Dị ứng Allopurinol: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Allopurinol là một loại thuốc phổ biến được sử dụng cho những bệnh nhân gặp các tình trạng sức khỏe liên quan đến tăng axit uric máu. Tuy nhiên, giống như bất kỳ loại thuốc nào khác, Allopurinol cũng có thể gây phản ứng dị ứng ở nhiều người. Dị ứng Allopurinol có thể biểu hiện với nhiều mức độ khác nhau, thậm chí đe dọa tính mạng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về nguyên nhân, cách xử lý khi bị dị ứng Allopurinol.

Allopurinol là gì? Được chỉ định dùng trong trường hợp nào?

Axit uric là một chất tự nhiên được tạo ra khi cơ thể phân hủy purin, một chất có trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống. Khi nồng độ axit uric trong máu quá cao, các tinh thể axit uric có thể hình thành và tích tụ trong khớp, gây ra bệnh Gout - một dạng viêm khớp gây đau đớn. Allopurinol là một loại thuốc được sử dụng để giảm nồng độ axit uric trong máu.

Allopurinol hoạt động bằng cách ức chế enzyme xanthine oxidase, enzyme chịu trách nhiệm chuyển hóa hypoxanthine thành xanthine và cuối cùng là axit uric. Bằng cách giảm sản xuất axit uric, allopurinol giúp ngăn ngừa các cơn gút cấp và các biến chứng khác liên quan đến nồng độ axit uric cao, như sỏi thận.

Ngoài việc được dùng như một loại thuốc đặc trị bệnh gout, thuốc cũng được dùng trong một số trường hợp khác như:

• Ngăn ngừa sỏi thận ở những người có nồng độ axit uric cao trong nước tiểu.
• Giảm nồng độ axit uric cao do hóa trị hoặc xạ trị ung thư.
• Điều trị một số rối loạn chuyển hóa hiếm gặp liên quan đến sản xuất quá mức axit uric.

Allopurinol là thuốc kê đơn, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe của bạn, các thuốc bạn đang dùng và các yếu tố khác để quyết định liều lượng và thời gian điều trị phù hợp.

Dị ứng Allopurinol là gì? Triệu chứng thế nào?

Không phải ai cũng gặp tác dụng phụ của thuốc Allopurinol và mức độ nặng nhẹ ở những người gặp tác dụng phụ cũng khác nhau. Một trong số những tác dụng phụ hiếm gặp những nguy hiểm của loại thuốc này là dị ứng. Dị ứng Allopurinol là phản ứng bất lợi của cơ thể sau khi dùng thuốc Allopurinol.

Triệu chứng dị ứng Allopurinol có thể chia thành hai mức độ nhẹ và nặng. Các triệu chứng nhẹ bao gồm nổi mẩn đỏ và ngứa da. Tuy nhiên, những phản ứng dị ứng nặng lại đặc biệt nguy hiểm. Có thể kể đến những triệu chứng nặng khiến người bệnh lo lắng như: Tăng men gan, viêm thượng bì hoại tử và hội chứng Stevens-Johnson. Hội chứng Stevens-Johnson là một tình trạng nghiêm trọng gây tổn thương niêm mạc và da, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Theo thống kê, khoảng dưới 10% người sử dụng Allopurinol bị dị ứng, trong đó khoảng 3% bệnh nhân mắc các phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Yếu tố làm tăng nguy cơ dị ứng có thể là do người bệnh sử dụng đồng thời Allopurinol với các thuốc khác. 

Đặc biệt, các thuốc ức chế men chuyển như captopril, thuốc lợi tiểu thiazid, kháng sinh nhóm beta lactam (như penicillin và cephalosporin) dễ làm phát sinh phản ứng dị ứng khi dùng chung với Allopurinol​. Cũng có trường hợp dị ứng xảy ra do người bệnh uống nhiều Allopurinol. Nhận biết sớm các triệu chứng dị ứng Allopurinol là cực kỳ quan trọng để tránh những hậu quả nghiêm trọng.

