Bệnh zona thần kinh tái phát nhiều lần: Nguyên nhân và cách phòng tránh

Bệnh zona là một bệnh do vi-rút có thể tái phát trong một số ít trường hợp, đặc biệt ở những người có hệ thống miễn dịch yếu. Hiểu các yếu tố rủi ro và tìm kiếm hướng dẫn y tế có thể giúp quản lý bệnh zona hiệu quả và giảm thiểu tác động của bệnh đối với sức khỏe tổng thể của mỗi chúng ta.

Bệnh zona thần kinh có tái phát không?

Zona thần kinh là căn bệnh do vi-rút Varicella zoster gây ra, đây cũng là vi-rút gây ra bệnh thủy đậu trước đó. Sau lần nhiễm bệnh thủy đậu, vi-rút Varicella zoster này không biến mất hoàn toàn khỏi cơ thể bệnh nhân mà nằm im lìm dọc theo các dây thần kinh ở dạng không hoạt động. Khi gặp một số điều kiện nhất định tạo ra môi trường thuận lợi, vi-rút có thể kích hoạt lại và gây bùng phát bệnh zona.

Thông thường, bệnh zona có đặc điểm là da đỏ, bỏng rát và các mụn nước nhỏ, cục bộ gây ngứa ran và đau khi chúng vỡ ra. Mặc dù tình trạng này có thể gây khó chịu, nhưng nó thường không được coi là nguy hiểm đối với sức khỏe và hiếm khi tái phát ở những người có hệ thống miễn dịch khỏe mạnh.

Sau một đợt mắc zona thần kinh, hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra các kháng nguyên để chống lại vi-rút Varicella zoster. Phản ứng miễn dịch này giúp ức chế vi-rút và ngăn vi-rút tái hoạt động, dẫn đến khả năng tái phát bệnh zona thấp ở những người có hệ thống miễn dịch đầy đủ chức năng.

Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp bệnh zona thần kinh tái phát nhiều lần. Khoảng 6,2% trường hợp bệnh zona tái phát và hiện tượng này thường được quan sát thấy ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu hoặc bị tổn thương. Các nhóm phổ biến nhất dễ bị tái phát bệnh zona bao gồm trẻ nhỏ, người già và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như những người mắc bệnh lao hoặc HIV/AIDS.

Đối với những nhóm người dễ bị tổn thương này, hệ thống miễn dịch có thể không ức chế hiệu quả vi-rút Varicella zoster sau đợt bùng phát bệnh zona ban đầu, khiến họ dễ bị nhiều đợt hơn. Chính vì vậy, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ bản thân khỏi những đợt bùng phát tiềm ẩn đối với một số nhóm người kể trên là vô cùng cần thiết.

Ai có nguy cơ tái phát zona thần kinh?

Như đã đề cập bên trên, trong khi hầu hết các trường hợp mắc bệnh zona sẽ không tái phát nếu cơ thể có hệ miễn dịch khỏe mạnh thì một số người sẽ có nguy cơ bị zona thần kinh tái phát nhiều lần. Hiểu các yếu tố nguy cơ tái phát bệnh zona là rất quan trọng để can thiệp kịp thời và quản lý hiệu quả.

Các vùng da thường bị ảnh hưởng nhất trong quá trình tái phát bệnh zona là thân và mặt. Bệnh zona tái phát thường biểu hiện với các triệu chứng giống như đợt bùng phát ban đầu. Chúng có thể bao gồm phát ban phồng rộp trên mặt, lưng, cổ, chân tay hoặc các vùng khác, kèm theo sốt, ớn lạnh, nhức đầu, ngứa ran hoặc đau nhói vài ngày trước khi phát ban xuất hiện. Các triệu chứng khác như đau bụng cũng có thể gặp phải trong quá trình tái phát bệnh zona.

Dưới đây là những người có nguy cơ cao tái phát zona thần kinh:

Tuổi tác và các bệnh nền

Khi tuổi càng cao, nguy cơ tái phát bệnh zona có xu hướng tăng lên. Những người lớn tuổi hơn có phản ứng miễn dịch yếu hơn, khiến họ dễ bị nhiều đợt bùng phát hơn. Hơn nữa, những người mắc các bệnh nền làm suy yếu hệ thống miễn dịch, chẳng hạn như bệnh bạch cầu, ung thư hạch hoặc HIV, sẽ có nguy cơ cao bị các đợt zona tái phát.

Đau dây thần kinh sau zona (PHN)

Các trường hợp đau dữ dội do bệnh zona kéo dài hơn 30 ngày được gọi là đau dây thần kinh sau zona (PHN). Những người bị PHN sau đợt bùng phát bệnh zona ban đầu có thể có nguy cơ tái phát cao hơn.

Giới tính

Phụ nữ dễ bị tái phát bệnh zona hơn nam giới. Ngoài ra, nguy cơ tái phát bệnh zona cao ở người cao tuổi (trên 50 tuổi), đặc biệt nếu họ bị bệnh zona lần đầu tiên.

Hệ thống miễn dịch suy yếu

Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu do nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như một số loại thuốc ức chế hệ thống miễn dịch, có thể phải đối mặt với nguy cơ tái phát bệnh zona cao hơn.

