Đỡ đẻ ngôi chỏm là gì? Những thông tin cần biết

Mang thai và sinh con là một hành trình kỳ diệu nhưng cũng đầy thử thách đối với người phụ nữ. Bài viết này sẽ cung cấp cho mẹ bầu những thông tin hữu ích về đỡ đẻ ngôi chỏm, giúp mẹ tự tin và chủ động hơn trong quá trình chuyển dạ, từ đó chào đón thiên thần bé nhỏ một cách an toàn và suôn sẻ.

Đỡ đẻ ngôi chỏm là gì?

Đỡ đẻ ngôi chỏm là kỹ thuật đỡ đẻ phổ biến nhất, áp dụng cho thai nhi ở tư thế đầu ra trước. Khi thai nhi ở ngôi chỏm, phần chỏm (phần đỉnh đầu) của bé sẽ hướng xuống khung chậu của mẹ. Đây là tư thế thuận lợi nhất cho việc sinh nở, giúp bé ra ngoài dễ dàng hơn.

Chỉ định và chống chỉ định của đỡ đẻ ngôi chỏm

Chỉ định

• Thai nhi ở ngôi chỏm (phần chỏm hướng xuống khung chậu).
• Cổ tử cung mở hết (10 cm).
• Ối đã vỡ.
• Thai nhi có kích thước phù hợp với khung chậu của mẹ.
• Mẹ bầu có sức khỏe tốt và không có biến chứng thai kỳ nguy hiểm.

Chống chỉ định

• Thai nhi không ở ngôi chỏm (ngôi ngang, ngôi mông…).
• Cổ tử cung chưa mở hết.
• Ối chưa vỡ.
• Thai nhi có kích thước quá lớn so với khung chậu của mẹ.
• Mẹ bầu có biến chứng thai kỳ nguy hiểm như: tiền sản giật, nhau thai bong non, thai nhi suy…

Đỡ đẻ ngôi chỏm diễn ra như thế nào?

Chuẩn bị trước khi sinh

Trong quá trình chuẩn bị cho việc sinh nở, các biện pháp vệ sinh và kiểm tra sức khỏe đều được thực hiện. Mẹ bầu được vệ sinh thân thể và thay đổi quần áo y tế. Bác sĩ thực hiện kiểm tra âm đạo để đánh giá sự mở rộng của cổ tử cung và vị trí của thai nhi. Để theo dõi lượng nước tiểu và tránh són tiểu, mẹ bầu thường được đặt ống thông tiểu. Ngoài ra, nếu cần thiết, mẹ bầu có thể được tiêm giảm đau hoặc gây tê tùy theo yêu cầu của họ và tình trạng sức khỏe cụ thể.

Nguyên tắc đỡ đẻ

Bằng cách áp dụng những nguyên tắc đúng cách, người đỡ đẻ có thể giúp giảm đau cho mẹ bầu và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sinh nở. Dưới đây là một số nguyên tắc mà đỡ đẻ ngôi chỏm cần tuân thủ:

• Bảo đảm vô khuẩn trong quá trình đỡ đẻ.
• Hướng dẫn sản phụ rặn khi cổ tử cung đã mở hết và có cơn co tử cung, không nên kích thích cổ tử cung và âm đạo bằng cách nong hoặc đẩy bụng của sản phụ.
• Không can thiệp vào quá trình lọt, xuống và xoay của thai nhi. Chỉ cần theo dõi cơn co tử cung, tim thai, mở cổ tử cung, độ lọt, và chỉ cho sản phụ rặn khi cổ tử cung mở hết và đầu thai xuống thấp.
• Thời gian rặn tối đa không nên vượt quá 60 phút cho người sinh lần đầu, và 30 phút cho người đã từng sinh. Nếu quá thời gian này, cần thực hiện can thiệp để lấy thai ra bằng các phương pháp khác nhằm tránh nguy cơ thai bị ngạt.
• Kỹ thuật đỡ đẻ cần được thực hiện nhẹ nhàng, không kéo thai, giúp sổ thai từ từ, không áp lực quá mức lên sản phụ. Người hỗ trợ sinh cần phải kiên nhẫn.
• Trong quá trình sản phụ rặn, sau mỗi lần rặn, cần tiếp tục theo dõi tim thai thường xuyên.

