Biểu hiện quai bị là gì? Cách phòng và trị bệnh ra sao?

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm phổ biến do virus gây ra, thường ảnh hưởng đến tuyến nước bọt và gây ra các triệu chứng khó chịu. Đây là căn bệnh lây qua đường hô hấp và có thể để lại biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Vậy biểu hiện quai bị là gì? Bệnh nguy hiểm ra sao và có cách nào để phòng ngừa hiệu quả?

Bệnh quai bị nguy hiểm ra sao?

Quai bị do virus Paramyxovirus gây ra và có thể lây lan nhanh chóng qua nước bọt hoặc dịch tiết đường hô hấp. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất ở trẻ em từ 2 - 15 tuổi. Mặc dù nhiều người nghĩ rằng quai bị chỉ là một bệnh lành tính, nhưng trên thực tế, nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm tinh hoàn ở nam giới: Khoảng 20 - 30% nam giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì có thể bị viêm tinh hoàn, gây sưng đau và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Viêm buồng trứng ở nữ giới: Mặc dù tỷ lệ thấp hơn so với viêm tinh hoàn ở nam giới, nhưng nữ giới mắc quai bị sau tuổi dậy thì có thể bị viêm buồng trứng, dẫn đến rối loạn chu kỳ kinh nguyệt.
• Viêm màng não: Nếu virus quai bị lan đến hệ thần kinh trung ương. Bệnh nhân có thể bị viêm màng não với các triệu chứng như sốt cao, cứng cổ, buồn nôn kèm đau đầu.
• Điếc tai vĩnh viễn: Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của quai bị là điếc tai, do virus có thể làm tổn thương dây thần kinh thính giác.

Chính vì những nguy cơ trên, nhận biết sớm biểu hiện quai bị và có biện pháp điều trị kịp thời là điều vô cùng quan trọng. Bởi quai bị là bệnh truyền nhiễm do virus, lây lan chủ yếu qua đường hô hấp. Một số nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm bệnh bao gồm:

• Lây qua giọt bắn từ người bệnh: Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, virus quai bị có thể phát tán ra không khí. Chúng xâm nhập vào cơ thể người khỏe mạnh qua đường hô hấp.
• Tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết của người bệnh: Việc dùng chung đồ dùng cá nhân như cốc, bát, đũa, khăn mặt hoặc tiếp xúc với nước bọt của người bệnh cũng có thể làm lây lan virus.
• Môi trường đông đúc, kém thông thoáng: Trẻ em, học sinh trong trường học hoặc những nơi công cộng đông người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do dễ tiếp xúc với mầm bệnh.
• Không tiêm phòng vắc xin: Người chưa tiêm vắc xin quai bị có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Những người có sức đề kháng kém, chế độ ăn uống thiếu dinh dưỡng, căng thẳng kéo dài dễ bị virus quai bị tấn công hơn.

Virus quai bị có thể tồn tại trong cơ thể người bệnh từ 16 - 18 ngày trước khi xuất hiện triệu chứng. Vì vậy, việc phòng tránh là rất quan trọng để hạn chế lây lan trong cộng đồng.

Biểu hiện quai bị là gì?

Biểu hiện bệnh quai bị thường xuất hiện sau 16 - 18 ngày kể từ khi tiếp xúc với virus. Dưới đây là những triệu chứng điển hình giúp nhận biết bệnh:

• Sốt cao, mệt mỏi: Trước khi xuất hiện sưng tuyến mang tai, người bệnh thường có dấu hiệu sốt cao từ 38 - 40 độ C kèm theo cảm giác mệt mỏi, đau nhức toàn thân.
• Sưng đau tuyến nước bọt (tuyến mang tai): Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của bệnh quai bị. Người bệnh sẽ cảm thấy đau và sưng một hoặc cả hai bên tuyến mang tai, gây khó khăn khi nhai và nuốt. Vùng sưng có thể lan xuống hàm và cổ, tạo cảm giác căng cứng, khó chịu.
• Đau đầu, chán ăn: Người bệnh có thể bị đau đầu nhẹ, chán ăn, khó chịu trong người, mất vị giác.
• Khô miệng, khó nói chuyện: Do tuyến nước bọt bị tổn thương, người bệnh sẽ cảm thấy miệng khô, khó nói chuyện và ăn uống khó khăn hơn bình thường.
• Biến chứng trên cơ quan sinh sản (ở người trưởng thành): Nam giới trưởng thành có thể gặp tình trạng sưng đau tinh hoàn. Trong khi đó nữ giới có thể bị đau vùng bụng dưới do viêm buồng trứng.

