Đau bụng trên bên phải: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Đau bụng là triệu chứng thường gặp ở nhiều người, tuy nhiên mỗi vị trí đau lại phản ánh những nguyên nhân khác nhau. Trong đó, đau bụng trên bên phải có thể là dấu hiệu cảnh báo một số vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về tình trạng này. Để nhận diện nguyên nhân và có hướng xử lý kịp thời, hãy cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu ngay trong bài viết sau!

Đau bụng trên bên phải là gì?

Đau bụng vùng trên bên phải là hiện tượng đau xuất hiện ở khu vực phía trên rốn, lệch về bên phải. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên, trong đó có những nguyên nhân nghiêm trọng cần được xử lý kịp thời để ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Do đó, khi xuất hiện triệu chứng đau ở vùng này, điều quan trọng là phải đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh và xác định liệu có cần can thiệp y tế ngay hay không.

Nguyên nhân gây đau bụng trên phải ở nam giới

Ở nam giới, cảm giác đau ở vùng bụng trên bên phải có thể liên quan đến nhiều bệnh lý nghiêm trọng, cần được chú ý và thăm khám kịp thời. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Các bệnh liên quan đến gan

Phần lớn lá gan nằm ở phía bụng trên bên phải, nên những cơn đau tại khu vực này có thể là biểu hiện của các vấn đề về gan như viêm gan, xơ gan hoặc ung thư gan. Trong giai đoạn đầu, người bệnh có thể chỉ cảm thấy đau nhẹ, âm ỉ và không rõ ràng. Khi bệnh tiến triển, cơn đau sẽ rõ rệt hơn, thường kèm theo các dấu hiệu như: Da và mắt bị vàng, mệt mỏi kéo dài, sụt cân bất thường,...

Tắc nghẽn và nhiễm trùng đường mật

Đau bụng phải ở nam giới cũng có thể do đường mật gặp vấn đề như tắc ống mật hoặc nhiễm khuẩn. Người bệnh có thể bị đau dữ dội kèm các biểu hiện như: Khó thở, tiêu hóa rối loạn, mắt ngả vàng, tim đập nhanh,...

Vấn đề về thận phải

Thận phải nằm ở phía bụng bên phải. Nếu bị tổn thương hoặc mắc các bệnh như sỏi thận, viêm bể thận, người bệnh có thể cảm thấy đau cả bụng và lưng. Đây là tình trạng nghiêm trọng, cần điều trị sớm để ngăn biến chứng.

Đau ruột già (đại tràng)

Khi ruột già bị co thắt hoặc tổn thương, nam giới có thể bị đau vùng bụng phải kèm theo cảm giác chướng bụng, tiêu hóa không ổn định như tiêu chảy hoặc táo bón.

Viêm túi mật

Đây là nguyên nhân phổ biến gây đau bụng trên bên phải, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ. Cơn đau thường dữ dội, lan ra sau lưng hoặc vai phải, kèm theo buồn nôn, sốt nhẹ và cảm giác đầy bụng. Viêm túi mật nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm như thủng túi mật hoặc nhiễm trùng lan rộng.

Viêm gan cấp

Viêm gan do virus (như viêm gan A, B, C) có thể gây đau âm ỉ vùng bụng trên bên phải, kèm theo vàng da, nước tiểu sẫm màu, buồn nôn và mệt mỏi toàn thân. Cần chú ý vì viêm gan cấp có thể diễn tiến nhanh và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan nếu không điều trị đúng cách.

Các bệnh liên quan đến cơ quan sinh dục nam

Một số cơ quan sinh dục nằm gần vùng bụng phải, vì vậy đau bụng cũng có thể bắt nguồn từ các vấn đề như:

• Xoắn tinh hoàn: Đây là tình trạng nguy hiểm khi tinh hoàn bị xoắn làm giảm lưu lượng máu đến tinh hoàn. Triệu chứng thường là đau bụng đột ngột, bìu sưng và đau dữ dội.
• Thoát vị bẹn là tình trạng xảy ra khi một phần mạc mỡ hoặc đoạn ruột bị đẩy qua vị trí thành bụng yếu, hình thành khối phồng bất thường ở vùng bẹn.

Việc xác định đúng nguyên nhân gây đau bụng phải ở nam giới là rất cần thiết để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng. Khi có dấu hiệu bất thường, nên đi khám càng sớm càng tốt.

Nguyên nhân gây đau bụng trên phải ở nữ giới

Nếu cơn đau xuất hiện ở khu vực bụng dưới bên phải, nữ giới - tương tự như nam - cũng có thể gặp phải các vấn đề như: Nhiễm trùng đường tiểu, sỏi thận, thoát vị đĩa đệm, hoặc táo bón.

