Cúm gia cầm H5N1 lây lan sang ngựa, làm dấy lên lo ngại về các chủng vi rút mới

Nghiên cứu về cúm gia cầm H5N1 được thực hiện tại hai khu vực khác nhau ở Mông Cổ: Các khu vực đất ngập nước ở tỉnh Arkangai và các vùng khô cằn ở tỉnh Bulgan. Việc lựa chọn hai khu vực này nhằm cung cấp các bối cảnh sinh thái đa dạng để phân tích các rủi ro lây nhiễm cúm gia cầm H5N1 sang ngựa. Phát hiện này nhấn mạnh khả năng cao của việc vi rút cúm A (H5N1) lây lan từ gia cầm sang các loài động vật khác, đặc biệt là ở những vùng có ngựa và động vật ăn cỏ như bò dễ dàng tiếp xúc với nhau.

Nguy cơ tái kết hợp cúm gia cầm H5N1 với vi rút cúm ngựa

Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất mà nghiên cứu chỉ ra là khả năng tái kết hợp vi rút cúm gia cầm H5N1 với vi rút cúm ngựa. Đặc biệt ở những khu vực như Bắc Mỹ, nơi có mật độ ngựa cao và tỷ lệ tiếp xúc với các động vật mang vi rút như bò sữa rất lớn, nguy cơ tái tổ hợp gen vi rút là rất cao. Việc này có thể tạo ra các chủng vi rút cúm mới, có khả năng gây ra các dịch bệnh nghiêm trọng và khó kiểm soát. Tính chất tương đồng giữa vi rút cúm gia cầm (IAV) và cúm ngựa (EIV) tạo ra một môi trường thuận lợi để xảy ra sự thay đổi di truyền, làm nảy sinh những dòng vi rút chưa từng thấy.

Các nhà nghiên cứu đã đưa ra cảnh báo về việc ngựa và các loài động vật ăn cỏ như lừa hay ngựa vằn, khi sống gần những đàn bò sữa mang vi rút cúm gia cầm H5N1, sẽ là những "vật chủ lý tưởng" cho sự tái kết hợp vi rút. Điều này càng trở nên quan trọng hơn khi mà môi trường sinh thái ở nhiều quốc gia Bắc Mỹ, nơi có số lượng lớn ngựa, tạo điều kiện thuận lợi cho sự xuất hiện và lây lan của vi rút mới.

Nghiên cứu về cúm gia cầm H5N1 trên ngựa

Nghiên cứu kéo dài từ tháng 7 năm 2021 đến tháng 10 năm 2023 đã thực hiện việc thu mẫu sinh học từ tổng cộng 24 đàn ngựa thuộc các khu vực Ugiinuur của tỉnh Arkangai và Dashinchilen của tỉnh Bulgan. Mỗi năm, nghiên cứu thực hiện ba lần lấy mẫu, với tổng cộng 2.160 mẫu máu từ ngựa. Các mẫu này được xử lý và kiểm tra thông qua phương pháp enzyme-linked immunosorbent assays (ELISA) để xác định sự hiện diện của vi rút cúm A (H5N1) trong máu.

Các thử nghiệm virus neutralization cũng được tiến hành để loại trừ khả năng phản ứng chéo với vi rút cúm ngựa (EIV), giúp xác định chính xác các mẫu dương tính với H5N1. Cuối cùng, nghiên cứu đã phát hiện 9 mẫu máu của ngựa có dấu hiệu nhiễm vi rút H5N1, mặc dù mức độ nhiễm chỉ ở mức thấp (chỉ có hai mẫu có nồng độ vi rút tương đối thấp). Phát hiện này là bằng chứng đầu tiên về sự nhiễm vi rút cúm gia cầm ở ngựa, nhưng cần lưu ý rằng tỷ lệ nhiễm rất thấp và các con ngựa không có triệu chứng rõ ràng.

Kết quả của nghiên cứu này nhấn mạnh sự cần thiết phải thực hiện các cuộc khảo sát huyết thanh học thường xuyên ở các cơ sở chăn nuôi ngựa, đặc biệt ở những vùng có mật độ ngựa và các loài động vật khác cao. Việc kiểm tra sức khỏe của ngựa và các loài động vật khác có thể giúp phát hiện sớm các vụ bùng phát vi rút, từ đó nhanh chóng triển khai các biện pháp kiểm soát.

Một trong những khuyến nghị quan trọng của nghiên cứu là các cơ sở chăn nuôi ngựa, đặc biệt ở những khu vực có nguy cơ cao, nên tiến hành các cuộc kiểm tra và khảo sát huyết thanh thường xuyên. Điều này sẽ giúp kịp thời phát hiện vi rút cúm, không chỉ bảo vệ ngựa mà còn là các loài động vật khác và những người tiếp xúc với chúng.

Nguy cơ toàn cầu lo ngại về các chủng vi rút mới

Mông Cổ không phải là quốc gia duy nhất phải đối mặt với nguy cơ lây lan của vi rút cúm gia cầm. Việc 30% số lượng ngựa toàn cầu tập trung ở Bắc Mỹ, nơi có số lượng bò sữa mang vi rút cúm gia cầm H5N1, tạo ra mối nguy hiểm thực sự cho cả động vật và con người. Phát hiện mới này chỉ rõ sự cần thiết phải tăng cường các cuộc kiểm tra định kỳ, không chỉ ở Mông Cổ mà còn trên toàn thế giới, đặc biệt ở các khu vực có tỷ lệ ngựa cao và điều kiện thuận lợi cho sự giao thoa giữa các vi rút cúm.

Ngoài ra, tình hình biến đổi khí hậu và việc thay đổi thói quen di chuyển của động vật cũng là những yếu tố có thể khiến các vùng sinh thái này trở nên dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết.

Nghiên cứu này là một cảnh báo nghiêm túc đối với toàn cầu về nguy cơ lây lan của vi rút cúm gia cầm H5N1 sang ngựa và khả năng xảy ra sự kết hợp giữa vi rút cúm ngựa và vi rút cúm gia cầm. Các chuyên gia kêu gọi các chính phủ và cộng đồng khoa học phải chú trọng vào việc theo dõi, khảo sát thường xuyên động vật nuôi và sớm phát hiện các loại vi rút mới có thể phát sinh. Điều này không chỉ giúp bảo vệ ngựa mà còn giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh đối với các loài động vật khác và con người.