Cần làm gì khi bị dị ứng Allopurinol?

Dị ứng Allopurinol mặc dù hiếm gặp nhưng có thể gây ra những hậu quả sức khỏe nghiêm trọng. Khi gặp phải bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào như: Phát ban, mẩn ngứa, khó thở... sau khi sử dụng Allopurinol, bạn hãy ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và liên hệ với bác sĩ. Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ nghiêm trọng của phản ứng dị ứng và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Nếu chỉ có các triệu chứng nhẹ như phát ban, ngứa, bạn có thể theo dõi tại nhà và sử dụng thuốc kháng histamin theo chỉ định của bác sĩ. Nếu xuất hiện các triệu chứng nặng như khó thở, sưng mặt, môi, lưỡi, đau bụng dữ dội, sốt cao, bong tróc da, mệt mỏi bất thường, bạn hãy đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức. Đây có thể là dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiêm trọng, cần được xử lý khẩn cấp. Trong trường hợp dị ứng nặng, người bệnh có thể phải ngừng sử dụng Allopurinol vĩnh viễn.

Để phòng ngừa dị ứng Allopurinol, trước khi bắt đầu sử dụng Allopurinol, bạn nên kiểm tra gen HLA-B5801 để xác định nguy cơ dị ứng. Gen này có liên quan đến nguy cơ dị ứng Allopurinol Fatal, đặc biệt là ở những người gốc Á. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Viêm khớp & Thấp khớp , những người mang gen HLA-B5801 có nguy cơ dị ứng Allopurinol cao gấp 100 lần so với người không mang gen này.

Các lựa chọn thay thế khi bị dị ứng Allopurinol

Khi bệnh nhân không dung nạp hoặc dị ứng với Allopurinol, có một số lựa chọn thuốc thay thế sẽ được bác sĩ chỉ định để giúp bệnh nhân kiểm soát nồng độ acid uric và điều trị bệnh gút như:

• Febuxostat là một chất ức chế xanthine oxidase không chứa purin, tương tự như Allopurinol nhưng có cấu trúc hóa học khác biệt, giúp giảm nguy cơ dị ứng chéo.
• Probenecid hoạt động bằng cách tăng cường đào thải acid uric qua thận. Tuy nhiên, nó không phù hợp với bệnh nhân suy thận hoặc có tiền sử sỏi thận.
• Lesinurad cũng tăng cường đào thải acid uric nhưng thường được sử dụng kết hợp với các thuốc ức chế xanthine oxidase để đạt hiệu quả tốt hơn.
• Colchicine không làm giảm acid uric nhưng có tác dụng chống viêm mạnh, giúp kiểm soát các cơn gút cấp tính.
• Corticosteroid cũng có tác dụng chống viêm mạnh nhưng chỉ dùng trong thời gian ngắn do nhiều tác dụng phụ.

Việc lựa chọn thuốc thay thế phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình trạng bệnh, chức năng thận, các bệnh lý kèm theo và khả năng tương tác thuốc của người bệnh. Tuy nhiên, việc sử dụng các thuốc thay thế này cũng gặp không ít hạn chế. Chi phí của các thuốc thay thế như Febuxostat thường cao hơn nhiều so với Allopurinol. Điều này có thể gây khó khăn cho bệnh nhân trong việc duy trì điều trị lâu dài. Hơn nữa, các thuốc này cũng đi kèm với nhiều tác dụng phụ như đau bụng, tiêu chảy, và nguy cơ tăng men gan. Tại Việt Nam, các thuốc thay thế còn khá khó mua.

Dị ứng Allopurinol cán được phát hiện và xử lý kịp thời. Bằng cách hiểu về các triệu chứng, nguyên nhân và biện pháp phòng ngừa, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ dịch ứng dụng và đảm bảo an toàn cho bản thân trong quá trình dùng loại thuốc này để điều trị bệnh. Nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu dị ứng nào, hãy ngừng sử dụng thuốc ngay lập tức và đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.