Tuy nhiên, đau bụng phía trên bên phải ở phụ nữ lại thường liên quan đến một số bệnh lý sau:

Áp xe gan

Nữ giới khi mắc áp xe gan thường có biểu hiện đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng bụng trên bên phải, kèm theo sốt, rét run, chán ăn và sút cân. Tình trạng này có thể liên quan đến nhiễm khuẩn đường ruột hoặc di chuyển từ các ổ nhiễm trùng khác trong cơ thể. Nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, áp xe gan có thể tiến triển nặng và gây biến chứng.

Sỏi mật

Nữ giới có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn do ảnh hưởng của hormone estrogen. Sỏi mật có thể gây đau quặn vùng bụng trên bên phải, đặc biệt sau khi ăn nhiều dầu mỡ, kèm theo buồn nôn, đầy bụng và cảm giác đắng miệng. Nếu sỏi di chuyển gây tắc ống mật, có thể dẫn đến viêm túi mật hoặc nhiễm trùng đường mật.

Nhiễm trùng đường tiết niệu

Khi cơ quan trong hệ tiết niệu của phụ nữ bị viêm, người bệnh thường cảm thấy đau ở vùng bụng phải, kèm theo các biểu hiện như: Sốt, đau vùng lưng, buồn nôn hoặc cảm giác tức ngực, khó chịu.

Việc nhận diện sớm các dấu hiệu đau bụng vùng phải ở nữ giới là rất cần thiết để có hướng xử lý và điều trị phù hợp, tránh nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.

Hội chứng Fitz-Hugh-Curtis (viêm quanh gan do viêm vùng chậu)

Đây là một nguyên nhân đặc biệt gây đau bụng trên bên phải ở nữ giới, xảy ra khi tình trạng viêm nhiễm từ vùng chậu lan lên màng bao gan. Cơn đau thường khu trú ở vùng bụng trên bên phải, có thể kèm theo cảm giác đau tăng khi hít thở sâu hoặc vận động.

Hội chứng này thường gặp ở phụ nữ có tiền sử nhiễm trùng đường sinh dục dưới như lậu hoặc chlamydia, kèm theo các biểu hiện viêm vùng chậu như khí hư bất thường, đau khi quan hệ hoặc rối loạn kinh nguyệt. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng có thể dẫn đến dính quanh gan và ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe sinh sản.

Một số nguyên nhân gây đau bụng trên bên phải ít gặp nhưng cần lưu ý

Bên cạnh các nguyên nhân thường gặp, đau bụng trên bên phải cũng có thể bắt nguồn từ một số tình trạng ít phổ biến hơn nhưng tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý đúng cách. Các nguyên nhân này bao gồm:

Viêm tụy (đặc biệt là tụy đầu)

Viêm tụy có thể gây đau vùng bụng trên bên phải, đặc biệt nếu viêm xảy ra tại phần đầu của tụy - khu vực nằm gần gan và túi mật. Cơn đau thường khởi phát đột ngột, lan ra sau lưng, kèm theo buồn nôn, nôn ói và sốt. Đây là tình trạng cần được điều trị nội trú và theo dõi chặt chẽ.

Loét dạ dày - tá tràng

Loét hành tá tràng nằm ở vùng bụng trên bên phải, thường gây cảm giác đau rát khi đói hoặc ngay sau ăn. Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy đầy bụng, ợ hơi hoặc buồn nôn. Nếu không điều trị kịp thời, loét có thể tiến triển thành xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng dạ dày.

Áp xe dưới cơ hoành

Là ổ nhiễm trùng hình thành giữa gan và cơ hoành, gây đau dữ dội vùng bụng trên bên phải, kèm theo sốt cao, khó thở hoặc đau vai phải. Tình trạng này thường xảy ra sau phẫu thuật ổ bụng hoặc biến chứng từ các bệnh lý tiêu hóa.

Đau thành bụng

Đôi khi đau bụng trên bên phải không bắt nguồn từ cơ quan nội tạng mà do căng cơ, chấn thương hoặc viêm thần kinh liên sườn. Cơn đau thường khu trú, tăng khi cử động hoặc ấn vào vị trí đau, không kèm theo các triệu chứng tiêu hóa.

Việc phân biệt giữa các nguyên nhân này có ý nghĩa quan trọng trong điều trị, do đó người bệnh không nên chủ quan hoặc tự điều trị tại nhà khi gặp các biểu hiện đau bất thường vùng bụng trên bên phải.

Các triệu chứng đau bụng trên bên phải nghiêm trọng

Đau bụng trên bên phải có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó không ít trường hợp cần được can thiệp y tế kịp thời. Nếu cơn đau kéo dài trên một tuần hoặc không có dấu hiệu cải thiện sau vài ngày, người bệnh nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị đúng cách.

Bên cạnh đó, sự xuất hiện của các triệu chứng nghiêm trọng như buồn nôn, nôn ói, tiểu khó, tiểu buốt, sốt cao… có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng cần được xử lý sớm.

Đau bụng trên bên phải nguy hiểm không?

