Enterococcus Faecalis - Vi khuẩn vừa có lợi vừa có hại trong cơ thể người

Enterococcus Faecalis là một vi khuẩn cơ hội, có thể tồn tại ở đường ruột mà không gây bệnh, nhưng cũng có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe nếu phát triển mất kiểm soát. Việc hiểu rõ đặc điểm, vai trò và nguy cơ của loại vi khuẩn này giúp chúng ta chủ động hơn trong việc bảo vệ đường ruột và sức khỏe tổng thể.

Tổng quan về Enterococcus Faecalis

Trong hệ vi sinh vật của con người, có hàng nghìn loại vi khuẩn cùng tồn tại để duy trì hoạt động sống bình thường. Và một trong số đó là Enterococcus Faecalis - một loại vi khuẩn Gram dương, có hình cầu và thường xuất hiện thành chuỗi hoặc cặp đôi.

Điểm đặc biệt của Enterococcus Faecalis là khả năng chịu đựng môi trường khắc nghiệt. Chúng vẫn tồn tại được trong môi trường có độ pH cao, nồng độ muối đậm đặc, phát triển tốt ở khoảng 10 - 45°C và có thể chịu đựng ngắn hạn ở 60°C. Chính khả năng này giúp Enterococcus Faecalis dễ thích nghi, tồn tại bền vững trong cơ thể và cả môi trường bên ngoài. Trong cơ thể người, Enterococcus faecalis chủ yếu cư trú trong ruột già. Ngoài ra, vi khuẩn có thể được phát hiện ở khoang miệng, âm đạo hoặc đường tiết niệu.

Trong đường ruột, chúng đóng vai trò phân hủy thức ăn, hỗ trợ tiêu hóa, ức chế sự phát triển của các vi khuẩn gây hại. Nhưng chúng cũng khả năng chuyển đổi linh hoạt từ vi khuẩn cộng sinh sang vi khuẩn gây bệnh. Đặc biệt, Enterococcus Faecalis có khả năng đề kháng tự nhiên với nhiều kháng sinh như Cephalosporin và Aminoglycoside liều thấp.

Lợi ích của Enterococcus Faecalis đối với cơ thể

Enterococcus Faecalis đóng vai trò tích cực trong việc duy trì sức khỏe đường ruột và tăng cường miễn dịch nếu tồn tại ở mức cân bằng.

Hỗ trợ tiêu hóa và cân bằng hệ vi sinh đường ruột

Enterococcus Faecalis giúp duy trì sự ổn định của hệ vi sinh vật trong đường ruột. Chúng có khả năng cạnh tranh vị trí bám và tiết ra các chất kháng khuẩn tự nhiên (bacteriocin), giúp ức chế sự phát triển của các vi khuẩn có hại như Clostridium difficile, E. coli hay Salmonella. Khi tồn tại trong đường ruột với tỷ lệ hợp lý, chúng giúp tái tạo môi trường vi sinh khỏe mạnh, góp phần cân bằng hệ tiêu hóa tự nhiên.

Tăng cường miễn dịch niêm mạc ruột

Enterococcus Faecalis góp phần củng cố hàng rào miễn dịch tại ruột bằng cách kích thích sản sinh kháng thể IgA, loại kháng thể quan trọng trong việc bảo vệ niêm mạc ruột khỏi sự xâm nhập của tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, vi khuẩn này còn giúp giảm tình trạng viêm nhẹ trong ruột, cải thiện sức khỏe đường ruột ở người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS). Sự hiện diện cân bằng của E. Faecalis giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả, bảo vệ cơ thể trước các nguy cơ nhiễm khuẩn tiêu hóa.

Các lợi ích tiềm năng khác

Một số chủng E. faecalis (ví dụ E. faecalis T-110) được sử dụng trong probiotic để rút ngắn thời gian phục hồi sau tiêu chảy, đặc biệt là tiêu chảy do rối loạn hệ vi sinh khi dùng kháng sinh. Ngoài ra, một số chủng còn có khả năng làm giảm mức cholesterol.

Điều gì xảy ra khi Enterococcus Faecalis gây hại?

Mặc dù Enterococcus Faecalis thường sống cộng sinh và mang lại lợi ích cho sức khỏe. Nhưng trong một số điều kiện nhất định, vi khuẩn này dễ dàng chuyển từ “người bạn” hỗ trợ tiêu hóa thành “kẻ thù” với cơ thể.

