Gãy đầu trên xương cánh tay: Nguyên nhân, dấu hiệu và giải pháp

Thống kê cho thấy gãy đầu trên của xương cánh tay là một trong những chấn thương thường gặp nhất, chỉ đứng sau gãy đầu dưới xương quay và gãy cổ xương đùi. Điều đặc biệt nữa là tỉ lệ bắt gặp ở nữ giới cao gấp 4 lần nam giới và có xu hướng gia tăng theo độ tuổi.

Gãy đầu trên xương cánh tay là gì?

Gãy đầu trên xương cánh tay là hiện tượng phần trên của xương cánh tay, gần khu vực khớp vai có hiện tượng nứt vỡ hoặc gãy ngang. Đây là vấn đề sức khỏe khá thường gặp, chiếm khoảng 5% tổng số các ca gãy xương ở mọi lứa tuổi.

Trong số những trường hợp bị gãy ở vùng đầu trên xương cánh tay thì chỉ có khoảng 20% ở mức độ nghiêm trọng (độ di lệch lớn, gãy không vững). Còn lại là các ca chấn thương có độ di lệch không đáng kể (khoảng 80%).

Hiện nay, gãy phần đầu trên của xương cánh tay được phân loại chủ yếu dựa vào vị trí thương tổn. Và nương theo tiêu chí này, vấn đề sức khỏe trên được phân thành các nhóm cơ bản sau:

• Gãy không di lệch;
• Gãy cổ phẫu thuật;
• Gãy cổ giải phẫu;
• Gãy cổ lớn;
• Gãy cổ bé;
• Gãy - trật (ra phía trước hoặc phía sau).

Nguyên nhân

Gãy đầu trên của xương cánh tay có thể phát sinh từ những nguyên nhân cơ bản sau:

• Chấn thương cơ học: Gãy do va chạm trực tiếp ở vùng cánh tay hoặc thông qua bộ phận trung gian mà tác động gián tiếp lên vùng đầu xương tay. Khảo sát cho thấy đây là nguyên nhân thường gặp nhất.
• Yếu tố bệnh lý: Những người bị loãng xương hoặc đang gặp phải một số bệnh lý ở cơ quan này sẽ rất dễ bị sang chấn đầu xương cánh tay. Tuy nhiên không phải bỗng dưng xương bị nứt gãy mà sẽ có một lực tác động nhỏ làm “đoạn mồi”, sau đó mới dẫn đến rủi ro này.

Triệu chứng và chẩn đoán

Triệu chứng lâm sàng

Bạn có thể nhận diện tình trạng gãy đầu trên của xương cánh tay thông qua một số dấu hiệu đặc biệt dưới đây:

• Đau vùng vai bị tổn thương, khi ấn vào có hiện tượng nhói buốt rất khó chịu.
• Hạn chế hoặc mất khả năng cử động khớp vai, đặc biệt người bệnh thường có xu hướng áp sát cánh tay vào thành ngực để giảm đau.
• Vùng sang chấn có hiện tượng bầm tím. Triệu chứng này xuất hiện trong vòng 48 giờ, ban đầu chỉ ở vai, sau đó lan dọc theo cánh tay và lan rộng ra cả thành ngực.
• Gãy đầu xương cánh tay có thể đi kèm một số sang chấn khác: Gãy xương bả vai, tổn thương vùng thành ngực, rách phần chóp xoay, gãy xương sườn,...

Khi thăm khám, ngoài nhận diện bằng cách quan sát và tìm hiểu tiền sử người bệnh, bác sĩ sẽ tiến hành các thao tác chẩn đoán khác như:

• Đo khoảng cách từ mỏm khuỷu đến bờ sau mỏm cùng vai và đối chiếu với bên lành xem mức độ sai lệch là bao nhiêu.
• Khám qua chức năng vận động của chi bị gãy để đánh giá qua tình trạng bệnh và phát hiện các tổn thương liên quan đến đám rối thần kinh cánh tay.
• Kiểm tra mức độ tổn thương của hệ mạch máu bằng cách bắt mạch ngoại vi.

