Dị ứng thời tiết là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Dị ứng thời tiết không phải là một bệnh lý riêng biệt, mà là cách gọi thông thường cho các phản ứng dị ứng xảy ra khi thời tiết thay đổi, đặc biệt vào giai đoạn giao mùa. Các triệu chứng như hắt hơi, ngạt mũi, nổi mề đay hoặc khó thở có thể xuất hiện quanh năm ở người có cơ địa dị ứng, nhưng thường bùng phát mạnh hơn khi môi trường thay đổi đột ngột. Mặc dù không nguy hiểm đến tính mạng, tình trạng này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống nếu không được kiểm soát đúng cách.

Dị ứng thời tiết là gì?

“Dị ứng thời tiết” là thuật ngữ thường được sử dụng để mô tả tình trạng khởi phát hoặc làm nặng thêm các phản ứng dị ứng ở người có cơ địa nhạy cảm, khi thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt vào thời điểm giao mùa. Những yếu tố như nhiệt độ tăng hoặc giảm nhanh, độ ẩm thay đổi, gió mùa, áp suất khí quyển hoặc sự xuất hiện của phấn hoa, bụi mịn, nấm mốc… đều có thể là tác nhân gây kích thích hệ miễn dịch.

Ở người có sẵn bệnh dị ứng như viêm mũi dị ứng, mề đay, hen phế quản, những thay đổi môi trường này dễ kích hoạt phản ứng miễn dịch bất thường, dẫn đến các triệu chứng như ngứa, nổi ban, hắt hơi, chảy mũi, khó thở hoặc khò khè. Mặc dù không phải là một bệnh lý riêng biệt trong y học, dị ứng thời tiết là biểu hiện thường gặp và cần được nhận diện đúng để có biện pháp kiểm soát phù hợp.

Nguyên nhân gây dị ứng thời tiết

Vậy những nguyên nhân nào có thể dẫn đến dị ứng thời tiết? Nguyên nhân chủ yếu của các triệu chứng dị ứng liên quan đến thời tiết là do phản ứng quá mẫn của hệ miễn dịch với các dị nguyên như phấn hoa, nấm mốc, bụi mịn, chứ không phải do rối loạn miễn dịch. Để chống lại các yếu tố gây hại từ môi trường, hệ miễn dịch sẽ sản xuất hàng loạt các kháng thể và chất hóa học trong cơ thể. Cơ chế sản sinh histamin của cơ thể cũng có ảnh hưởng đến tình trạng dị ứng và đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Những người mắc bệnh dị ứng thời tiết thường có phản ứng nhanh chóng sau khi tiếp xúc với các nhân tố bất lợi từ môi trường ngoài.

Sau đây là một số nguyên nhân gây dị ứng thời tiết thường gặp:

Thời tiết hanh khô, có gió

Tiết trời hanh khô, nhiều gió báo hiệu thời điểm nở hoa của nhiều loài thực vật. Thời tiết hanh khô giúp phát tán phấn hoa trong không khí dễ dàng hơn. Do đó, những người mắc chứng dị ứng phấn hoa có thể bị ảnh hưởng khi thời tiết khô và nhiều gió.

Trời mưa nhiều, ẩm ướt

Thời tiết ẩm ướt khiến da giảm tiết chất bã nhờn và mồ hôi, dẫn đến việc chất sừng của da bị mất nước, khiến da khô hơn và dễ dẫn đến dị ứng. Độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của nấm mốc và mạt bụi, đây là các dị nguyên phổ biến có thể kích thích phản ứng dị ứng ở người nhạy cảm.

Mùa lạnh

Nhiệt độ hạ thấp khiến không khí khô hơn, dễ dẫn đến tình trạng dị ứng da. Nhiệt độ đột ngột thay đổi thấp hơn cũng kích hoạt hệ miễn dịch, từ đó giải phóng các chất hóa học trung gian và gây dị ứng.

