Chứng ngủ rũ Narcolepsy là gì?

Chứng ngủ rũ là sự xuất hiện đột ngột của cảm giác buồn ngủ quá mức vào ban ngày và các cơn ngủ gật không kiểm soát được. Người mắc chứng ngủ rũ thường gặp khó khăn trong việc tỉnh táo và duy trì sự tỉnh táo trong thời gian dài, và họ có thể ngủ gật trong các tình huống không mong muốn, như khi làm việc hoặc lái xe.

Chứng ngủ rũ Narcolepsy là gì?

Chứng ngủ rũ Narcolepsy là một rối loạn giấc ngủ mạn tính, nổi bật với cảm giác buồn ngủ cực kỳ trong ban ngày và cơn ngủ gật đột ngột mà người bệnh không thể kiềm chế được. Những người bị chứng này thường gặp khó khăn trong việc tỉnh táo và duy trì tình trạng tỉnh táo trong thời gian dài, bất kể hoàn cảnh ra sao.

Chứng ngủ rũ có thể gây nhiều phiền toái nghiêm trọng trong cuộc sống hàng ngày. Thậm chí, đôi khi nó còn đi kèm với tình trạng mất kiểm soát cơ đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn, có nghĩa là các cơ bất ngờ không thể kiểm soát được. Điều này xảy ra khi bệnh nhân trải qua cảm xúc mạnh mẽ, như khi cười nhiều, hoặc khi họ nhận được tin tức bất ngờ.

Chứng ngủ rũ được xem là một bệnh lý mạn tính và nguyên nhân cụ thể của nó vẫn chưa được hiểu rõ và không có phương pháp điều trị chính xác. Tuy nhiên, việc thực hiện theo sự hướng dẫn của các chuyên gia y tế và thay đổi tích cực lối sống có thể giúp người bệnh kiểm soát được các triệu chứng. Ngoài ra, sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và giáo viên cũng là một phần quan trọng trong việc giúp bệnh nhân đối phó với chứng ngủ rũ.

Các chuyên gia tin rằng nguyên nhân của chứng ngủ rũ xuất phát từ một rối loạn tự miễn dịch. Đa số những người mắc bệnh này thường có mức độ hypocretin (hay còn gọi là orexin) rất thấp, đây là một chất hóa học trong não giúp điều chỉnh tình trạng tỉnh táo của cơ thể. Hệ thống miễn dịch không hoạt động đúng cách sẽ tấn công các tế bào sản xuất ra hypocretin. Việc thiếu hóa chất này được xem là nguyên nhân chính dẫn đến các triệu chứng buồn ngủ không kiểm soát.

Ngoài việc sử dụng thuốc, việc thay đổi lối sống cũng có thể giúp kiểm soát chứng ngủ rũ vào ban ngày và cải thiện chất lượng giấc ngủ vào ban đêm.

Làm thế nào để cải thiện các triệu chứng ngủ rũ Narcolepsy?

Những người mắc chứng ngủ rũ có thể thực hiện nhiều biện pháp để cải thiện triệu chứng của bệnh. Dưới đây là một số cách để hạn chế cơn buồn ngủ vào ban ngày:

Tuân thủ một lịch trình ngủ nhất định: Xây dựng một lịch trình ngủ ổn định và tuân thủ nó. Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian hàng ngày giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm trong môi trường yên tĩnh và thoải mái để có giấc ngủ sâu và thư giãn.

Tránh uống rượu và cà phê gần giờ đi ngủ: Rượu và cà phê có thể làm giảm chất lượng giấc ngủ và gây ra sự rối loạn trong chu kỳ ngủ. Hạn chế hoặc tránh uống chúng gần giờ đi ngủ.

Điều chỉnh chế độ ăn uống: Chia nhỏ khẩu phần ăn thành các bữa nhỏ để giảm bớt cảm giác buồn ngủ sau bữa ăn. Hạn chế tiêu thụ đường và thực phẩm giàu đường, vì chúng có thể làm tăng cường cảm giác buồn ngủ.

Ưu tiên thực phẩm giàu protein và chất béo lành mạnh để hỗ trợ sự tỉnh táo và giảm cảm giác buồn ngủ. Tránh ăn các món cay hoặc thức ăn quá nặng trước khi đi ngủ để tránh gây ra vấn đề tiêu hóa và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Ưu tiên các thực phẩm chống viêm: Các thực phẩm chống viêm như cà chua, dầu oliu, rau bina, cải xoăn, quả hạch, cá hồi, dâu tây, việt quất, cam... có thể giúp giảm thiểu tác động của viêm và làm giảm triệu chứng của chứng ngủ rũ.

Chứng ngủ rũ là một bệnh mạn tính và mặc dù không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng việc điều chỉnh lối sống và thói quen sinh hoạt có thể giúp kiểm soát triệu chứng và hạn chế các cơn buồn ngủ vào ban ngày.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị chứng ngủ rũ Narcolepsy

Bệnh ngủ rũ có thể xảy ra ở mọi dân tộc và không khu vực nào trên thế giới, và Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên, việc chẩn đoán bệnh này thường cần phải loại trừ các bệnh thực thể của não bộ sau khi đã thực hiện các phương pháp theo dõi.

Trong quá trình chẩn đoán, các bước sau thường được thực hiện:

• Khai thác lịch sử giấc ngủ của bệnh nhân.
• Ghi chép chi tiết về lịch trình giấc ngủ trong vòng 1 - 2 tuần.
• Đa ký giấc ngủ: Xét nghiệm này ghi lại các quá trình trong suốt giai đoạn ngủ bao gồm hoạt động điện não, điện tim, điện cơ, và hoạt động của mắt, nhịp thở.
• Kiểm tra giấc ngủ ban ngày: Đo lường thời gian mà bệnh nhân cảm thấy buồn ngủ trong ngày và thời gian mà họ thực sự ngủ. Bệnh nhân thường được yêu cầu ngủ 4-5 lần vào ban ngày, mỗi lần cách nhau 2 tiếng.

Hiện chưa có biện pháp điều trị chứng ngủ rũ cụ thể và cách duy nhất để cải thiện triệu chứng là thay đổi lối sống và sử dụng thuốc:

Thay đổi lối sống:

• Tuân thủ đúng thời gian biểu: Đi ngủ và thức dậy vào cùng thời gian hàng ngày.
• Nghỉ ngơi: Cố gắng nghỉ ngơi một giấc ngắn khoảng 20 - 30 phút vào ban ngày.
• Tránh sử dụng nicotine và cồn.
• Thực hiện tập thể dục đều đặn ít nhất 5 lần mỗi tuần.
• Các phương pháp như yoga, thái cực quyền và dưỡng sinh cũng rất hữu ích.

Sử dụng thuốc:

• Thuốc kích thích thần kinh như dextroamphetamine và modafinil thường được sử dụng, mặc dù hiệu quả có thể không cao và có thể gây khó ngủ vào ban đêm.
• Thuốc chống trầm cảm như imipramine và Effexor XR cũng có thể được kê đơn.
• Xyrem (sodium oxybate) là một loại thuốc uống được FDA chấp thuận để điều trị chứng ngủ rũ.

Để được khám và điều trị, bạn nên tìm đến các cơ sở y tế có bác sĩ chuyên khoa về bệnh lý thần kinh.