Các dạng dị tật bàn chân thường gặp

Dị tật bàn chân là một vấn đề phổ biến và ảnh hưởng đến sự phát triển và khả năng vận động của người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu về các dị tật bàn chân thường gặp ở các độ tuổi khác nhau và phương pháp điều trị tình trạng này.

Dị tật bàn chân là gì?

Dị tật bàn chân là tình trạng bất thường về cấu trúc xương bàn chân, gây ảnh hưởng đến chức năng vận động. Từ đó, gây ra nhiều triệu chứng bất tiện cho người bệnh.

Dị tật bàn chân có thể xuất hiện do nguyên nhân bẩm sinh hoặc các tác động từ bên ngoài như tai nạn, chấn thương hoặc sai tư thế khi mang vác vật nặng. Các vấn đề liên quan đến dị tật bàn chân không chỉ làm hạn chế khả năng di chuyển mà còn gây ra nhiều triệu chứng khác như đau nhức ở các khớp như cổ chân, gối, háng hoặc thậm chí là cột sống.

Ngoài ra, người bệnh cũng thường phải đối mặt với tình trạng mỏi chân, chuột rút, tê bì và gặp khó khăn khi mang giày dép. Việc bị dị tật bàn chân cũng làm tăng nguy cơ vấp ngã và ảnh hưởng đến tư thế đi lại hay các vấn đề xương khớp khác. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, dị tật bàn chân có thể gây ra biến dạng bàn chân vĩnh viễn, tiềm ẩn nguy cơ các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Do đó, việc phát hiện sớm và điều trị hiệu quả là rất quan trọng để giảm thiểu những tác động này.

Các dị tật bàn chân thường gặp theo độ tuổi

Dưới đây là các dị tật bàn chân thường gặp được phân theo độ tuổi.

Dị tật bàn chân bẩm sinh

Các dị tật bàn chân bẩm sinh phổ biến ở trẻ em gồm:

• Bàn chân trước vẹo trong: Bàn chân bị lệch nghiêng vào bên trong của trục cơ thể. Thường dễ thấy từ lúc trẻ mới sinh và có thể tiến triển khi trẻ bắt đầu đi hoặc chạy nếu không được điều trị kịp thời. Dị tật này thường không gây đau đớn hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ trong giai đoạn sớm. Hầu hết các trường hợp, tình trạng này sẽ cải thiện theo thời gian khi trẻ lớn lên. Ngay cả khi có dị tật này, nếu không có các vấn đề bất thường khác ở cổ chân hay ngón chân, trẻ vẫn có thể vận động và tham gia các hoạt động thể thao bình thường. Việc khám và theo dõi sớm là quan trọng để đánh giá chính xác và điều trị kịp thời.
• Biến dạng gót vẹo ngoài (dị tật Calcaneovalgus): Đây là tình trạng xương gót chân của trẻ bị vẹo ra ngoài do áp lực trong tử cung ảnh hưởng đến xương chân mềm dẻo của trẻ sơ sinh. Dễ bị nhầm lẫn với dị tật xương sên đứng dọc nhưng ít nghiêm trọng hơn. Đa số các trường hợp này cải thiện tốt nếu phát hiện sớm sau sinh và điều chỉnh bằng đế nẹp hoặc điều chỉnh nhẹ.
• Bàn chân khoèo: Thường xảy ra ở trẻ sơ sinh và là dạng dị tật bàn chân bẩm sinh. Là hiện tượng xương sên bị biến dạng, xương ghe lệch vào bên trong. Mức độ nghiêm trọng được đánh giá dựa trên các dấu hiệu lâm sàng như nếp gấp ở mặt trong, độ cong bờ ngoài bàn chân, độ sờ chạm của gót chân và độ cứng khi nhón gót. Ở mức độ nghiêm trọng, trẻ có thể cần phải phẫu thuật để điều chỉnh lại cấu trúc xương bàn chân. Nếu không điều trị, dị tật có thể gây trở ngại trong việc di chuyển và vận động của trẻ.

Ở trẻ em và thanh thiếu niên

Dị tật bàn chân thường gặp ở lứa tuổi trẻ em và thiếu niên bao gồm:

• Biến dạng cổ chân Cavovarus: Đây là dạng dị tật hiếm gặp, thường do tổn thương dây thần kinh hoặc các bệnh lý thần kinh cơ. Bàn chân của người bệnh có vòm cao và gót chân nghiêng vào bên trong. Tình trạng này thường bị nhầm lẫn với dị tật bàn chân khoèo. Người bệnh cần được khám và theo dõi kỹ càng về các vấn đề thần kinh, cơ và vận động, và có thể cần thêm các xét nghiệm hình ảnh để chẩn đoán chính xác.
• Bàn chân sấp (Pronated Foot): Dị tật này thường đi kèm với bàn chân bẹt, với gót chân bị nghiêng vào bên trong. Nguyên nhân có thể là do yếu tố bẩm sinh hoặc sự bất thường trong phát triển xương của trẻ. Hầu hết các trường hợp sấp pronated sẽ tự giảm dần theo thời gian và ổn định vào khoảng tuổi 10, nhưng vẫn có thể ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt. Nếu nghi ngờ dị tật này, bố mẹ cần đưa trẻ đi khám để có phương pháp điều trị phù hợp.
• Bàn chân bẹt: Là một dạng dị tật bàn chân khá phổ biến, có biểu hiện là lòng bàn chân phẳng, không có độ cong lõm.Tình trạng này có thể chia thành ba loại là bẹt mềm dẻo, bẹt cứng và có rối loạn chức năng gân chày sau. Bàn chân bẹt mềm dẻo là loại thường gặp nhất. Mặc dù không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng trẻ có dị tật này có thể gặp một số hạn chế về khả năng giữ thăng bằng.

Phương pháp điều trị dị tật bàn chân

Các phương pháp điều trị dị tật bàn chân thường gặp bao gồm:

• Dùng băng keo nắn chỉnh bàn chân.
• Đeo giày điều chỉnh và nẹp cố định.
• Phương pháp bó bột Ponseti.
• Phẫu thuật chỉnh hình bàn chân.

Mỗi phương pháp có mục đích điều chỉnh cấu trúc bàn chân để cải thiện chức năng và sức khỏe của người bệnh. Việc lựa chọn phương pháp phụ thuộc vào tình trạng dị tật và đánh giá của bác sĩ chuyên khoa.

Dị tật bàn chân thường gặp là các bất thường xuất hiện từ khi mới sinh, trong quá trình phát triển hệ cơ xương khớp hay do các chấn thương tại bàn chân. Các dị tật này thường có thể được điều trị nắn chỉnh cấu trúc mà không cần can thiệp phẫu thuật. Tuy nhiên, trong những trường hợp dị tật bàn chân nặng, không thể điều trị bằng các phương pháp nội khoa, bác sĩ có thể quyết định phẫu thuật để điều chỉnh lại cấu trúc bàn chân về vị trí bình thường.