Thời tiết nóng nực

Những ngày trời nóng, cơ thể thường có xu hướng tiết nhiều mồ hôi hơn, khiến làn da luôn trong tình trạng ẩm ướt. Từ đó, cơ thể dễ bị mất nước và dẫn đến viêm nhiễm, gây ra tình trạng dị ứng.

Dị ứng theo mùa

Tình trạng dị ứng có thể xuất hiện quanh năm nhưng thường bùng phát mạnh hơn vào một số thời điểm trong năm, khi các yếu tố môi trường thay đổi đáng kể. Dưới đây là những đặc điểm thường gặp của dị ứng theo mùa:

• Mùa xuân: Phấn hoa xuất hiện nhiều trong môi trường xung quanh.
• Mùa hè: Nhiệt độ cao và độ ẩm tăng có thể gây kích ứng da hoặc làm nặng thêm các bệnh lý da dị ứng như viêm da cơ địa hoặc mề đay ở người có cơ địa dị ứng.
• Mùa thu: Tiết trời mùa thu thường khô hanh và se lạnh, là mùa giao nhau giữa mùa hạ nắng nóng và mùa đông lạnh khô nên thường là mùa dễ gặp phải tình trạng dị ứng thời tiết nhất.
• Mùa đông: Tình trạng dị ứng ở thời điểm này thường đến từ không khí lạnh từ môi trường ngoài và các yếu tố như nấm mốc, bụi bẩn, lông động vật.

Dị ứng thời tiết bao lâu thì khỏi?

Thời gian diễn tiến của các triệu chứng dị ứng liên quan đến thời tiết phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ nhạy cảm của cơ địa, loại dị nguyên, thời gian tiếp xúc, cũng như hiệu quả của các biện pháp điều trị và phòng ngừa.

• Trường hợp nhẹ: Ở người chỉ có triệu chứng nhẹ như hắt hơi, ngứa mắt, ngứa da hoặc nổi mẩn giới hạn, triệu chứng có thể tự cải thiện trong vòng vài giờ đến vài ngày nếu ngừng tiếp xúc với dị nguyên và chăm sóc đúng cách.
• Trường hợp trung bình đến nặng: Nếu có viêm mũi dị ứng nặng, mề đay lan rộng, hoặc các triệu chứng tái diễn nhiều ngày, người bệnh có thể cần điều trị bằng thuốc (kháng histamin, corticoid tại chỗ) trong vài ngày đến vài tuần. Mức độ hồi phục còn tùy thuộc vào việc có tiếp xúc liên tục với dị nguyên hay không.
• Trường hợp kéo dài: Ở một số người có cơ địa dị ứng, triệu chứng có thể tái phát theo mùa hoặc tồn tại dai dẳng nếu tiếp xúc liên tục với dị nguyên trong môi trường. Trong những trường hợp này, điều trị cần được cá nhân hóa và theo dõi lâu dài.

Lưu ý: Dị ứng thời tiết không phải là bệnh “có thể điều trị dứt điểm”, mà chủ yếu tập trung vào kiểm soát triệu chứng, tránh dị nguyên và cải thiện chất lượng sống.

Dị ứng thời tiết có nguy hiểm không?

Dị ứng thời tiết không phải là một bệnh lý riêng biệt mà là cách gọi chung cho các phản ứng dị ứng xảy ra khi thời tiết thay đổi, đặc biệt ở người có cơ địa dị ứng. Mặc dù phần lớn các triệu chứng như ngứa, hắt hơi, nổi mề đay hay khó chịu ở da và niêm mạc thường nhẹ và thoáng qua, nhưng nếu không được kiểm soát đúng cách, tình trạng có thể kéo dài và tái phát nhiều lần, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.

Trong một số trường hợp, dị ứng liên quan đến thời tiết có thể làm nặng thêm các bệnh lý dị ứng sẵn có như viêm mũi dị ứng, hen phế quản hoặc viêm da cơ địa.

