Bật mí cách xử trí với dị ứng nọc côn trùng hiệu quả

Khi bị côn trùng đốt, đặc biệt là côn trùng độc, bạn không được xem nhẹ vì ước tính cứ 100 người bị côn trùng cắn thì có 1 đến 3 người bị phát ban, sưng mặt, co giật, co thắt phế quản và nặng nhất là sốc phản vệ đe dọa tính mạng. Dị ứng với nọc côn trùng có thể được giảm thiểu nếu bệnh nhân tuân thủ các bước điều trị và phòng ngừa cơ bản.

Dị ứng nọc côn trùng là gì?

Nọc của côn trùng có độc, khi chúng ta bị côn trùng cắn, nọc độc của côn trùng sẽ xâm nhập vào cơ thể. Tại thời điểm này, hệ thống miễn dịch của cơ thể nhầm nọc độc của côn trùng là vật thể lạ và gây ra phản ứng dị ứng để chống lại chất độc.

Trong quá trình này, hệ thống miễn dịch tạo ra các chất chống lại nọc độc của côn trùng cắn, trong đó quan trọng nhất là kháng thể IgE. Đây được cho là nguyên nhân chính gây ra triệu chứng dị ứng nọc côn trùng.

Khi bị côn trùng đốt lần đầu tiên, hệ thống miễn dịch sẽ tạo ra một lượng kháng thể IgE tương đối nhỏ không có khả năng chống lại nọc độc của côn trùng và bệnh nhân thường không có triệu chứng rõ ràng.

Tuy nhiên, lần sau khi bạn bị cùng một loại côn trùng đốt, một lượng lớn kháng thể IgE sẽ được tạo ra và phản ứng sẽ nhanh hơn và mạnh hơn.

Kháng thể IgE kích hoạt một loạt phản ứng giải phóng các chất trung gian hóa học gây viêm, đặc biệt là histamin, và dẫn đến các triệu chứng dị ứng nọc côn trùng nghiêm trọng và nguy hiểm.

Triệu chứng sau khi bị côn trùng cắn là gì?

Nhiều người biết rằng nọc của một số loại côn trùng có độc, tuy nhiên, sau khi bị côn trùng cắn, nạn nhân vẫn bình thường, không có biểu hiện nghiêm trọng nên thường có tâm lý chủ quan, không có biện pháp phòng ngừa.

Tuy nhiên, các triệu chứng dị ứng nọc côn trùng rất khó dự đoán, từ không có triệu chứng nào đến sốc phản vệ hoặc thậm chí là các triệu chứng đe dọa tính mạng. Các triệu chứng khi bị côn trùng cắn bao gồm:

• Dị ứng nọc côn trùng mức độ nhẹ: Thường không có triệu chứng, hoặc có thể xảy ra các triệu chứng như đau rát, sưng nhẹ, đỏ da, nóng, ngứa,… tại vết côn trùng cắn. Các triệu chứng này thường tự biến mất sau vài ngày.
• Dị ứng với nọc côn trùng ở mức độ nặng: Khó thở, nổi mẩn ngứa khắp người, sưng mặt, họng, miệng, lưỡi,... Trong trường hợp nặng nhất có thể xảy ra sốc phản vệ như như khó thở nhiều hơn, bồn chồn, lo lắng, mạch nhanh, tụt huyết áp,… nếu không điều trị kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Cách xử trí với dị ứng nọc côn trùng

Nếu bạn có phản ứng dị ứng nhẹ:

• Di chuyển bệnh nhân đến nơi an toàn để tránh bị côn trùng cắn thêm.
• Lấy ngay ngòi chích của côn trùng khỏi cơ thể nạn nhân càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trong vòng 30 giây đầu tiên để tránh nọc độc lan rộng hơn vào máu.
• Rửa sạch vết côn trùng cắn bằng xà phòng và nước.
• Nếu vết đốt đau và sưng tấy, hãy chườm túi nước đá để giúp giảm sưng đau tại chỗ.
• Sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen.
• Bôi các loại kem có chứa các thành phần như hydrocortison, lidocain, pramoxine,... tại chỗ có thể giúp giảm đau và ngứa.
• Thuốc kháng histamin có thể được dùng cho bệnh nhân nếu họ bị ngứa, sưng và nổi mề đay nghiêm trọng. Lưu ý chống chỉ định nhóm thuốc này với trẻ em dưới 2 tuổi hoặc phụ nữ có thai.

Nếu xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bệnh nhân phải được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Trong thời gian chờ đợi, bạn có thể coi nó như dị ứng nhẹ. Ngoài ra, một số nhiệm vụ mà bạn có thể thực hiện như:

• Kiểm tra xem bệnh nhân có dùng thuốc dị ứng dạng tiêm hay không và sử dụng thuốc theo hướng dẫn trên kim tiêm.
• Nếu bệnh nhân xanh xao, tím tái và khó thở thì cởi bỏ quần áo.
• Nếu bệnh nhân nôn hoặc chảy máu miệng, hãy đặt bệnh nhân nằm nghiêng để tránh làm tắc nghẽn đường thở.
• Nếu bạn nhận thấy các triệu chứng như ngừng tim hoặc ngưng thở, hãy thực hiện hô hấp nhân tạo ngay lập tức.
• Những bệnh nhân có tiền sử dị ứng trước đây có nhiều khả năng bị dị ứng nghiêm trọng với độc tố côn trùng, vì vậy tốt nhất bạn nên mang theo một hộp thuốc sơ cứu bên mình để sử dụng khi cần thiết.

Phòng ngừa dị ứng do côn trùng cắn

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, vì vậy chúng ta nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa côn trùng cắn, đặc biệt là những người có tiền sử dị ứng với nọc độc của côn trùng.

• Hạn chế những nơi có tổ côn trùng như tổ ong, tổ kiến,... Tổ ong vàng thường được tìm thấy dưới lòng đất, trên các gò đất cao hoặc khúc gỗ, trên tường cũ. Ong bắp cày thường làm tổ ở bụi rậm hoặc trong nhà. Tổ kiến ​​lửa thường được tìm thấy ở những nơi có gò đất cao,… Nếu cần thiết phải đến những nơi này, bạn tuyệt đối không làm động tổ, vì dị ứng do côn trùng cắn có thể nhẹ, nhưng nếu đến tổ và bị nhiều côn trùng tấn công cùng lúc thì hậu quả rất khó lường.
• Mang giày, tất, áo dài tay và quần dài khi ở nông thôn hoặc trong rừng. Không sử dụng nước hoa hoặc mặc quần áo sáng màu vì những thứ này có xu hướng thu hút côn trùng đến những khu vực này.
• Nếu đi rừng, chèo thuyền, bơi lội hay làm việc ngoài trời,… bạn nên đi nhóm đông người để có thể hỗ trợ lẫn nhau nếu bị côn trùng cắn.
• Các gia đình ở vùng nông thôn hoặc xung quanh nhà có nhiều cây xanh nên lắp lưới chắn ở cửa ra vào, dọn sạch bụi rậm, giữ gìn vệ sinh trong và ngoài nhà.

Dị ứng nọc côn trùng có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Vì vậy, mỗi người cần phải có kiến ​​thức để điều trị và ngăn ngừa côn trùng đốt hiệu quả. Khi gặp sự cố hoặc dị ứng nọc côn trùng cắn, tốt nhất người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị.

Xem thêm: Phản ứng dị ứng là gì? Các bệnh dị ứng thường gặp