Đối với những người có nguy cơ tái phát bệnh zona, các biện pháp chủ động có thể giúp giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các đợt bùng phát. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời khi các triệu chứng bệnh zona xuất hiện trở lại là điều cần thiết để đánh giá và điều trị thích hợp. Thuốc kháng vi-rút do bác sĩ chuyên khoa kê đơn có thể giúp rút ngắn thời gian và giảm bớt các triệu chứng của bệnh zona.

Điều trị zona thần kinh tái phát thế nào?

Khi đối mặt với các dấu hiệu của bệnh zona tái phát, việc tìm đến ngay các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Bệnh tái phát chứng tỏ sức đề kháng của cơ thể suy yếu, dễ mắc các biến chứng ảnh hưởng đến thính giác, thị giác, thậm chí dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, những người có hệ thống miễn dịch bị tổn thương không thể chủng ngừa bệnh zona, do đó việc điều trị sớm và tích cực là biện pháp phòng ngừa tốt nhất chống lại bệnh zona tái phát.

Cách tiếp cận chính để ngăn ngừa tái phát bệnh zona liên quan đến việc sử dụng thuốc kháng vi-rút. Các loại thuốc thường được kê đơn như Valacyclovir, Famciclovir và Aciclovir đã chứng minh hiệu quả trong việc ngăn chặn sự tái hoạt động của vi rút Varicella zoster và giảm thiểu các đợt bùng phát tái phát.

Tuy nhiên, các bác sĩ thường khuyến nghị sử dụng thuốc kháng vi-rút để ngăn ngừa tái phát trong trường hợp bệnh nhân có sức khỏe yếu và hệ thống miễn dịch bị tổn thương, khiến họ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những cá nhân này dễ bị bệnh zona tái phát hơn và các biến chứng tiềm ẩn liên quan đến căn bệnh này.

Trong trường hợp bệnh zona gây ngứa, loét và phồng rộp, các loại thuốc bôi zona thần kinh có thể được sử dụng để giảm bớt sự khó chịu và thúc đẩy quá trình lành bệnh. Những loại kem này có thể giúp giảm đau và hỗ trợ quá trình phục hồi của da trong các đợt bùng phát bệnh zona tái phát.

Để có kết quả hiệu quả nhất, điều cần thiết là bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng vi-rút sớm và tuân thủ chính xác chế độ dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Can thiệp sớm có thể giúp kiểm soát vi-rút, giảm mức độ nghiêm trọng và thời gian của các đợt bệnh zona.

Mặc dù thuốc kháng vi-rút đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh zona tái phát, nhưng một cách tiếp cận toàn diện đối với sức khỏe tổng thể cũng quan trọng không kém. Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và thực hành kiểm soát căng thẳng đều có thể góp phần củng cố hệ thống miễn dịch và giảm khả năng tái phát bệnh zona.

Làm gì để ngăn ngừa zona thần kinh tái phát?

Ngăn ngừa sự tái phát của bệnh zona là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa bệnh zona và các biến chứng tiềm ẩn của nó là tiêm phòng. Vắc-xin bệnh zona đã được chứng minh là làm giảm tới 90% nguy cơ mắc bệnh, mang lại sự bảo vệ đáng kể chống lại các đợt bùng phát tái phát. Ngay cả khi một cá nhân đã từng bị bệnh zona, việc tiêm vắc-xin vẫn có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh tái phát. Vắc xin phòng bệnh zona được sử dụng rộng rãi hiện nay là vắc xin Shingrix.

Mặc dù việc chủng ngừa có hiệu quả cao, nhưng một số cá nhân có thể không phải là đối tượng thích hợp để chủng ngừa bệnh zona, bao gồm:

• Tiền sử dị ứng với vắc-xin;
• Vừa khỏi bệnh zona hoặc thủy đậu;
• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú;
• Hệ thống miễn dịch yếu.

Đối với những người không thể chủng ngừa bệnh zona, quản lý sức khỏe chủ động trở nên quan trọng trong việc ngăn ngừa tái phát. Những cá nhân như vậy nên ưu tiên thực hiện các biện pháp sau đây để tăng cường sức khỏe và hệ thống miễn dịch của họ:

Chế độ ăn uống cân bằng

Áp dụng chế độ ăn uống cân bằng và bổ dưỡng sẽ cung cấp các vitamin và khoáng chất thiết yếu để hỗ trợ chức năng của hệ thống miễn dịch.

Nghỉ ngơi đầy đủ

Nghỉ ngơi đầy đủ và giấc ngủ chất lượng là điều cần thiết để cơ thể phục hồi và duy trì hệ thống miễn dịch.

Tập thể dục thường xuyên

Tham gia vào hoạt động thể chất thường xuyên có thể tăng cường hệ thống miễn dịch và sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ tái phát bệnh zona.

Tóm lại, bệnh zona thần kinh tái phát nhiều lần là hoàn toàn có thể xảy ra với một số đối tượng nguy cơ cao. Nhận thức được các yếu tố nguy cơ tái phát bệnh zona giúp các cá nhân thực hiện các biện pháp phòng ngừa và tìm kiếm sự can thiệp y tế kịp thời khi cần thiết. Ngoài tiêm phòng, các cá nhân có thể chủ động thực hiện các bước để tăng cường hệ thống miễn dịch của mình bằng cách áp dụng lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và kiểm soát căng thẳng. Duy trì sức khỏe tổng thể góp phần cải thiện chức năng miễn dịch và có thể làm giảm nguy cơ tái phát bệnh zona. 

Xem thêm: Bà bầu bị zona thần kinh kiêng gì nhanh khỏi?