Dấu hiệu của dị ứng thời tiết

Bạn có thể tham khảo một số dấu hiệu nhận biết tình trạng dị ứng thời tiết thường gặp như sau:

• Viêm mũi dị ứng: Viêm mũi dị ứng là triệu chứng thường thấy nhất ở người mắc chứng dị ứng thời tiết. Người bệnh thường sẽ cảm thấy ngứa mũi, chảy nước mũi, hắt hơi, ngạt mũi và dễ mệt mỏi, giảm khả năng tập trung.
• Phát ban: Nổi mẩn đỏ ở vùng tay, mặt và chân cũng là một biểu hiện dị ứng thời tiết thường thấy. Người bệnh sẽ cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu, càng gãi vết ban sẽ càng lan rộng ra các vùng da khác.
• Nổi mề đay: Tình trạng nổi mề đay có thể xảy ra ở một vùng hoặc ở khắp cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến khó thở, sốc phản vệ và nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong.
• Đau đầu: Sự thay đổi áp suất của bầu khí quyển gây ra sự khác biệt giữa áp suất ở không khí bên ngoài và bên trong xoang cơ thể, dẫn đến tình trạng đau đầu.
• Chàm bội nhiễm: Một triệu chứng khác của dị ứng thời tiết là nổi mẩn đỏ kèm mụn nước li ti, chảy dịch màu vàng ở mặt, chân và tay trong thời gian dài.
• Khó thở, ho, khò khè: Người bệnh gặp phải những dấu hiệu này cần đi khám sàng lọc phát hiện sớm hen phế quản để tránh những biến chứng nghiêm trọng hơn, đe dọa đến tính mạng, đặc biệt đối với trẻ em.

Biến chứng của bệnh dị ứng thời tiết

Tuy dị ứng thời tiết không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, cụ thể như sau:

• Bệnh hen suyễn trở nặng: Người bệnh hen suyễn thường dễ bị ảnh hưởng khi thời tiết thay đổi, đặc biệt vào mùa hoa nở. Khi hít phải phấn hoa hoặc các tác nhân gây dị ứng khác trong không khí, người bệnh rất dễ lên cơn hen.
• Sốc phản vệ: Tình trạng dị ứng thời tiết có thể gây tụt huyết áp, khó thở và nghiêm trọng hơn là dẫn đến tử vong do sốc phản vệ nếu không chữa trị kịp thời.
• Nhiễm trùng khoang mũi: Tình trạng viêm mũi dị ứng kéo dài có thể dẫn đến viêm xoang, gây nhiễm trùng khoang mũi do ứ dịch mủ trong mũi và các loại vi khuẩn xâm nhập gây hẹp lỗ xoang.

Các chẩn đoán phát hiện dị ứng thời tiết

Chẩn đoán nguyên nhân dị ứng có thể cần các xét nghiệm như test da hoặc xét nghiệm IgE để xác định tác nhân dị ứng môi trường. Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng, bệnh sử, di truyền và tiền sử mắc các bệnh lý về hô hấp như hen phế quản, viêm mũi và các bệnh lý khác như viêm da.

Cách điều trị dị ứng thời tiết

Vậy làm thế nào để điều trị tình trạng dị ứng thời tiết? Hãy cùng tham khảo một số cách điều trị dị ứng thời tiết như sau:

Dùng thuốc điều trị dị ứng

Khi bị dị ứng thời tiết, người bệnh có thể dùng thuốc kháng histamin không kê đơn như loratadine hoặc cetirizine. Việc phối hợp nhiều hoạt chất cần có chỉ định từ bác sĩ.

Phương pháp khác

Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng các phương pháp như:

• Dùng máy lọc không khí.
• Rửa mũi thường xuyên bằng dụng cụ vệ sinh mũi, nước muối sinh lý.
• Hạn chế ra ngoài vào thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Khi gặp phải những triệu chứng nhất định trong một thời gian dài, tái đi tái lại thì bạn nên tìm đến sự hỗ trợ của bác sĩ, cụ thể là các triệu chứng như sau:

• Viêm mũi dị ứng.
• Nổi mề đay, phát ban.
• Khi thời tiết thay đổi, tình trạng hen suyễn trở nặng.
• Khó thở, đau đầu.
• Cảm lạnh.

