Can thận âm hư là gì? Có nguy hiểm cho sức khỏe không?

Trong Y học cổ truyền, chứng can thận âm hư là thuật ngữ được sử dụng để chỉ nhiều bệnh lý có liên quan đến tạng thận và tạng can (gan). Nguyên nhân gây bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của hai tạng là do can thận bất túc, từ đó gây ra nhiều triệu chứng bất thường, tác động xấu đến sức khỏe của người bệnh.

Can thận âm hư là gì?

Trong Đông y, bệnh can thận âm hư xảy ra do các vấn đề ở tạng can (gan) và tạng thận (thận). Nguyên nhân thường do chức năng của thận âm suy giảm làm ảnh hưởng đến gan âm hoặc ngược lại. Hoạt động của hai tạng mất cân bằng gây ảnh hưởng đến chức năng của cả hai, dẫn đến các bệnh lý nghiêm trọng.

Người bệnh sẽ thường gặp một số triệu chứng phổ biến như chóng mặt, mệt mỏi, ù tai, đau nhức ở lưng và đùi,…

Nguyên nhân gây chứng can thận âm hư 

Chứng can thận âm hư là do các nguyên nhân sau:

• Theo tuổi tác, các tạng bị suy yếu, lão hóa. Khí dịch âm của hai tạng can, tạng thận cũng giảm dần và sẽ bị thiếu hụt.
• Can thận âm bị hư tổn do bị trúng tà bệnh ôn nhiệt.
• Quan hệ tình dục quá độ khiến can thận âm hư, hoạt động của thận bị quá tải sau đó suy kiệt.
• Cơ thể bị lao lực quá độ do làm việc nặng nhọc, ảnh hưởng đến can thận âm.
• Trẻ có thận chưa phát triển hoàn thiện đã phát dục quá sớm. Thận âm còn thiếu nhưng đã phải hoạt động ở cường độ cao.
• Do mắc các bệnh lý ở gan, thận như bệnh suy thận mạn tính, suy tuyến thượng thận, nhiễm trùng cầu thận, xơ gan,…

Triệu chứng của chứng can thận âm hư

Mỗi bệnh nhân có triệu chứng can thận âm hư khác nhau. Khi gặp một trong các dấu hiệu dưới đây, bạn có khả năng mắc chứng bệnh này:

• Choáng váng (Huyễn vựng): Do khí huyết lưu thông lên não kém nên bệnh nhân thường xuyên bị choáng váng, xay xẩm mặt mày, không nhìn rõ. Triệu chứng này càng trở nên nghiêm trọng hơn mỗi lần bạn thay đổi tư thế đột ngột. Chiều tối có thể xuất hiện hiện tượng mờ mắt, quáng gà.
• Đau hai mạn sườn (hiếp thống): Người lao động quá sức hoặc người có cơ thể hư yếu thường gặp cơn đau hai mạn sườn âm ỉ kéo dài lâu ngày.
• Đau lưng (Yêu thống): Xuất hiện thường xuyên cảm giác ê mỏi ở vùng lưng, đặc biệt là lưng dưới. Cơn đau tăng lên mỗi khi hoạt động nặng, làm việc và giảm khi nằm nghỉ.
• Chảy máu chân răng (xỉ nục): Có dấu hiệu chảy máu chân răng kèm theo răng lung lay, đau nhức. Máu không đỏ sậm mà có màu hồng nhạt.
• Rối loạn kinh nguyệt: Trong ngày “đèn đỏ”, máu kinh ra sớm hoặc chậm với lượng máu ít, màu sắc nhợt nhạt kèm theo các cơn đau bụng kinh âm ỉ cũng thường xuất hiện.
• Âm hư nội nhiệt: Mặt đỏ bừng, nóng trong người, gan bàn tay và bàn chân nóng rực, nước tiểu nóng đỏ, phân khô cứng. 

Chứng can thận âm hư có nguy hiểm không?

Chứng can thận âm hư kéo dài làm sức đề kháng suy giảm, khiến người bệnh dễ cáu gắt, không kiểm soát được cảm xúc gây nên những hành động tiêu cực. Ngoài ra, chứng bệnh này còn dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe như:

• Làm chức năng hoạt động của can dương và thận dương bị rối loạn, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh về mạch máu, huyết áp.
• Ảnh hưởng đến hoạt động của tạng phế, làm chức năng hô hấp suy giảm, dẫn đến người bệnh dễ dàng gặp các bệnh ở đường hô hấp hơn so với những đối tượng khác.
• Làm chức năng của tỳ vị suy giảm dẫn đến ăn uống không ngon miệng, tiêu hóa kém, chán ăn, cơ thể gầy yếu.

