Chăm sóc sản phụ dọa đẻ non: lưu ý về dinh dưỡng và nghỉ ngơi

Sinh non là nguyên nhân phổ biến nhất gây tử vong và bệnh tật ở trẻ sơ sinh trên toàn thế giới. Tuổi thai càng thấp, nguy cơ tử vong và bệnh tật của trẻ càng cao. Nguy cơ dọa đẻ non là một tình trạng không hiếm gặp và có thể xảy ra với nhiều phụ nữ mang thai. Hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu cách chăm sóc sản phụ dọa đẻ non như thế trong bài viết dưới đây.

Dọa đẻ non là gì? Các yếu tố dẫn đến nguy cơ chuyển dạ đẻ non

Mang thai là một quá trình sinh học phức tạp và kéo dài, kéo theo nhiều sự thay đổi trong cơ thể người phụ nữ. Những biến đổi này có thể là về thể chất, tâm lý và sinh lý, ảnh hưởng đến cả sức khỏe tổng thể của mẹ bầu. Việc mang thai cũng làm tăng nhiều yếu tố nguy cơ đe dọa đến sức khỏe cả mẹ bầu và thai nhi. Trong đó không ít phụ nữ mắc nguy cơ dọa đẻ non.

Dọa đẻ non được định nghĩa là các cơn co thắt tử cung đều đặn, có hoặc không có các triệu chứng áp lực vùng chậu, đau lưng, tăng tiết dịch âm đạo, đau bụng kinh, chảy máu/ra máu và những thay đổi ở cổ tử cung, thường xuyên xảy ra trước 37 tuần mang thai và có thể dẫn đến đẻ non.

Việc chăm sóc sản phụ dọa đẻ non luôn phải được chú trọng và ưu tiên hàng đầu. Trước hết chúng ta nên biết một số yếu tố rủi ro dẫn đến khả năng này tăng cao, bao gồm:

• Hút thuốc;
• Sử dụng thuốc hay chất gây nghiện không đúng cách hay bất hợp pháp ví dụ như dung môi hít;
• Đã có tiền sử sinh non, phẫu thuật liên quan đến tử cung trước đó;
• Sinh con cách nhau dưới 18 tháng, sinh đôi, sinh ba;
• Có một số bệnh nhiễm trùng ví dụ như nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Chảy máu tử cung trong khi mang thai;
• Đa ối, vỡ màng ối sớm;
• Bất thường của tử cung ví dụ như u xơ tử cung;
• Thiếu máu trung bình đến nặng vào đầu thai kỳ;
• Phẫu thuật ổ bụng trong khi mang thai;
• Bất thường ở trẻ sơ sinh.

Hiện nay cũng đã có một số xét nghiệm xác định nguy cơ dọa đẻ non được sử dụng như các xét nghiệm fibronectin bào thai (FFN) hoặc siêu âm cổ tử cung (cervical length - CL), là một trong những xét nghiệm đầu tay trong tầm soát nguy cơ sinh non trong thai kỳ. Vì vậy việc đi kiểm tra thường xuyên được khuyến khích để phát hiện sớm và có biện pháp điều trị hay chăm sóc đặc biệt.

Cách chăm sóc sản phụ dọa đẻ non

Mục tiêu chăm sóc sản phụ dọa đẻ non mong muốn đạt được là đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần của mẹ và thai nhi, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng sinh non.

Các kết quả mong đợi bao gồm việc kiểm soát được tình trạng lo lắng, tạo cảm giác thoải mái và giữ cho các dấu hiệu sinh tồn trong giới hạn bình thường giúp kéo dài kỳ thai cho đến khi thai nhi trưởng thành.

Trong trường hợp không tránh được phải sinh non, trẻ sinh ra không gặp biến chứng, và sự khó chịu của mẹ được kiểm soát. Để đạt được các mục tiêu này, cần can thiệp với những hành động cụ thể.

Các hoạt động giải trí thư giãn giúp giảm lo âu và hạn chế các chấn thương hoặc cơn đau, phòng ngừa sinh non

Các kỹ thuật thư giãn, ví dụ các bài tập thở sâu, nhạc nhẹ, các chương trình giải trí… Sử dụng các biện pháp chăm sóc thoải mái như thay đổi khăn trải giường và tư thế, xoa bóp lưng và mát xa trị liệu.

Yêu cầu hoặc xin tư vấn hỗ trợ và hướng dẫn của chuyên gia y tế chuyên môn về các kỹ thuật thở. Sử dụng hơi thở có kiểm soát vừa giúp phân tâm vừa ngăn cơ hoành hạ xuống tạo áp lực lên tử cung đang mở rộng.

