Suy tuyến yên toàn thể là gì? Phương pháp chẩn đoán suy tuyến yên toàn thể

Suy tuyến yên toàn thể là tình trạng suy giảm hoặc mất hoàn toàn chức năng của tuyến yên. Khi suy giảm chức năng, cơ thể sẽ thiếu hụt các hormone quan trọng, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Bệnh suy tuyến yên là gì?

Tuyến yên có kích thước bằng hạt đậu, nặng khoảng 0,5g, nằm ở đáy sọ và đóng vai trò là một tuyến nội tiết quan trọng. Dù nhỏ bé, tuyến yên tiết ra nhiều hormone giúp điều phối phần lớn các hoạt động trong cơ thể, tác động lên các tuyến nội tiết khác như tuyến thượng thận, tuyến giáp và tuyến sinh dục. Các hormone do tuyến yên tiết ra đóng vai trò trong:

• Kiểm soát huyết áp và duy trì thể tích dịch cơ thể.
• Kích thích phát triển tinh trùng ở nam và hình thành nang trứng ở nữ.
• Hỗ trợ tăng trưởng, phát triển giới tính và sinh sản, đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ.
• Giúp mẹ bầu tiết sữa trong thai kỳ và co thắt tử cung khi sinh.
• Điều hòa hormone tuyến giáp.

Suy tuyến yên xảy ra khi một hoặc nhiều hormone của tuyến bị giảm sản xuất, khiến cơ thể không thể duy trì các chức năng quan trọng. Mức độ ảnh hưởng của tình trạng này phụ thuộc vào thể trạng người bệnh, có thể diễn ra đột ngột hoặc tiến triển từ từ và gây ra nhiều biến chứng khác nhau.

Suy tuyến yên toàn thể là gì?

Suy tuyến yên toàn thể là tình trạng suy giảm hormone do mất một phần hoặc toàn bộ chức năng của thùy trước tuyến yên. Các triệu chứng lâm sàng có thể khác nhau, tùy thuộc vào các hormone cụ thể bị thiếu. Chẩn đoán suy tuyến yên thường được thực hiện thông qua các xét nghiệm hình ảnh, đo nồng độ hormone tuyến yên cơ bản và đo khi thực hiện các thử nghiệm kích thích. Phương pháp điều trị thường dựa vào nguyên nhân gốc, bao gồm loại bỏ khối u (nếu có) và điều trị bằng hormone thay thế.

Chẩn đoán suy tuyến yên toàn thể

Chẩn đoán suy tuyến yên toàn thể đòi hỏi nhiều phương pháp xét nghiệm và hình ảnh để đánh giá chính xác tình trạng chức năng của tuyến yên và mức độ thiếu hụt hormone. Các phương pháp bao gồm:

• Chụp MRI hoặc CT: Giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc của tuyến yên như khối u hoặc tổn thương.
• Xét nghiệm nồng độ hormone tuyến yên: Đo các hormone tuyến yên như TSH, prolactin, LH và FSH.
• Xét nghiệm hormone đích: Đánh giá nồng độ thyroxine tự do (T4), testosterone (ở nam giới), estradiol (ở nữ giới) và cortisol. Nghiệm pháp kích thích có thể được áp dụng để đánh giá chính xác chức năng trục tuyến yên-thượng thận.

Chẩn đoán suy tuyến yên cần được xác định kỹ lưỡng để tránh nhầm lẫn với các bệnh khác như chứng chán ăn tâm thần, bệnh gan mạn, bệnh tự miễn đa tuyến hoặc các rối loạn chức năng ở các tuyến nội tiết khác. Những rối loạn này có thể gây ra triệu chứng tương tự, đặc biệt khi suy giảm chức năng của nhiều tuyến diễn ra đồng thời. Do đó, bằng chứng từ chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm nội tiết là cần thiết để đưa ra kết luận chắc chắn, đảm bảo điều trị thay thế hormone an toàn và phù hợp.

Điều trị suy tuyến yên

Việc điều trị cần được xác định dựa trên loại hormone thiếu hụt cũng như mức độ thiếu hụt. Đối với hormone giáp và hormone thượng thận, việc thay thế hormone sẽ là vĩnh viễn vì nếu ngừng điều trị, người bệnh có thể gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Điều trị nguyên nhân

Các khối u cần được phẫu thuật nếu có chỉ định, có thể xem xét thêm xạ trị nếu cần thiết. Tiên lượng bệnh sẽ tốt hơn nếu được điều trị kịp thời. Đối với các bệnh lý nhiễm trùng, cần áp dụng điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu.

Bổ sung hormone thiếu hụt

Mục tiêu chính trong điều trị là đưa các hormone về mức bình thường, đồng thời khôi phục tình trạng sinh lý và giảm thiểu các triệu chứng. Để đạt hiệu quả tốt, người bệnh cần hiểu rõ về tình trạng của mình, bao gồm ảnh hưởng của suy tuyến yên đến cuộc sống hàng ngày cũng như cách điều chỉnh điều trị trong quá trình điều trị và phẫu thuật.

Hormone tăng trưởng cần được bổ sung theo chỉ định bác sĩ nhằm cải thiện tỷ lệ cơ và mỡ, tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện lipid máu và nâng cao chất lượng cuộc sống. Một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng bao gồm đau đầu, đau cơ, rối loạn nhịp tim và phù.

Bổ sung hormone sinh dục

Đối với phụ nữ, Estrogen cần thiết để duy trì các đặc tính sinh dục, phòng ngừa loãng xương và tăng cường cảm giác thoải mái. Estrogen có thể được bổ sung đơn lẻ hoặc kết hợp với progesterone cho phụ nữ chưa mãn kinh.

Đối với nam giới, Testosterone giúp phục hồi ham muốn tình dục, cải thiện rối loạn cương dương, tăng cường sức mạnh cơ bắp và ngăn ngừa loãng xương. Testosterone có thể được bổ sung dưới dạng tiêm bắp, miếng dán hoặc gel theo chỉ định.

Bổ sung hormone giáp

Levothyroxin là thuốc điều trị chính cho suy giáp và cần sử dụng suốt đời. Thuốc nên được uống vào buổi sáng, trước khi ăn 60 phút hoặc 3 giờ sau bữa ăn cuối. Không nên sử dụng đồng thời với các thuốc như cholestyramin, PPI, sắt, canxi, sucralfate, nhôm hydroxit và một số thực phẩm như đậu nành, chất xơ.

Lưu ý, nếu có kèm theo suy thượng thận, hormone thượng thận phải được bổ sung trước khi điều trị hormone giáp.

Bổ sung hormone thượng thận

Hydrocortisone là lựa chọn thuốc đầu tay với liều lượng trung bình từ 15-25 mg/ngày, chia thành 2-3 lần uống. Nếu không thể sử dụng hydrocortisone, có thể thay thế bằng prednisolone 5-7,5 mg/ngày, uống 1-2 lần. Giống như hormone giáp, hormone thượng thận cũng cần được bổ sung suốt đời. Ngừng thuốc đột ngột có thể dẫn đến suy thượng thận cấp, một tình trạng đe dọa tính mạng.

Suy tuyến yên toàn thể là một bệnh lý phức tạp đòi hỏi sự hiểu biết đầy đủ và theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị. Việc bổ sung hormone thiếu hụt và điều trị các nguyên nhân tiềm ẩn sẽ giúp người bệnh duy trì cuộc sống ổn định và cải thiện chất lượng sống.