Tình trạng đau ở vùng bụng phía trên bên phải, gần rốn, có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn đau. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến triệu chứng này, phần lớn liên quan đến các bệnh lý như:

• Viêm túi mật (cholecystitis);
• Viêm gan (hepatitis);
• Sỏi thận hoặc sỏi mật;
• Các rối loạn liên quan đến tim, phổi hoặc dạ dày.

Những cơn đau tại vùng bụng này thường xuất hiện đột ngột và có thể kéo dài, đôi khi đi kèm với các triệu chứng như sốt, buồn nôn, nôn ói hoặc cảm giác khó chịu toàn thân. Việc tự ý phán đoán và điều trị tại nhà khi chưa xác định rõ nguyên nhân là rất nguy hiểm, có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Do đó, khi gặp cơn đau bụng kéo dài không rõ nguyên do, bạn nên đến cơ sở y tế để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

Khi nào cần phải gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải cơn đau bụng bên phải kèm theo một hoặc nhiều biểu hiện dưới đây, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời:

• Cảm giác đầy bụng kéo dài quá 48 giờ mà không thuyên giảm.
• Đi tiểu nhiều lần kèm theo cảm giác nóng rát hoặc đau buốt.
• Bị tiêu chảy liên tục trong hơn 5 ngày.
• Sốt cao vượt ngưỡng 38,5°C.
• Chán ăn, không muốn ăn uống.
• Thường xuyên buồn nôn hoặc nôn.
• Không thể đại tiện.
• Phân có máu, màu đen sẫm hoặc có mùi lạ, khó chịu.
• Đau bụng dữ dội, khó chịu kéo dài.
• Bụng có cảm giác cứng, khó chạm vào.
• Thở khó khăn, hụt hơi.

Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng cần được xử lý sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp chẩn đoán đau bụng trên bên phải

Đau bụng vùng bên phải có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Do đó, sau khi thu thập thông tin về các biểu hiện ban đầu, bác sĩ thường sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm và kỹ thuật chẩn đoán sau:

• Chụp X-quang với chất cản quang: Bệnh nhân sẽ được đưa barit vào cơ thể để làm rõ hình ảnh ruột khi chụp X-quang, từ đó giúp phát hiện những bất thường.
• Xét nghiệm máu, nước tiểu hoặc phân: Giúp đánh giá các chỉ số viêm, nhiễm trùng, chức năng gan - thận hoặc dấu hiệu bệnh lý tiêu hóa.
• Chụp CT scan (cắt lớp vi tính): Cung cấp hình ảnh chi tiết về các cơ quan nội tạng trong ổ bụng, hỗ trợ chẩn đoán chính xác tổn thương.
• Nội soi đại tràng: Bác sĩ sẽ sử dụng ống nội soi mềm có gắn camera để quan sát toàn bộ lòng đại tràng, phát hiện các tổn thương hoặc khối bất thường.
• Siêu âm bụng: Là phương pháp nhanh chóng, ít xâm lấn, giúp khảo sát hình ảnh tổng quát về vùng bụng mà không cần chuẩn bị phức tạp.

Các phương pháp trên giúp xác định chính xác nguyên nhân gây đau bụng phải, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp và hiệu quả.

Phương pháp điều trị đau vùng bụng trên bên phải

Việc điều trị đau bụng bên phải trên sẽ được bác sĩ đưa ra dựa trên nguyên nhân cụ thể gây ra triệu chứng.

Trong những trường hợp đau nhẹ, không kèm theo các dấu hiệu nguy hiểm, người bệnh có thể cải thiện tình trạng bằng cách điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt như:

• Hạn chế sử dụng rượu bia, cà phê và các loại nước uống có ga.
• Tránh các món ăn có tính axit cao, cay nóng hoặc nhiều dầu mỡ.
• Ăn chậm, nhai kỹ để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Không vận động mạnh hoặc tập thể dục ngay sau khi ăn.

Nếu xác định được nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp điều trị phù hợp như:

• Dùng thuốc giảm đau: Tùy vào mức độ cơn đau và đáp ứng của cơ thể, bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc giảm đau phù hợp.
• Kháng sinh: Được chỉ định trong trường hợp có dấu hiệu nhiễm khuẩn.
• Phẫu thuật: Áp dụng cho những bệnh lý cần can thiệp ngoại khoa như viêm ruột thừa hoặc viêm túi mật.
• Tán sỏi qua da: Phương pháp này được sử dụng để xử lý sỏi thận khi cần thiết.

Việc điều trị hiệu quả phụ thuộc vào chẩn đoán chính xác và sự tuân thủ hướng dẫn của nhân viên y tế. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý dùng thuốc hay trì hoãn việc thăm khám.

Mong rằng bài viết đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về hiện tượng đau bụng trên bên phải. Do tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, nên khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường, bạn hãy chủ động đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời nhé!