Cách nhận biết xơ cứng động mạch hay xơ vữa động mạch?

Cuộc sống hiện đại với chế độ ăn uống không lành mạnh, ít vận động và căng thẳng kéo dài đang khiến ngày càng nhiều người mắc phải các bệnh lý về tim mạch. Trong đó, xơ cứng động mạch hay xơ vữa động mạch là hai căn bệnh phổ biến và nguy hiểm. Hai thuật ngữ này thường được sử dụng để chỉ chung một tình trạng, nhưng thực tế chúng có những điểm khác biệt nhất định. Cùng tìm hiểu để phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Xơ cứng động mạch hay xơ vữa động mạch?

Động mạch là các mạch máu mang oxy và chất dinh dưỡng từ tim đến các cơ quan trong cơ thể. Xơ cứng động mạch là tình trạng khi các mạch máu trở nên dày và cứng, đôi khi hạn chế lưu lượng máu đến các cơ quan và mô. Bình thường, động mạch có độ đàn hồi và khả năng căng dãn tốt, nhưng theo thời gian, cấu trúc động mạch trở nên cứng hơn, dẫn đến tình trạng xơ cứng động mạch.

Xơ vữa động mạch là một dạng đặc biệt của xơ cứng động mạch, đặc trưng bởi sự tích tụ chất béo, cholesterol và các chất khác lên thành động mạch, tạo thành các mảng xơ vữa. Các mảng này có thể làm hẹp động mạch, cản trở lưu lượng máu. Nếu mảng xơ vữa bong ra, nó có thể hình thành cục máu đông.

Mặc dù xơ vữa động mạch thường được xem là vấn đề liên quan đến tim, nhưng nó có thể ảnh hưởng đến bất kỳ động mạch nào trong cơ thể. Xơ vữa động mạch có thể được điều trị và phòng ngừa bằng các thói quen sống lành mạnh và tích cực.

Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch, một căn bệnh "âm thầm" nhưng vô cùng nguy hiểm, bắt đầu phát triển từ rất sớm, thậm chí ngay từ khi còn trẻ. Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được làm rõ hoàn toàn, nhưng các yếu tố như huyết áp cao, cholesterol cao, thói quen hút thuốc, béo phì và tiểu đường được cho là những tác nhân chính gây nên bệnh. Khi các yếu tố này tác động lên thành động mạch, lớp lót bên trong của động mạch sẽ bị tổn thương. Lúc này, các tế bào máu và chất béo sẽ bắt đầu tích tụ tại vị trí tổn thương, dần dần hình thành nên những mảng bám xơ vữa. Theo thời gian, các mảng bám này lớn dần lên, làm hẹp lòng mạch và cản trở dòng chảy của máu. Nguy hiểm hơn, các mảng bám xơ vữa này có thể bị vỡ ra, giải phóng các mảnh vỡ vào trong lòng mạch. Các mảnh vỡ này sẽ kết hợp với các tiểu cầu tạo thành cục máu đông, có thể làm tắc nghẽn hoàn toàn mạch máu. Nếu cục máu đông hình thành ở động mạch vành nuôi tim, sẽ dẫn đến cơn đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim. Còn nếu cục máu đông di chuyển lên não, nó có thể gây ra đột quỵ.

Các triệu chứng của xơ vữa động mạch

Xơ cứng động mạch hay xơ vữa động mạch đều do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó, xơ vữa động mạch mức độ nhẹ thường không gây ra triệu chứng rõ rệt. Chỉ khi động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn đáng kể, xơ vữa động mạch mới bắt đầu gây ra các triệu chứng do không cung cấp đủ máu cho các cơ quan và mô. Đôi khi, cục máu đông có thể chặn hoàn toàn dòng chảy của máu hoặc vỡ ra, gây ra nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Các triệu chứng của xơ vữa động mạch trung bình đến nặng phụ thuộc vào động mạch nào bị ảnh hưởng. Ví dụ:

• Động mạch vành: Khi mảng xơ vữa xuất hiện ở động mạch tim, bạn có thể trải qua các triệu chứng đau ngực hoặc tức ngực (đau thắt ngực).
• Động mạch cung cấp máu lên não: Nếu mảng xơ vữa xuất hiện tại động mạch cảnh hoặc động mạch đốt sống thân nền, bạn có thể gặp các triệu chứng như tê hoặc yếu tay, chân đột ngột, nói khó, nói lắp, mất thị giác tạm thời một bên mắt, hoặc mất cử động cơ mặt (mặt chảy xệ). Những dấu hiệu này có thể báo hiệu cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA) và nếu không được điều trị, có thể dẫn đến đột quỵ.
• Động mạch ở tay và chân: Khi xơ vữa động mạch ảnh hưởng đến động mạch ngoại vi, bạn có thể cảm thấy đau chân khi đi bộ (đau cách hồi) hoặc giảm huyết áp ở chi bị ảnh hưởng.
• Động mạch thận: Mảng xơ vữa tại động mạch thận có thể dẫn đến cao huyết áp hoặc suy thận.

Xơ cứng động mạch hay xơ vữa động mạch là một tình trạng nguy hiểm có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và các yếu tố nguy cơ của bệnh là bước quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị. Duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, kiểm soát căng thẳng và không hút thuốc, là những biện pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Nếu bạn có các yếu tố nguy cơ hoặc nghi ngờ mình mắc bệnh, hãy thăm khám bác sĩ sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe tim mạch và chất lượng cuộc sống của bạn.