Chẩn đoán chứng can thận âm hư

Việc chẩn đoán chứng can thận âm hư thường dựa trên các triệu chứng lâm sàng. Thầy thuốc sẽ ghi nhận các dấu hiệu mà người bệnh đang gặp phải, tiền sử bệnh lý kết hợp bắt mạch, kiểm tra bên ngoài cơ thể nhằm chẩn đoán chính xác về bệnh cũng như nguyên nhân gây bệnh.

Tuy nhiên, do các triệu chứng của chứng can thận âm hư có nhiều biểu hiện tương đồng với các bệnh lý khác nên cần tiến hành chẩn đoán phân biệt để không xác định nhầm bệnh.

Chẩn đoán phân biệt gồm:

• Can âm hư: Triệu chứng của chứng bệnh này là người bệnh bị nóng trong người, ra nhiều mồ hôi, chóng mặt hoặc hoa mắt, gân mạch bị đau nhức, đặc biệt là phần lưng gối.
• Thận âm hư: Người bệnh nóng hỏa, choáng váng, mệt mỏi, thị lực kém do dịch âm ở thận bị thiếu.
• Can hỏa thượng viêm: Người mắc chứng bệnh này thường gặp các dấu hiệu như nhức đầu, ù tai, điếc đột ngột trong ngắn hạn.
• Can kinh uất nhiệt: Mắt sưng và đỏ, ho ra máu, chảy máu cam, rêu lưỡi vàng, mạch đập có lực trong khi người mắc chứng can thận âm hư có mạch đập nhẹ và khó bắt.

Điều trị chứng can thận âm hư theo Đông y như thế nào?

Trong Y học cổ truyền, chứng can thận âm hư chủ yếu được điều trị bằng các bài thuốc thảo dược. Tùy theo triệu chứng của người bệnh mà thầy thuốc lựa chọn bài thuốc cho phù hợp như:

Can thận âm hư sinh hiếp thống (đau hai mạn sườn)

• Điều trị: Tư bổ can thận.
• Bài thuốc: Nhất quán tiễn.

Can thận âm hư sinh chứng yêu thống (đau lưng)

• Điều trị: Tư bổ can thận.
• Bài thuốc: Tả quy hoàn.

Can thận âm hư sinh chứng hư lao

• Điều trị: Tư bổ can thận.
• Bài thuốc: Đại bổ âm hoàn.

Can thận âm hư sinh chứng chảy máu chân răng

• Điều trị: Tư âm giáng hỏa, lương huyết chỉ huyết.
• Bài thuốc: “Tư thủy thanh can ẩm” kết hợp với “Thiến căn tán”.

Can thận âm hư sinh chứng huyễn vựng (choáng váng)

• Điều trị: Tư bổ can thận. 
• Bài thuốc: Kỷ cúc địa hoàng hoàn. 

Can thận âm hư với phụ nữ kinh đến trước kỳ

• Điều trị: Dưỡng âm thanh nhiệt. 
• Bài thuốc: Lưỡng địa thang. 

Can thận âm hư sinh chứng bế kinh

• Điều trị: Tư bổ can thận dưỡng huyết điều kinh. 
• Bài thuốc: Quy thận hoàn. 

Can thận âm hư sinh chứng thống kinh

• Điều trị: Điều bổ can thận dưỡng huyết chỉ thống. 
• Bài thuốc: Điều can tán. 

Người mắc can thận âm hư nên ăn, uống, sinh hoạt ra sao?

Để hỗ trợ điều trị triệt để chứng can thận âm hư, người bệnh cần lưu ý những điều sau đây:

• Tránh tự ý mua thuốc về uống, sử dụng thuốc đúng theo hướng dẫn của bác sĩ. 
• Kiên trì chữa trị cho đến khi khỏi bệnh.
• Kiêng dùng các thực phẩm như thịt dê, hàu hay ớt chuông,… vì có tác dụng bổ thận dương.
• Duy trì chế độ ăn nhạt, hạn chế nhiều muối khi chế biến thức ăn.
• Uống nhiều nước khi khô miệng, háo nước, tiểu ít.
• Hạn chế quan hệ tình dục trong thời gian mắc bệnh.
• Ngủ đủ giấc, tránh lao động nặng nhọc.
• Luyện tập thể chất vừa sức để nâng cao sức khỏe.

Tóm lại, chứng can thận âm hư gồm nhiều bệnh lý xảy ra ở gan và thận với nhiều triệu chứng phổ biến tương tự như nhiều bệnh lý khác. Do đó, người bệnh có dấu hiệu bất thường nên đến bệnh viện để được thăm khám và chẩn đoán bệnh chính xác.