Giải phẫu hệ tuần hoàn: Khám phá hành trình của máu trong cơ thể

Hệ tuần hoàn (hệ tim mạch) bơm máu từ tim đến phổi để lấy oxy. Sau đó, tim gửi máu có oxy qua động mạch đến các bộ phận còn lại của cơ thể. Các tĩnh mạch mang máu nghèo oxy trở lại tim để bắt đầu lại quá trình tuần hoàn. Hệ tuần hoàn của bạn rất quan trọng đối với các cơ quan, cơ và mô khỏe mạnh. Để có thể hiểu rõ về giải phẫu hệ tuần hoàn, đầu tiên chúng ta hãy tìm hiểu tổng quan về hệ tuần hoàn.

Tổng quan hệ tuần hoàn

Hệ tuần hoàn là gì?

Tim và mạch máu của bạn tạo nên hệ tuần hoàn. Chức năng chính của hệ tuần hoàn là cung cấp oxy, chất dinh dưỡng và hormone cho cơ, mô và cơ quan trên khắp cơ thể. Một nhiệm vụ khác của hệ tuần hoàn là loại bỏ chất thải từ các tế bào và cơ quan.

Tim bơm máu đến cơ thể thông qua một mạng lưới mạch máu gồm động mạch và tĩnh mạch. Do đó, hệ thống tuần hoàn cũng có thể được định nghĩa là hệ thống tim mạch.

Chức năng của hệ tuần hoàn

Chức năng của hệ tuần hoàn là giúp máu lưu thông và vận chuyển các chất dinh dưỡng (như axit amin và chất điện giải), oxy, carbon dioxide, hormone và tế bào máu đến và đi trong cơ thể. Ngoài cung cấp dinh dưỡng và hỗ trợ chống lại bệnh tật, hoạt động của hệ tuần hoàn còn giúp ổn định nhiệt độ và độ pH, duy trì cân bằng nội môi. Quá trình lưu thông máu này giúp các cơ quan, cơ, mô khỏe mạnh và hoạt động để duy trì sự sống cho bạn.

Hệ tuần hoàn cũng giúp cơ thể bạn loại bỏ các chất thải. Chất thải này bao gồm:

• Carbon dioxide từ quá trình hô hấp.
• Các sản phẩm hóa học phụ khác từ các cơ quan của bạn.
• Chất thải từ những thứ bạn ăn và uống.

Hệ tuần hoàn hoạt động như thế nào?

Hệ tuần hoàn được chia thành hai vòng riêng biệt: Vòng phổi ngắn hơn trao đổi máu giữa tim và phổi để oxy hóa và vòng hệ thống dài hơn phân phối máu khắp các hệ thống và mô khác của cơ thể. Cả hai vòng này đều bắt đầu và kết thúc ở tim.

Hệ tuần hoàn hoạt động với sự trợ giúp của các mạch máu bao gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch. Các mạch máu này hoạt động với tim và phổi để liên tục lưu thông máu qua cơ thể bạn với quá trình hoạt động như sau:

• Tâm thất phải đưa máu nghèo oxy đến phổi. Máu đi qua động mạch phổi chính.
• Các tế bào máu lấy oxy vào phổi.
• Tĩnh mạch phổi mang máu có oxy từ phổi đến tâm nhĩ trái của tim.
• Tâm nhĩ trái đưa máu có oxy vào tâm thất trái. Phần cơ này của tim bơm máu ra cơ thể qua động mạch.
• Khi máu di chuyển qua cơ thể và các cơ quan, máu sẽ thu thập và thải bỏ các chất dinh dưỡng, hormone và chất thải.
• Các tĩnh mạch mang máu khử oxy và carbon dioxide trở lại tim, sau đó đưa máu đến phổi.
• Phổi của bạn sẽ loại bỏ khí carbon dioxide khi bạn thở ra.

Như vậy có thể thấy, việc hiểu biết về hệ tuần hoàn là rất cần thiết trong quá trình chăm sóc cơ thể. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu về giải phẫu hệ tuần hoàn.

Giải phẫu hệ tuần hoàn

Giải phẫu hệ tuần hoàn có nghĩa là chúng ta sẽ tìm hiểu hệ tuần hoàn được tạo nên từ những gì và các bộ phận đó được sắp xếp như thế nào.

Các thành phần chính và cấu tạo của hệ tuần hoàn

Các thành phần chính của hệ tuần hoàn bao gồm:

Tim: Là "máy bơm" trung tâm, co bóp liên tục để đẩy máu đi khắp cơ thể. Tim gồm 4 ngăn là tâm nhĩ trái, tâm nhĩ phải, tâm thất trái và tâm thất phải. Các van tim giúp máu chảy theo một chiều.

Mạch máu: Bao gồm động mạch, tĩnh mạch và mao mạch:

• Động mạch: Mang máu giàu oxy từ tim đi nuôi cơ thể. Thành mạch dày và đàn hồi.
• Tĩnh mạch: Mang máu nghèo oxy từ các tế bào về tim. Thành mạch mỏng hơn động mạch và thường có van để ngăn máu chảy ngược.
• Mao mạch: Là những mạch máu nhỏ nhất, nơi diễn ra quá trình trao đổi chất giữa máu và tế bào. Thành mạch chỉ gồm một lớp tế bào.

