Các rối loạn sự thích ứng thường gặp và cách nhận biết

Các rối loạn sự thích ứng là tình trạng rối loạn cảm xúc xảy ra khi phải đối mặt với các tình huống gây chấn động. Biểu hiện của nó thường bao gồm lo âu, trầm cảm, hành vi bất thường và ứng xử không bình thường trong khoảng thời gian từ 3 tháng đến 6 tháng.

Tìm hiểu về các rối loạn sự thích ứng

Các rối loạn sự thích ứng là trạng thái tinh thần liên quan đến căng thẳng. Khi đối mặt với một sự kiện gây áp lực hoặc bất ngờ, bạn có thể cảm thấy căng thẳng hơn bình thường, điều này có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng trong quan hệ, công việc và học tập của bạn.

Các vấn đề như công việc áp lực, học xa nhà, bệnh tật, mất mát của người thân hoặc bất kỳ thay đổi nào trong cuộc sống đều có thể tạo ra căng thẳng. Thông thường, con người có khả năng thích ứng với những thay đổi như vậy trong vài tháng. Tuy nhiên, nếu bạn gặp phải rối loạn thích ứng, bạn có thể tiếp tục trải qua những phản ứng cảm xúc hoặc hành vi có thể gây ra cảm giác lo âu hoặc trầm cảm.

Tuy nhiên, không cần phải tự mình đối mặt với khó khăn này. Việc điều trị có thể diễn ra trong thời gian ngắn và giúp bạn điều chỉnh lại cảm xúc của mình.

Các loại rối loạn sự thích ứng phổ biến

Theo DSM-5, có sáu dạng rối loạn thích ứng khác nhau. Mặc dù, chúng có sự liên kết, nhưng mỗi dạng lại có các dấu hiệu và triệu chứng riêng biệt. Dạng rối loạn thích ứng có thể bao gồm:

• Rối loạn thích ứng với khí sắc trầm: Bao gồm các triệu chứng như cảm xúc như đau buồn, khóc nức nở, cảm thấy vô vọng và mất đi niềm vui với những điều trước khi bạn từng rất thích.
• Rối loạn thích ứng với lo âu: Các triệu chứng chính bao gồm căng thẳng, lo âu, khó tập trung hoặc hay quên và cảm thấy choáng ngợp. Ở trẻ em, rối loạn thích ứng kèm theo lo âu có thể gây ra sự sợ hãi mạnh mẽ khi bị tách ra khỏi cha mẹ hoặc những người thân yêu.
• Rối loạn thích ứng với hỗn hợp khí sắc trầm và lo âu: Kết hợp các triệu chứng của trầm cảm và lo âu.
• Rối loạn thích ứng với hành vi: Liên quan chủ yếu đến các vấn đề về hành vi, như đánh nhau hoặc lái xe liều lĩnh. Trẻ vị thành niên có thể trốn học hoặc gây hại cho tài sản.
• Rối loạn thích ứng với hỗn hợp cảm xúc và hành vi: Kết hợp giữa trầm cảm và lo âu cùng với các vấn đề về hành vi.
• Rối loạn thích ứng không xác định: Các triệu chứng không phù hợp với các dạng rối loạn thích ứng khác, nhưng thường bao gồm các vấn đề về thể chất, gia đình, bạn bè, công việc hoặc trường học.

Triệu chứng và biểu hiện của rối loạn thích ứng

Các rối loạn sự thích ứng khác nhau cho dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, các triệu chứng này cũng có thể biến đổi ở mỗi người. Bạn có thể trải qua nhiều cảm giác căng thẳng hơn bình thường khi đối mặt với sự kiện gây căng thẳng, căng thẳng này có thể dẫn đến những vấn đề quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của bạn.