Các biểu hiện quai bị trên thường kéo dài từ 7 - 10 ngày. Trong một số trường hợp, nếu không điều trị đúng cách, bệnh có thể tiến triển nặng hơn và gây ra những biến chứng nguy hiểm như đã đề cập ở phần trên.

Phương pháp phòng và giảm triệu chứng bệnh quai bị

Để đảm bảo sức khỏe và tránh biến chứng, người bệnh cần được điều trị đúng cách, đồng thời thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

Phương pháp làm giảm triệu chứng bệnh quai bị

Vì quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nên phương pháp chủ yếu là điều trị triệu chứng và chăm sóc tại nhà để giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng:

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Người bệnh nên nằm nghỉ tại nhà trong ít nhất 7 - 10 ngày để hạn chế lây lan và giúp cơ thể phục hồi.
• Hạ sốt và giảm đau: Có thể sử dụng thuốc hạ sốt, giảm đau như Paracetamol theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm bớt khó chịu.
• Chườm ấm hoặc chườm lạnh vùng sưng: Giúp giảm đau và giảm sưng hiệu quả.
• Ăn thực phẩm mềm, dễ nuốt: Nên ăn cháo, súp để tránh gây đau nhức khi nhai.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Súc miệng bằng nước muối loãng giúp hạn chế vi khuẩn phát triển trong miệng.
• Tránh thực hiện các hoạt động nặng: Người bệnh cần tránh vận động mạnh. Đặc biệt là nam giới bị viêm tinh hoàn do quai bị, vì có thể làm tăng nguy cơ tổn thương tinh hoàn.

Nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường như sốt quá cao không giảm, đau dữ dội vùng bụng dưới (ở nữ) hoặc tinh hoàn (ở nam), nên đến cơ sở y tế ngay để được khám và điều trị kịp thời.

Phòng bệnh quai bị như thế nào?

Đọc đến đây, bạn đã nắm được nguyên nhân, biểu hiện quai bị cũng như cách điều trị. Tuy nhiên cũng nên hiểu về cách phòng bệnh để bảo vệ chính mình và gia đình, tránh mắc bệnh và lây lan trong cộng đồng:

• Tiêm vắc xin quai bị: Vắc xin quai bị nằm trong vắc xin phối hợp MMR (sởi - quai bị - rubella) của Mỹ hoặc PRIORIX 0.5ML VIAL 1'S (Bỉ). Người lớn chưa từng mắc quai bị hoặc chưa tiêm vắc xin có thể tiêm để bảo vệ sức khỏe.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Nếu trong gia đình hoặc trường học có người mắc quai bị, cần hạn chế tiếp xúc gần gũi để tránh lây nhiễm. Người bệnh nên đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người khác và che miệng khi ho, hắt hơi.
• Giữ vệ sinh: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn. Không dùng chung đồ dùng cá nhân như cốc nước, bát đũa, khăn mặt với người bệnh.
• Tăng cường sức đề kháng: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung thực phẩm giàu vitamin C để tăng cường hệ miễn dịch. Duy trì chế độ sinh hoạt lành mạnh, tập thể dục thường xuyên để giữ cơ thể khỏe mạnh.

Hiện nay Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp đầy đủ các loại vắc xin được nhập khẩu từ các nhà sản xuất uy tín trên thế giới, đặc biệt là vắc xin quai bị - sởi - rubella MMR và PRIORIX 0.5ML VIAL 1'S. Đến với Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, bạn sẽ tìm thấy sự tin tưởng và an tâm trong việc tiêm phòng để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm. Liên hệ Long Châu qua Hotline 1800 6928 để được tư vấn, hẹn lịch miễn phí hoặc đặt lịch online.

Quai bị là một bệnh truyền nhiễm có thể gây biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết biểu hiện quai bị sớm sẽ giúp người bệnh có hướng chăm sóc phù hợp và hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng. Đồng thời, tiêm phòng vắc xin và thực hiện các biện pháp phòng tránh là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi căn bệnh này.