Nguyên nhân khiến Enterococcus Faecalis gây bệnh

Sự chuyển đổi của Enterococcus Faecalis từ vi khuẩn có lợi sang gây hại thường xảy ra khi hệ miễn dịch bị suy yếu, chẳng hạn sau phẫu thuật, khi mắc bệnh mãn tính hoặc khi người bệnh sử dụng kháng sinh dài ngày. Việc lạm dụng kháng sinh có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, tạo cơ hội cho E. Faecalis phát triển quá mức. Ngoài ra, chế độ ăn uống mất cân bằng, căng thẳng kéo dài hay nhiễm khuẩn chéo trong bệnh viện cũng là những yếu tố khiến vi khuẩn này chuyển sang trạng thái gây hại.

Các bệnh thường gặp do Enterococcus Faecalis gây ra

Khi Enterococcus Faecalis vượt khỏi tầm kiểm soát, nó có thể gây ra nhiều bệnh lý nhiễm trùng khác nhau:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): Là bệnh phổ biến nhất, biểu hiện qua tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu hoặc sốt nhẹ.
• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: Xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào máu và bám lên van tim, gây viêm nội tâm mạc - một tình trạng nguy hiểm, dễ dẫn đến suy tim nếu không điều trị kịp thời.
• Viêm vết thương sau phẫu thuật, nhiễm khuẩn huyết: Thường gặp ở người nằm viện lâu hoặc có vết thương hở, khiến vi khuẩn dễ xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết.
• Viêm âm đạo hoặc nhiễm khuẩn đường sinh dục: Bệnh thường gặp ở nữ giới, xảy ra E. Faecalis phát triển quá mức có thể làm mất cân bằng môi trường âm đạo, gây ngứa, khí hư bất thường hoặc viêm nhiễm kéo dài.

Mức độ nguy hiểm và tình trạng kháng thuốc

Một trong những thách thức lớn nhất trong điều trị nhiễm Enterococcus Faecalis là tình trạng kháng kháng sinh, đặc biệt với các chủng VRE (Vancomycin-Resistant Enterococcus). Những chủng vi khuẩn này không đáp ứng với vancomycin, một trong những loại kháng sinh mạnh thường dùng trong điều trị nhiễm khuẩn nặng. Điều này khiến việc điều trị trở nên khó khăn, kéo dài và tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn lan rộng hoặc nhiễm trùng máu đe dọa tính mạng. Vì vậy, bệnh nhân nghi ngờ nhiễm E. Faecalis cần được xét nghiệm kháng sinh đồ để lựa chọn phác đồ điều trị chính xác và hiệu quả nhất.

Kiểm soát và phòng ngừa Enterococcus Faecalis phát triển quá mức

Việc phòng ngừa và kiểm soát sự phát triển quá mức của loại vi khuẩn này đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là những nguyên tắc giúp duy trì sự ổn định của Enterococcus Faecalis trong cơ thể:

• Duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh sẽ giúp kiểm soát sự phát triển của Enterococcus Faecalis và các vi khuẩn khác trong cơ thể.
• Chúng ta chỉ nên sử dụng kháng sinh khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ, tránh sử dụng cho các bệnh không cần thiết. Khi uống thuốc cần đảm bảo nguyên tắc đúng liều, đúng thời gian theo hướng dẫn. Bạn cũng nên kết hợp bổ sung men vi sinh sau liệu trình kháng sinh để khôi phục hệ vi sinh đường ruột.
• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống tốt giúp ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập và hạn chế nguy cơ nhiễm chéo Enterococcus Faecalis trong cộng đồng.
• Người có tiền sử viêm tiết niệu, viêm nội tâm mạc, nhiễm khuẩn huyết nên kiểm tra định kỳ 6 - 12 tháng/lần. Khi nghi ngờ nhiễm khuẩn, bạn nhám chuyên khoa tiêu hóa hoặc tiết niệu sớm để được điều trị kịp thời.

Enterococcus Faecalis vừa là người bạn đồng hành trong hệ tiêu hóa, vừa có thể trở thành mối nguy tiềm ẩn nếu phát triển mất kiểm soát. Việc duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học và theo dõi sức khỏe định kỳ là chìa khóa giúp cân bằng hệ vi sinh, bảo vệ cơ thể khỏi những rủi ro tiềm ẩn do vi khuẩn này gây ra.