COVID kéo dài có thể làm gia tăng lo âu và trầm cảm ở trẻ em

Nhiều báo cáo khoa học gần đây, bao gồm từ WHO và UNICEF, cho thấy tỷ lệ trẻ em mắc chứng lo âu và trầm cảm đã gia tăng rõ rệt trong và sau đại dịch. Đây không chỉ là những con số thống kê, mà là lời cảnh báo về một thế hệ lớn lên trong bóng tối tinh thần hậu COVID. Bài viết này sẽ làm rõ mối liên hệ giữa “COVID kéo dài” và sự gia tăng rối loạn tâm lý ở trẻ nhỏ.

COVID kéo dài - không chỉ là những triệu chứng thể chất

“COVID kéo dài” (Long COVID) là thuật ngữ được sử dụng để mô tả tình trạng người bệnh vẫn còn các triệu chứng khó chịu kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng sau khi đã khỏi COVID-19. Ở người lớn, các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm mệt mỏi, đau cơ, khó thở, rối loạn trí nhớ hoặc mất ngủ. Tuy nhiên, ở trẻ em, biểu hiện của COVID kéo dài đôi khi không rõ ràng về mặt thể chất, mà nghiêng nhiều hơn về mặt tinh thần, chẳng hạn như giảm khả năng tập trung, khó ngủ, dễ cáu gắt hoặc buồn bã kéo dài.

Các chuyên gia nhận thấy rằng, một số trẻ từng nhiễm COVID-19 có biểu hiện rối loạn cảm xúc kéo dài sau khi hồi phục. Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, mất năng lượng, lo âu vô cớ hoặc xuất hiện những cơn hoảng loạn nhẹ khi đối mặt với môi trường đông người. Điều đáng chú ý là những triệu chứng này không phải lúc nào cũng liên quan trực tiếp đến mức độ nặng nhẹ của đợt nhiễm bệnh trước đó.

Gia tăng lo âu và trầm cảm

Theo thống kê từ UNICEF và Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ trẻ em và thanh thiếu niên mắc rối loạn lo âu và trầm cảm đã tăng đáng kể sau đại dịch. Môi trường sống biến động, cộng với thời gian cách ly kéo dài, đã làm gia tăng các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần ở lứa tuổi phát triển.

Sự thiếu hụt kết nối xã hội, giảm tương tác trực tiếp và hạn chế vận động thể chất trong thời gian giãn cách là nguyên nhân phổ biến dẫn đến các rối loạn cảm xúc. Học tập trực tuyến không thể thay thế hoàn toàn các trải nghiệm xã hội thực tế mà trẻ em cần để phát triển toàn diện.

Đặc biệt, ở những trẻ từng có dấu hiệu sang chấn hoặc nhạy cảm tâm lý, COVID-19 đóng vai trò như một yếu tố làm bùng phát và kéo dài các triệu chứng lo âu, trầm cảm. Mất người thân, chứng kiến mâu thuẫn gia đình hay áp lực tài chính đều góp phần làm gia tăng mức độ tổn thương.

Đối tượng nào dễ bị ảnh hưởng nhất?

Không phải mọi trẻ em đều có phản ứng giống nhau trước cùng một hoàn cảnh. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ từng mắc các vấn đề tâm lý như rối loạn lo âu hoặc tăng động giảm chú ý thường dễ bị trầm cảm hơn sau COVID-19. Trẻ sống trong gia đình có điều kiện kinh tế khó khăn hoặc cha mẹ căng thẳng cũng đối mặt với nguy cơ tâm lý cao hơn.

Ngoài ra, nhóm trẻ tuổi vị thành niên (11 - 17 tuổi) là nhóm dễ tổn thương nhất, bởi đây là giai đoạn trẻ bắt đầu tự khẳng định bản thân, cần nhiều tương tác xã hội và dễ bị ảnh hưởng bởi biến động từ môi trường xung quanh.

Trong bối cảnh hậu COVID, việc phục hồi sức khỏe tâm thần cho trẻ cần được coi là một phần không thể thiếu trong chiến lược chăm sóc toàn diện. Cha mẹ và người lớn xung quanh cần đặc biệt nhạy bén với những thay đổi tâm lý ở trẻ, từ đó tạo điều kiện để trẻ chia sẻ cảm xúc và cảm thấy được lắng nghe. Các thầy cô giáo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm những dấu hiệu tâm lý bất ổn thông qua các hành vi trong lớp học hay kết quả học tập bất thường.

Nghiên cứu về việc COVID kéo dài có thể làm gia tăng lo âu và trầm cảm ở trẻ em cho thấy sức khỏe tâm thần đang là vấn đề cấp thiết trong giai đoạn hậu đại dịch. Đã đến lúc gia đình, nhà trường và xã hội cần chung tay tạo dựng môi trường sống tích cực, an toàn và đầy yêu thương để trẻ được chữa lành và phát triển toàn diện.