Rối loạn thích ứng có thể ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận và suy nghĩ về bản thân và thế giới xung quanh, đồng thời cũng có thể gây ra ảnh hưởng đến hành vi của bạn. Một số ví dụ bao gồm:

• Cảm giác chán chường, tuyệt vọng hoặc mất hứng thú với những hoạt động trước đây;
• Khóc thường xuyên hơn;
• Cảm thấy lo lắng, căng thẳng hoặc bồn chồn;
• Trằn trọc, mất ngủ, khó ngủ, giấc ngủ nông;
• Thiếu sự quan tâm đối với việc ăn uống;
• Tập trung kém;
• Cảm thấy mất phương hướng hoặc bị choáng ngợp;
• Gặp nhiều cản trở trong các hoạt động hàng ngày;
• Cảm thấy muốn tránh xa xã hội hoặc rút lui;
• Tránh trách nhiệm quan trọng như công việc hoặc thanh toán hóa đơn;
• Suy nghĩ hoặc hành động có liên quan đến tự tử;

Các triệu chứng của rối loạn thích ứng thường bắt đầu xuất hiện trong vòng ba tháng sau khi bạn trải qua một sự kiện gây căng thẳng. Và thường kéo dài không quá 6 tháng sau khi sự kiện căng thẳng đó kết thúc. Tuy nhiên, trong trường hợp rối loạn thích ứng trở nên dai dẳng hoặc mạn tính, các triệu chứng có thể kéo dài hơn 6 tháng, đặc biệt khi tác nhân gây căng thẳng vẫn còn tồn tại, như tình trạng thất nghiệp.

Nguyên nhân gây rối loạn thích ứng

Rối loạn thích ứng là kết quả của những thay đổi hoặc tình huống căng thẳng đáng kể trong cuộc sống cá nhân của bạn. Di truyền, môi trường sống và bản tính của mỗi người có thể tạo điều kiện cho sự phát triển của rối loạn này.

Một số yếu tố có thể tăng cơ hội phát triển các rối loạn thích ứng:

Sự kiện căng thẳng

Cả những sự kiện tích cực và tiêu cực trong cuộc sống đều có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn thích ứng. Ví dụ:

• Ly hôn hoặc vấn đề trong hôn nhân;
• Xung đột trong mối quan hệ hoặc giữa các cá nhân;
• Thay đổi đáng kể trong hoàn cảnh sống như nghỉ hưu, sinh con hoặc đi học xa;
• Những khó khăn không mong muốn như mất việc, mất người thân, hoặc vấn đề về tài chính;
• Vấn đề tại nơi làm việc hoặc trong môi trường học tập;
• Trải qua những trải nghiệm nguy hiểm đến tính mạng như bị tấn công, bạo hành hoặc thiên tai;
• Đối mặt với những tình huống căng thẳng như mắc bệnh hoặc sống trong môi trường có nhiều nguy cơ tội phạm.

Trải nghiệm cá nhân

Trải nghiệm cá nhân cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cách bạn đối phó với căng thẳng. Ví dụ, nguy cơ mắc rối loạn thích ứng có thể tăng lên nếu bạn:

• Trải qua những trải nghiệm căng thẳng lớn trong thời thơ ấu;
• Gặp phải các vấn đề sức khỏe tâm thần khác;
• Đối mặt với nhiều khó khăn cuộc sống cùng lúc.

Các phương pháp điều trị rối loạn thích ứng

Nhiều người mắc rối loạn thích ứng điều trị hiệu quả và thường chỉ cần điều trị ngắn hạn. Những người khác, bao gồm cả những người mắc rối loạn thích ứng kéo dài hoặc đang gặp căng thẳng liên tục, có thể hưởng lợi từ điều trị kéo dài hơn. Phương pháp điều trị bao gồm tâm lý trị liệu, thuốc hoặc cả hai.

Tâm lý trị liệu

Trị liệu tâm lý là phương pháp chính cho rối loạn thích ứng. Nó có thể được thực hiện qua liệu pháp cá nhân, nhóm hoặc gia đình. Trị liệu có thể:

• Hỗ trợ cảm xúc;
• Giúp tái thiết sinh hoạt bình thường;
• Giúp hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ảnh hưởng;
• Học kỹ năng đối phó và quản lý căng thẳng.

Thuốc

Thuốc chống trầm cảm và chống lo âu có thể được sử dụng để giảm triệu chứng trầm cảm và lo âu.

Nhà thuốc Long Châu hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các rối loạn sự thích ứng. Tình trạng này nếu không được can thiệp kịp thời có thể dẫn đến nhiều rối loạn tâm thần nguy hiểm khác. Vì vậy, nhận biết và hợp tác với bác sĩ kết hợp điều trị hiệu quả là rất cần thiết.

Xem thêm:

• Dấu hiệu rối loạn tâm thần và các dạng rối loạn thường gặp
• Rumination Disorder (rối loạn nhai lại): Nhận biết và điều trị