Bệnh suy tuyến yên ở trẻ em là gì? Những nguyên nhân gây suy tuyến yên ở trẻ em

Suy tuyến yên là một bệnh lý hiếm gặp. Tình trạng này thường kéo dài suốt đời nhưng nếu được điều trị đúng cách, bệnh nhân vẫn có thể sống khỏe mạnh và ổn định. Vì vậy, việc trang bị đầy đủ kiến thức về bệnh là vô cùng quan trọng, đặc biệt là đối với bệnh suy tuyến yên ở trẻ em.

Bệnh suy tuyến yên ở trẻ em là gì?

Cũng giống như ở người lớn, bệnh suy tuyến yên ở trẻ em là tình trạng tuyến yên hoạt động không hiệu quả, dẫn đến sự thiếu hụt các hormone quan trọng cho cơ thể. Tuyến yên là một tuyến quan trọng sản xuất khoảng 8 loại hormone cần thiết, đóng vai trò điều hòa và duy trì nhiều chức năng sống của cơ thể, bao gồm:

• Thúc đẩy sự phát triển và quá trình chuyển hóa.
• Điều chỉnh huyết áp và cân bằng nước - chất điện giải.
• Kiểm soát chức năng tuyến giáp.

Khi nồng độ hormone giảm xuống dưới ngưỡng cho phép, điều này có thể gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe về sau. Ở trẻ em, suy tuyến yên có thể phát triển một cách âm thầm hoặc xảy ra đột ngột. Vì vậy, cha mẹ cần lưu ý theo dõi tình trạng sức khỏe của con để kịp thời liên hệ với bác sĩ khi cần thiết.

Nguyên nhân gây suy tuyến yên ở trẻ em

Bệnh suy tuyến yên ở trẻ em có thể xuất hiện do bẩm sinh từ khi còn trong bào thai hoặc phát triển sau khi trẻ lớn dần, thường do tổn thương tại tuyến yên hoặc vùng hạ đồi.

Nguyên nhân bẩm sinh

Những yếu tố bẩm sinh dẫn đến suy tuyến yên bao gồm:

• Tổn thương xảy ra lúc sinh (cơn đau khi sinh, trẻ ngạt thở lúc chào đời).
• Bất thường ở cuống tuyến yên.
• Không có tuyến yên hoặc tuyến yên bị lạc chỗ.
• Hội chứng Pallister-Hall (kèm theo khối u vùng dưới đồi và tình trạng nhiều ngón tay).
• Các rối loạn di truyền có thể dẫn đến suy tuyến yên bao gồm:
• Thiếu hụt GH (hormone tăng trưởng) loại IA, IB, II, hoặc III.
• Đột biến gây ra tình trạng thiếu hụt đồng thời nhiều hormone từ tuyến yên.
• Chứng loạn sản vách thị giác (do bất thường ở phần não trước, xuất hiện cuối tháng đầu của thai kỳ).

Các bất thường trong sự phát triển hệ thần kinh trung ương (CNS) có thể gây suy tuyến yên, gồm:

• Vô não.
• Holoprosencephaly (não không chia tách đúng cách thành hai bán cầu).
• Thiểu sản tuyến yên.
• Suy tuyến yên ở trẻ em cũng có thể xuất phát từ khối u hoặc một số yếu tố khác.

Do khối u

Ở trẻ em, nguyên nhân thường gặp gây suy tuyến yên là khối u tại tuyến yên hoặc các khu vực khác trong não. Các loại khối u có khả năng dẫn đến suy tuyến yên bao gồm:

• U sọ hầu.
• U nguyên bào mầm.
• U thần kinh đệm hoặc u tế bào hình sao.
• U tuyến yên (dù khá hiếm ở trẻ trước khi trưởng thành).

Các nguyên nhân khác

Ngoài khối u, suy tuyến yên ở trẻ có thể do một số nguyên nhân khác gây ra như:

• Chiếu xạ vùng sọ não.
• Chấn thương sọ não.
• Bệnh huyết sắc tố.
• Bệnh mô bào Langerhans.
• Bệnh lao.
• Bệnh Sarcoidosis.
• Viêm tuyến yên lymphocytic.

Biểu hiện của suy tuyến yên ở trẻ em

Suy tuyến yên có thể biểu hiện đa dạng tùy vào loại hormone bị thiếu hụt:

• Ở bé trai, dương vật có thể kém phát triển. Chu kỳ kinh nguyệt bất thường ở bé gái.
• Đường huyết thường thấp.
• Tăng trưởng chậm, thể trạng thấp bé.
• Trẻ sơ sinh có thể xuất hiện tình trạng vàng da và vàng mắt.
• Cảm giác chán ăn, kèm tăng hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Dễ bị lạnh, khó giữ ấm cơ thể.
• Khuôn mặt có thể trở nên sưng phù.
• Khi tuyến yên tổn thương đột ngột, có thể gây đau đầu dữ dội, tầm nhìn mờ.
• Cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, dễ bị căng thẳng.

Nguy cơ suy tuyến yên ở trẻ nào?

Suy tuyến yên ở trẻ có thể gặp ở mọi lứa tuổi và không phân biệt giới tính. Tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở trẻ thuộc các nhóm sau:

• Trẻ từng bị chấn thương vùng đầu.
• Trẻ có tiền sử nhiễm khuẩn màng não hoặc tủy sống.
• Trẻ có khối u sọ hầu.

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Để chẩn đoán suy tuyến yên ở trẻ, bác sĩ sẽ xem xét kỹ lưỡng về sức khỏe hiện tại và tiền sử bệnh của trẻ. Các xét nghiệm thường được chỉ định như:

• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ hormone để kiểm tra sự hoạt động của tuyến yên.
• Chụp X-quang: Sử dụng liều phóng xạ nhỏ để ghi lại hình ảnh mô cơ thể, qua đó đánh giá tuổi xương. Trẻ suy tuyến yên thường có tuổi xương nhỏ hơn tuổi thật.
• Chụp CT: Cho thấy chi tiết của xương, cơ, mỡ và cơ quan nội tạng, cho hình ảnh rõ ràng hơn so với X-quang.
• MRI: Tạo ảnh chi tiết về cấu trúc mô mà không cần dùng tia X, giúp quan sát tuyến yên rõ ràng hơn.

Bệnh suy tuyến yên ở trẻ em là một rối loạn nội tiết không thể phòng ngừa trước nhưng phụ huynh cần hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và nguy cơ của bệnh để phát hiện sớm và đưa trẻ đi khám, tầm soát kịp thời. Với phác đồ điều trị phù hợp và sự theo dõi chặt chẽ từ bác sĩ chuyên khoa, trẻ bị suy tuyến yên vẫn có thể phát triển khỏe mạnh, bình thường và bắt kịp tốc độ tăng trưởng của các bạn đồng trang lứa.