Nếu các tình trạng trên kéo dài và liên tục lặp lại, bạn có thể tìm đến các cơ sở y tế gần nhất để được điều trị và thăm khám kịp thời, tránh dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn.

Những biện pháp phòng ngừa dị ứng thời tiết

Để phòng tránh tình trạng dị ứng thời tiết, bạn có thể tham khảo một số phương pháp phòng ngừa như sau:

Giữ không khí trong nhà thoáng mát

Việc dọn dẹp nhà cửa thường xuyên giúp loại bỏ các tác nhân có thể gây dị ứng như nấm mốc, bụi bẩn và lông thú cưng. Để không khí trong nhà luôn thoáng mát, bạn nên mở cửa thường xuyên và kết hợp sử dụng máy lọc không khí để loại bỏ các tác nhân gây dị ứng từ môi trường.

Vệ sinh mũi thường xuyên

Các chuyên gia y tế khuyến cáo người có tiền sử bệnh dị ứng thời tiết nên vệ sinh mũi thường xuyên, đặc biệt là vào thời điểm giao mùa. Rửa mũi thường xuyên vừa giúp điều trị dị ứng vừa giúp phòng ngừa dị ứng hiệu quả.

Chú ý dự báo thời tiết khi ra ngoài

Trước khi ra khỏi nhà, bạn nên kiểm tra dự báo thời tiết để có các biện pháp phòng ngừa dị ứng phù hợp như đeo khẩu trang hoặc mặc áo khoác để hạn chế tác động của các tác nhân gây dị ứng.

Dị ứng thời tiết có lây không?

Nhiều người thắc mắc rằng bệnh dị ứng thời tiết có lây hay không? Câu trả lời cho câu hỏi này là không, dị ứng thời tiết là căn bệnh không lây lan. Tuy nhiên, dị ứng thời tiết có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Mặt khác, mỗi người bệnh cũng sẽ có mức độ triệu chứng khác nhau.

Dị ứng thời tiết cần kiêng ăn gì?

Một số loại thực phẩm tuy không thể ảnh hưởng nhiều đến tình trạng dị ứng nhưng lại gây viêm. Người bị dị ứng thời tiết nên hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm sau đây:

• Carbohydrate tinh chế, ví dụ như bánh mì ngọt, bánh mì trắng.
• Đồ ăn chiên rán.
• Thức uống chứa nhiều đường.
• Thịt đỏ, thịt chế biến sẵn.
• Đồ ăn chứa nhiều chất béo bão hòa.

Câu hỏi thường gặp về dị ứng thời tiết

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp về bệnh lý dị ứng thời tiết bạn có thể tham khảo:

Có cần kiêng cữ thực phẩm nào khi bị dị ứng thời tiết không?

Tùy vào cơ địa từng người mà những thực phẩm cần kiêng sẽ khác nhau. Thông thường, cần tránh sử dụng các thực phẩm nhiều carbohydrate, đường, chất béo bão hòa và các loại thực phẩm chứa nhiều chất kích ứng da để tránh gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch

Trẻ em có dễ bị dị ứng thời tiết hơn người lớn không?

Dị ứng thời tiết có thể xảy đến với bất kỳ ai ở bất kỳ độ tuổi nào. Tuy nhiên, trẻ em có nhiều khả năng bị dị ứng thời tiết hơn người lớn do hệ thống miễn dịch của trẻ em vẫn đang phát triển và chưa hoàn thiện như người lớn. Cơ thể trẻ em có thể phản ứng mạnh mẽ hơn với những thay đổi của thời tiết so với người lớn.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về chứng dị ứng thời tiết cũng như các dấu hiệu và cách điều trị và phòng ngừa bệnh lý này. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cần thiết để bảo vệ sức khỏe của mình và những người xung quanh bạn nhé!

Xem thêm:

• Cách chữa dị ứng thời tiết nổi mề đay và phòng ngừa
• Dị ứng thời tiết có lây không? Biện pháp phòng ngừa là gì?