Đặt mẹ bầu ở tư thế nằm nghiêng. Thay đổi tư thế có thể giúp mẹ bầu thoải mái hơn và tăng lượng máu tĩnh mạch trở về. Tư thế nằm nghiêng giúp tăng cường tuần hoàn nhau thai và giúp thai nhi thích nghi với kích thước và hình dạng xương chậu của bệnh nhân.

Ngoài ra, khi chăm sóc sản phụ dọa đẻ non cần chú ý đến lượng nước nạp vào cơ thể người mẹ. Khuyến khích uống từ 2000 đến 3000 ml nước mỗi ngày và tránh sử dụng cà phê. Điều này được cho là có hiệu quả vì mất nước hay dùng caffeine đều dẫn đến tăng kích thích cơ tử cung. Mẹ bầu có thể uống hai hoặc ba cốc nước giúp ngăn chặn các cơn co thắt tử cung.

Theo dõi sức khỏe trong quá trình nghỉ ngơi và chăm sóc sản phụ tại nhà

Mặc dù các cơn co thắt tử cung thường xảy ra theo chu kỳ, nhưng các cơn co thắt xảy ra cách nhau 10 phút hoặc ít hơn trong một giờ có thể dẫn đến giãn cổ tử cung và chuyển dạ nếu không can thiệp kịp thời.

Tự theo dõi tại nhà thường là đủ và không mất phí hoặc cũng có thể theo dõi thông qua thiết bị điện tử. Cách theo dõi như thế nào là đúng cần bác sĩ chuyên môn hướng dẫn làm theo.

Thay đổi thói quen, lối sống 

Cai thuốc lá, đặc biệt là trong giai đoạn đầu thai kỳ. Nicotine có tác động xấu đến sự phát triển của nhau thai và tuần hoàn tử cung. Hạn chế hoạt động quan hệ tình dục có thể kích thích hoạt động của tử cung.

Khuyến khích nghỉ ngơi thường xuyên 2-3 lần một ngày ở tư thế nằm nghiêng. Xem lại thói quen hàng ngày, công việc và lịch trình hoạt động để xác định các phương án thay thế.

Tránh làm việc nặng, nâng vật nặng. Các hoạt động nhịp độ, tập thể dục > 2 ngày mỗi tuần (thời lượng ít nhất 20 phút) có tỷ lệ sinh non thấp hơn so với những phụ nữ ít tập thể dục hơn.

Chiến lược dinh dưỡng trước khi sinh để giảm nguy cơ sinh non

Dinh dưỡng của bà mẹ trước và trong khi mang thai đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của thai nhi và cũng là yếu tố cần chú ý khi chăm sóc sản phụ dọa đẻ non.

Có rất nhiều nghiên cứu đã đánh giá về các chế độ ăn có thể giảm tỷ lệ nguy cơ dọa đẻ non ở sản phụ. Trong đó cho thấy chế độ ăn lành mạnh nhiều rau, quả, ngũ cốc nguyên hạt và chế độ ăn nhiều cá có tỷ lệ giảm đáng kể.

Cá là nguồn cung cấp dồi dào các chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển của thai nhi, có liên quan đến việc giảm nguy cơ đẻ non. Omega-3 là một axit béo thiết yếu là một chất dinh dưỡng chính trong cá. Việc bổ sung omega-3 trong thời kỳ mang thai làm giảm nguy cơ sinh non ở trẻ <37 tuần tuổi thai là 11% và ở trẻ <34 tuần tuổi thai là 42% so với việc không bổ sung omega-3.

WHO khuyến cáo phụ nữ mang thai nên bổ sung 300 mg omega-3 mỗi ngày. Bởi vậy những phụ nữ có tình trạng omega-3 đầy đủ trong giai đoạn đầu mang thai nên tiếp tục duy trì chế độ dinh dưỡng của họ.

Những bà mẹ mang thai có tình trạng omega-3 thấp cũng có thể được điều chỉnh thông qua việc bổ sung trong chế độ ăn giúp có thể làm giảm nguy cơ chuyển dạ đẻ non.

Tóm lại, các biện pháp chăm sóc sản phụ dọa đẻ non từ can thiệp dinh dưỡng và tinh thần là chiến lược phòng ngừa chuyển dạ sinh non hiệu quả cao. Quan trọng là tất cả phụ nữ mang thai hãy tìm kiếm đến tư vấn, giáo dục và được cung cấp thông tin sớm để bảo đảm cho thai kỳ khỏe mạnh và an toàn hơn.