Cholesterol máu cao: Tăng nguy cơ mắc bệnh tim

Cholesterol máu cao là gì?

Cholesterol là một loại lipid được sản xuất bởi gan, đóng vai trò quan trọng đối với sự hình thành màng tế bào, một số hormone và vitamin D.

Cholesterol không tan trong nước nên không thể tự di chuyển qua máu. Để giúp vận chuyển cholesterol, gan sản xuất lipoprotein. Lipoprotein là các phần tử được tạo ra từ chất béo và protein. Chúng mang cholesterol và triglyceride qua máu. Hai dạng lipoprotein chính là lipoprotein trọng lượng phân tử thấp (LDL) và lipoprotein trọng lượng phân tử cao (HDL). 

HDL cholesterol hoặc "cholesterol tốt"

HDL cholesterol đôi khi được gọi là “cholesterol tốt” vì nó vận chuyển LDL cholesterol cho gan để loại bỏ khỏi cơ thể. Điều này giúp ngăn ngừa mảng bám cholesterol tích tụ trong động mạch. Khi HDL cholesterol tăng cao, nó có thể giúp giảm nguy cơ đông máu, bệnh tim và đột quỵ.

LDL cholesterol hoặc "cholesterol xấu"

LDL cholesterol thường được gọi là “cholesterol xấu” vì vận chuyển cholesterol đến động mạch. Nếu mức LDL cholesterol quá cao, nó có thể tích tụ trên thành động mạch.

Sự tích tụ này còn được gọi là mảng bám cholesterol. Mảng bám này có thể thu hẹp động mạch, hạn chế lưu lượng máu và tăng nguy cơ hình thành cục máu đông. Nếu cục máu đông chặn động mạch trong tim hoặc não, nó có thể gây ra cơn đau tim hoặc đột quỵ.

Nếu máu chứa quá nhiều LDL cholesterol (>160mg/dL), có thể được chẩn đoán mắc cholesterol cao. Nếu không điều trị, cholesterol cao có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm đau tim và đột quỵ.

Cholesterol cao hiếm khi gây ra các triệu chứng trong thời gian đầu. Vì vậy phải kiểm tra mức cholesterol thường xuyên.

Những dấu hiệu và triệu chứng của cholesterol máu cao

Cholesterol thường tăng cao một cách thầm lặng và thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nhiều người thậm chí không nhận ra rằng cholesterol cao cho đến khi có các biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như đau tim hoặc đột quỵ.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh cholesterol máu cao

Nếu không điều trị, cholesterol cao có thể gây ra mảng bám tích tụ trong động mạch. Theo thời gian, mảng bám này có thể thu hẹp động mạch. Tình trạng này được gọi là xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch là một tình trạng nghiêm trọng. Nó có thể hạn chế lưu lượng máu qua động mạch. Nó cũng làm tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông nguy hiểm. Xơ vữa động mạch có thể dẫn đến nhiều biến chứng đe dọa tính mạng, chẳng hạn như:

• Đột quỵ;

• Đau tim;

• Đau thắt ngực hoặc đau ngực;

• Huyết áp cao;

• Bệnh mạch máu ngoại vi;

• Bệnh thận mãn tính.

Cholesterol cao cũng có thể tạo ra sự mất cân bằng mật, làm tăng nguy cơ bị sỏi mật. 

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến cholesterol máu cao

Những nguyên nhân chính dẫn đến cao cholesterol là:

• Chế độ ăn quá nhiều thực phẩm chứa nhiều cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm tăng nguy cơ phát triển cholesterol cao;

• Béo phì;

• Ít vận động;

• Hút thuốc;

• Di truyền;

• Các tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và suy giáp, cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển cholesterol cao và các biến chứng liên quan.

Những ai có nguy cơ mắc phải cholesterol máu cao?

Mọi người ở mọi lứa tuổi, giới tính và sắc tộc đều có thể bị cholesterol cao.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải cholesterol máu cao

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc cholesterol máu cao, bao gồm:

• Béo phì;

• Ít vận động;

• Hút thuốc;

• Lớn tuổi;

• Uống nhiều rượu bia;

• Di truyền.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán cholesterol máu cao

Xét nghiệm máu để kiểm tra mức cholesterol. 

Phương pháp điều trị cholesterol máu cao hiệu quả

Thay đổi chế độ ăn uống

• Hạn chế ăn các loại thực phẩm có nhiều cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Thực phẩm có nhiều cholesterol, chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa bao gồm: Thịt đỏ, thịt nội tạng, lòng đỏ trứng và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo, thực phẩm chế biến từ bơ ca cao hoặc dầu cọ, thực phẩm chiên ngập dầu, chẳng hạn như khoai tây chiên, hành tây và gà rán, một số loại bánh nướng, chẳng hạn như một số bánh quy và bánh nướng xốp.

• Chọn các nguồn protein nạc, chẳng hạn như thịt gà, cá và các loại đậu.

• Ăn nhiều loại thực phẩm giàu chất xơ, chẳng hạn như trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.

• Chọn thực phẩm nướng, nướng, hấp, nướng và quay thay vì thực phẩm chiên.

• Tránh thức ăn nhanh và các lựa chọn đóng gói sẵn, có đường nếu được.

• Ăn cá và các loại thực phẩm khác có chứa axit béo omega-3 cũng có thể giúp giảm mức LDL. Ví dụ, cá hồi, cá thu và cá trích là những nguồn giàu omega-3. Quả óc chó, hạnh nhân, hạt lanh và bơ cũng chứa omega-3.

Thuốc giảm cholesterol

• Statin là loại thuốc thường được kê toa cho bệnh mỡ máu cao. Chúng ngăn chặn gan sản xuất nhiều cholesterol hơn. Ví dụ về statin bao gồm: Atorvastatin, fluvastatin, rosuvastatin, simvastatin.

• Một số thuốc khác như: Niacin; nhựa trung hòa axit mật (như colesevalam, colestipol hoặc cholestyramine); chất ức chế hấp thụ cholesterol (như ezetimibe); thuốc ức chế PCSK9 (như alirocumab và evolocumab).

• Một số sản phẩm có chứa sự kết hợp của các loại thuốc để giúp cơ thể giảm hấp thu cholesterol từ thực phẩm và giảm sản xuất cholesterol của gan. Một ví dụ là sự kết hợp của ezetimibe và simvastatin. Tìm hiểu thêm về các loại thuốc được sử dụng để điều trị cholesterol cao.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của cholesterol máu cao

Chế độ sinh hoạt:

• Tập thể dục thường xuyên.

• Không hút thuốc lá.

• Hạn chế uống qua nhiều rượu bia.

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Duy trì lối sống tích cực, hạn chế sự căng thẳng.

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

• Bệnh nhân cần lạc quan. Tâm lý có ảnh hưởng rất lớn đến điều trị, hãy nói chuyện với những người đáng tin cậy, chia sẻ với những thành viên trong gia đình, nuôi thú cưng hay đơn giản là đọc sách, làm bất cứ thứ gì khiến bạn thấy thoải mái.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ăn một chế độ ăn giàu dinh dưỡng, ít cholesterol và mỡ động vật và nhiều chất xơ.

Phương pháp phòng ngừa cholesterol máu cao hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Ăn một chế độ ăn ít muối, chú trọng trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.

• Hạn chế ăn nhiều mỡ động vật và sử dụng vừa phải chất béo tốt.

• Giảm thêm cân và duy trì cân nặng hợp lý.

• Từ bỏ hút thuốc.

• Tập thể dục vào hầu hết các ngày trong tuần ít nhất 30 phút.

• Uống rượu có chừng mực.