng và cách dùng đã được hướng dẫn. Thuốc này thường có tác dụng hạ huyết áp nhanh trong vòng 15 - 30 phút. Tuy nhiên, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mới hoặc thuốc của người khác mà không có chỉ định y tế.

Hãy mang theo đơn thuốc hoặc ghi chú của bác sĩ để kiểm tra liều lượng chính xác khi cần. Sau khi dùng thuốc, hãy nghỉ ngơi và đo lại huyết áp sau 30 phút để đánh giá hiệu quả.

Tránh xa các yếu tố kích thích

Môi trường xung quanh có thể ảnh hưởng lớn đến huyết áp. Khi huyết áp tăng cao, hãy giữ không gian yên tĩnh, tắt tiếng ồn từ tivi hoặc điện thoại, và giảm ánh sáng mạnh. Tránh tranh luận, căng thẳng hoặc tiếp xúc với các yếu tố gây kích thích như caffeine, thuốc lá, hoặc rượu bia.

Tạo một không gian thư giãn với ánh sáng dịu, không khí thoáng đãng và âm thanh nhẹ nhàng (như nhạc không lời) có thể giúp cơ thể ổn định nhanh hơn.

Tầm quan trọng nếu được xử trí cơn tăng huyết áp kịp thời

Cơn tăng huyết áp khẩn cấp không được xử trí kịp thời có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Hiểu rõ nguy cơ và tầm quan trọng của việc can thiệp sớm sẽ giúp bạn hành động nhanh chóng và đúng cách.

Nguy cơ biến chứng nặng nếu chậm xử trí

Tăng huyết áp không kiểm soát có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy thận cấp, hoặc phù phổi cấp. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), tăng huyết áp là nguyên nhân trực tiếp gây ra khoảng 50% các ca tử vong do bệnh tim mạch và 33% ca đột quỵ. Những biến chứng này thường xảy ra trong vòng vài giờ nếu huyết áp không được kiểm soát, đặc biệt khi chỉ số huyết áp tâm thu vượt quá 180 mmHg hoặc tâm trương trên 120 mmHg.

Khoảng thời gian “vàng” trong cấp cứu tăng huyết áp

Thời gian can thiệp hiệu quả nhất cho cơn tăng huyết áp là trong vòng 30 - 60 phút đầu tiên. Trong khoảng thời gian này, các biện pháp hạ huyết áp tại nhà có thể giúp ngăn chặn tổn thương cơ quan nội tạng và giảm nguy cơ biến chứng. Nếu huyết áp không giảm sau 60 phút hoặc xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng (đau ngực, khó thở, mất ý thức), cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

Phát hiện sớm giúp giảm thiểu nguy cơ nhập viện

Theo Hội Tim mạch học Việt Nam, khoảng 65% bệnh nhân tăng huyết áp được can thiệp sớm tại nhà có tiên lượng tốt hơn và rút ngắn thời gian điều trị tại bệnh viện. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu như đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, hoặc khó chịu ở ngực, kết hợp với các biện pháp xử trí kịp thời, có thể giúp giảm thiểu nguy cơ nhập viện khẩn cấp và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Cơn tăng huyết áp khẩn cấp không phải là chuyện hiếm gặp và có thể xảy ra ngay trong đời sống hằng ngày. Việc nắm rõ các cách hạ huyết áp khẩn cấp tại nhà không những giúp kiểm soát tình huống hiệu quả mà còn giảm nguy cơ tử vong và biến chứng nặng. Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ mang tính hỗ trợ tạm thời - người bệnh vẫn cần được thăm khám và theo dõi y tế đầy đủ. Hãy luôn mang theo máy đo huyết áp tại nhà, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh để kiểm soát huyết áp lâu dài.