Điều kiện bắt đầu đỡ đẻ

• Cổ tử cung mở hết (10 cm).
• Ối đã vỡ.
• Khi ngôi thai đã lọt và thập thò ở âm môn, gây ra sự căng giãn của tầng sinh môn và làm cho hậu môn trở nên loe rộng.
• Mẹ bầu có sức khỏe tốt và không có biến chứng thai kỳ nguy hiểm.

Các thao tác đỡ đẻ

Hỗ trợ mẹ bầu rặn

Bác sĩ và nữ hộ sinh sẽ hướng dẫn mẹ bầu cách rặn hiệu quả. Mẹ bầu nên rặn theo cơn co thắt, sử dụng sức mạnh của cơ bụng và cơ hoành.

Đỡ đầu

Trong trường hợp ngôi thai kiểu chẩm vệ (vùng chẩm của em bé ở phía khớp vệ của mẹ), việc đỡ đầu cần được thực hiện như sau:

• Để giúp đầu cúi tốt, áp dụng áp lực nhẹ nhàng vào vùng chẩm trong mỗi cơn co tử cung. Nếu cần thiết, có thể cắt tầng sinh môn ở vị trí 5 giờ hoặc 7 giờ (tùy vào tay thuận), khi tầng sinh môn giãn căng để giảm chảy máu và dễ kiểm soát.
• Khi hạ chẩm đến dưới khớp vệ, sản phụ ngừng rặn và dùng một tay giữ tầng sinh môn, một tay đẩy vào vùng trán ngược lên trên để giúp đầu ngửa dần. Khi đầu đã sổ ra ngoài, các phần như mắt, mũi, miệng, và cằm sẽ lần lượt hiện ra.

Trong trường hợp ngôi thai kiểu chẩm cùng (vùng chẩm của bé ở phía khớp cùng chậu, mặt ngửa phía khớp vệ), các bước đỡ đầu sẽ như sau:

• Khi mặt thai ngửa lên phía xương mu người mẹ, cần giúp đầu cúi bằng cách dùng đầu ngón tay ấn nhẹ vào đầu thai từ dưới lên.
• Khi hạ chẩm của thai ra đến mép sau âm hộ, đầu thai sẽ ngửa dần ra sau để lộ các phần trán, mắt, mũi, và cằm.
• Khi đầu đã sổ hoàn toàn, chờ cho đầu tự quay về phía nào sẽ giúp thai quay hẳn sang bên đó (trái hoặc phải ngang).

Đỡ vai

Trong quá trình đỡ đầu, quan sát đầu thai để xác định xu hướng quay về bên nào, sau đó giúp chẩm quay về hướng đó (chẩm trái-ngang hoặc chẩm phải-ngang). Kiểm tra dây rốn và gỡ hoặc cắt nếu quấn quanh cổ thai chặt không gỡ được.

Sau đó, sử dụng hai bàn tay ôm đầu thai ở hai bên thái dương, kéo thai xuống theo trục của rốn-cụt để vai trước sổ ra trước. Khi bờ dưới cơ delta tì dưới khớp vệ, một tay giữ đầu (cổ nằm giữa khe hai ngón cái và trỏ), tay kia giữ tầng sinh môn, nhấc thai lên phía trên và giúp vai sau sổ ra. 

Đỡ thân, môn và chi

Cần thực hiện các thao tác đỡ thân, môn và chi một cách nhẹ nhàng và cẩn thận để tránh gây tổn thương cho mẹ và bé.

Hành trình vượt cạn là một trải nghiệm vô cùng thiêng liêng và đáng nhớ đối với mỗi người phụ nữ. Hiểu rõ về quá trình đỡ đẻ ngôi chỏm sẽ giúp mẹ bầu chuẩn bị tâm lý và kiến thức cần thiết để chào đón con yêu một cách an toàn và suôn sẻ.

Xem thêm:

• Nắm bắt kỹ năng đỡ đẻ trong tình huống khẩn cấp
• Các bước sơ cứu khẩn cấp cho người bị hạ canxi máu