Cận lâm sàng

Để chẩn đoán cận lâm sàng đối với các trường hợp gãy đầu trên của xương cánh tay, các chuyên gia y tế thường sử dụng xét nghiệm X-Quang. Khi tiến hành, bác sĩ sẽ thực hiện việc chụp chiếu với nhiều tư thế khác nhau:

• Tư thế trước - sau: Mục đích là để nhìn rõ mặt khớp vì khi đó chúng không bị che khuất bởi phần xương cánh.
• Tư thế ngang: Giúp chẩn đoán chính xác độ di lệch của mấu động lớn, đánh giá hình dạng của phần mỏm cùng và để xác định xem khớp vai bị trật ra phía trước hay phía sau.
• Tư thế nách: Dùng để đánh giá phần ổ chảo, mấu động nhỏ, chỏm và mặt khớp.
• Tư thế Bloom - Obata: Được thực hiện nhằm xác định mức độ mất vững phía sau phần khớp vai khi bị gãy, trật.
• Tư thế nách cải biên (West - Point): Dùng để đánh giá những trường hợp gãy xương liên quan đến sự mất vững của khu vực ổ chảo ở vùng cánh tay.

Ngoài việc chụp X-quang thì chụp cộng hưởng từ (MRI) và chụp CLVT cũng có giá trị chẩn đoán rất tích cực, giúp làm rõ vị trí và mức độ thương tổn sau chấn thương cánh tay.

Biến chứng

Những biến chứng thường gặp của gãy vùng đầu trên xương cánh tay bao gồm:

• Sang chấn thần kinh nách;
• Tổn thương hệ mạch máu;
• Nhiễm trùng, áp xe;
• Teo nhỏ cơ;
• Cứng khớp;
• Hoại tử chỏm xương vùng cánh tay;
• Phát sinh hội chứng bắt chẹn;
• Cal xấu hoặc cal lệch.

Giải pháp can thiệp

Hiện nay có 2 phương pháp can thiệp cơ bản đối với người bị gãy vùng đầu trên xương cánh tay, đó là điều trị bảo tồn và điều trị phẫu thuật.

Điều trị bảo tồn

Như đã nhắc đến ở trên, có đến 80% ca gãy đầu trên của xương cánh tay có độ di lệch thấp hoặc không di lệch. Và trong trường hợp này thì điều trị bó bột được xem là nguyên tắc tôn chỉ khi can thiệp.

Theo đó tùy vào mức độ, bác sĩ sẽ nắn chỉnh lại xương trước khi bó bột hoặc bó bột ngay, sau đó gia cố bên ngoài bằng áo Desault. Kết quả thực tế cho thấy phương pháp này không chỉ phát huy tác dụng tốt trên thanh thiếu niên mà ở người cao tuổi cũng cho kết quả rất khả quan.

Điều trị phẫu thuật

Điều trị phẫu thuật được chỉ định cho những ca có mức độ thương tổn nặng (gãy rời, dập vỡ, lệch khớp mạnh,...). Tuy nhiên trước khi thực hiện, bác sĩ cần phải thực hiện nhiều xét nghiệm để đánh giá sức khỏe và khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh. Cụ thể, họ sẽ đo lường lượng máu nuôi, chất lượng xương để xem bệnh nhân có thể phục hồi sau phẫu thuật được hay không.

Các phương pháp phẫu thuật phổ biến thường được áp dụng bao gồm: Mổ xuyên đinh, kết xương bằng đinh nội tủy, kết xương bằng nẹp vít thường hoặc nẹp vít khóa, thay khớp vai nhân tạo,...

Đặc biệt, ngoài 2 cách can thiệp cơ bản này thì sau khi tổn thương đã lành, 100% người bệnh sẽ được phục hồi chức năng bằng các bài tập vật lý trị liệu. Tùy vào từng thể trạng, mức độ và vị trí thương tổn mà các bác sĩ sẽ kết hợp nhiều bài tập lẻ với nhau. Thời gian can thiệp có thể kéo dài 3 - 6 tháng, thậm chí là một năm tùy trường hợp.

Trên đây là những nội dung chi tiết về chủ đề “Gãy đầu trên xương cánh tay” vừa được Nhà thuốc Long Châu tổng hợp từ nhiều tài liệu y khoa uy tín. Hy vọng rằng bạn đọc đã tìm thấy những thông tin đắt giá từ những dòng chia sẻ tâm huyết này và xin chân thành cảm ơn vì đã tham khảo bài viết.

Xem thêm:

• Gãy xương cụt có nguy hiểm không?
• Bị gãy xương có nên ăn thịt bò không?
• Chi phí phẫu thuật gãy xương đòn là bao nhiêu?