Máu: Máu là thành phần di động của hệ tuần hoàn. Máu có màu đỏ tươi khi có oxy và đỏ sẫm khi không có oxy. Bao gồm các tế bào hồng cầu, bạch cầu, huyết tương và tiểu cầu:

• Hồng cầu: Hồng cầu là loại tế bào máu phong phú nhất, chiếm khoảng 99% tổng số tế bào máu. Chúng là những tế bào hình đĩa lõm hai mặt không có nhân. Các hồng cầu già được các đại thực bào ở gan và lách hấp thụ. Sắt được giải phóng trong quá trình phân hủy hồng cầu được sử dụng để tổng hợp hồng cầu mới hoặc được lưu trữ trong gan dưới dạng ferritin.
• Bạch cầu: Chúng được chia thành 5 nhóm. Các nhóm này có thể phân biệt với nhau theo kích thước tế bào, hình dạng nhân và thành phần tế bào chất. Bản thân các nhóm này có thể được chia thành 2 nhóm là bạch cầu hạt và bạch cầu không hạt. Nhìn chung, các tế bào bạch cầu tạo thành một phần của phản ứng miễn dịch.
• Tiểu cầu: Tiểu cầu là những tế bào nhỏ, hình dạng không đều, không có nhân. Chúng có số lượng lớn và có đặc tính kết dính cao. Tiểu cầu có vai trò rất lớn trong quá trình cầm máu. Được kích hoạt khi mạch máu bị tổn thương và bịt kín vết thương.

Các vòng tuần hoàn

Hệ tuần hoàn của bạn có ba loại vòng tuần hoàn. Máu lưu thông qua tim và qua các vòng tuần hoàn này theo một mô hình liên tục:

• Vòng tuần hoàn phổi: Vòng tuần hoàn này mang máu không có oxy từ tim đến phổi. Các tĩnh mạch phổi đưa máu có oxy trở lại tim.
• Tuần hoàn hệ thống: Trong tuần hoàn hệ thống, máu có oxy, chất dinh dưỡng và hormone di chuyển từ tim đến các bộ phận còn lại của cơ thể. Trong tĩnh mạch, máu mang theo các sản phẩm thải khi cơ thể sử dụng hết oxy, chất dinh dưỡng và hormone.
• Tuần hoàn động mạch vành: Mạch vành là động mạch của tim. Mạch này cung cấp máu có oxy cho cơ tim. Mạch vành sau đó đưa máu nghèo oxy trở lại buồng tim trên bên phải (tâm nhĩ) để đưa đến phổi lấy oxy.

Sau khi tìm hiểu về giải phẫu hệ tuần hoàn, chúng ta có thể thấy hệ tuần hoàn có liên quan mật thiết đến sức khoẻ của cơ thể. Vậy những tình trạng nào ảnh hưởng tới hệ tuần hoàn?

Những tình trạng sức khỏe ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn

Nhiều tình trạng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe hệ tuần hoàn của bạn, bao gồm:

• Phình động mạch: Phình động mạch xảy ra khi thành động mạch yếu đi và phình ra. Chỗ yếu có thể phình ra khi máu di chuyển qua động mạch, thậm chí có thể bị rách, gây vỡ và đe dọa tính mạng. Phình động mạch có thể ảnh hưởng đến bất kỳ động mạch nào, nhưng phình động mạch chủ, phình động mạch chủ bụng và phình động mạch não là phổ biến nhất.
• Huyết áp cao: Động mạch của bạn phải làm việc vất vả để lưu thông máu khắp cơ thể. Khi áp lực quá cao, bạn sẽ bị huyết áp cao. Khi động mạch trở nên kém đàn hồi, lượng máu và oxy đến các cơ quan như tim sẽ ít hơn. Huyết áp cao khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đau tim và đột quỵ.
• Mảng bám: Cholesterol cao và bệnh tiểu đường có thể dẫn đến chất béo và các chất khác tích tụ trong máu. Các chất này tạo thành các mảng bám trên thành động mạch. Tình trạng này là xơ vữa động mạch hoặc động mạch bị hẹp hoặc cứng. Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và đột quỵ, bệnh động mạch vành, bệnh động mạch ngoại biên, đau tim và bệnh thận.
• Bệnh tĩnh mạch: Bệnh tĩnh mạch có xu hướng ảnh hưởng đến các tĩnh mạch ở phần dưới cơ thể. Các vấn đề như suy tĩnh mạch mãn tính và giãn tĩnh mạch xảy ra khi máu không thể chảy trở lại tim và ứ đọng ở tĩnh mạch chân. Huyết khối tĩnh mạch sâu, cục máu đông ở chân, có thể dẫn đến thuyên tắc phổi đe dọa tính mạng .

Như vậy chúng ta đã tìm hiểu về giải phẫu hệ tuần hoàn. Hệ tuần hoàn như một hệ thống "đường cao tốc", vận chuyển "hàng hóa" thiết yếu cho mọi tế bào trong cơ thể. Các tình trạng như huyết áp cao, cholesterol cao và xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của hệ tuần hoàn. Nếu bạn nghi ngờ bản thân mắc một trong những tình trạng này, hãy trao đổi với bác sĩ để có thể bảo vệ sức khỏe tim mạch của mình.