Ho gà và viêm màng não mô cầu: Bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cần cảnh giác

Trong số các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên, ho gà và viêm màng não mô cầu luôn được cảnh báo bởi khả năng diễn tiến nhanh và gây biến chứng nghiêm trọng. Nhưng nhiều người hiện nay vẫn chưa hiểu đúng về mức độ nguy hiểm của hai căn bệnh này, dẫn đến chủ quan trong phòng ngừa các tác nhân gây bệnh.

Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin quan trọng về dấu hiệu nhận biết, đường lây truyền và cách phòng bệnh hiệu quả.

Phân biệt ho gà và viêm màng não mô cầu

Khi trẻ bị sốt, ho nhiều kèm theo một số biểu hiện lạ, nhiều cha mẹ lo lắng nhưng không biết chính xác con mình mắc bệnh gì. Trong đó, bệnh ho gà và viêm màng não mô cầu là hai bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ, dễ nhầm lẫn trong giai đoạn đầu.

Để nhận diện đúng và xử trí kịp thời, cha mẹ nên biết cách phân biệt ho gà và viêm màng não mô cầu qua những điểm khác biệt:

Tác nhân gây bệnh

Bệnh ho gà do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. B. pertussis xâm nhập niêm mạc khí quản và tiểu phế quản, tiết độc tố làm tê liệt lông chuyển, gây viêm và ho co thắt dữ dội kéo dài.

Viêm màng não mô cầu do N. meningitidis, một trong 4 nguyên nhân chính gây viêm màng não ở trẻ (cùng với pneumococcus, Hib, GBS). Đây là loại vi khuẩn cực kỳ nguy hiểm, vì có thể xâm nhập vào máu và tấn công hệ thần kinh trung ương (màng não và tủy sống), gây viêm nặng và nhiễm trùng huyết.

Vị trí ảnh hưởng chính trong cơ thể

Dù cả hai bệnh này đều do vi khuẩn gây ra, nhưng loại vi khuẩn và vị trí tấn công của chúng lại hoàn toàn khác nhau. Ho gà ảnh hưởng chủ yếu đến đường hô hấp, làm tổn thương niêm mạc khí quản, phế quản và phổi. Khi niêm mạc bị kích thích kéo dài, trẻ ho theo từng cơn rất nặng, thậm chí ngừng thở thoáng qua sau mỗi cơn.

Viêm màng não mô cầu ảnh hưởng đến màng não, tủy sống, và nặng hơn là toàn bộ cơ thể nếu gây nhiễm trùng huyết. Đây là nguyên nhân khiến trẻ sốt cao đột ngột, rối loạn ý thức, co giật hoặc hôn mê nếu không điều trị sớm.

Dấu hiệu nhận biết ho gà và viêm màng não mô cầu

Ho gà có biểu hiện đặc trưng là ho dữ dội theo từng cơn (gọi là ho rũ rượi), kèm theo tiếng rít "o o" hoặc "ù ù" khi hít vào, khiến trẻ rất mệt. Sau mỗi cơn ho, trẻ thường nôn trớ, mặt tím tái, mắt lồi.

Viêm màng não mô cầu thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu nặng như: Sốt cao trên 39 - 40 độ, đau đầu dữ dội, cứng gáy, nôn vọt không rõ nguyên nhân.

Khoảng 50 % bệnh nhân viêm màng não mô cầu có ban nốt mụn máu/tím và nếu nghi ban non-blanching (không mờ khi ấn), cần cấp cứu ngay. Đây chính là dấu hiệu đặc trưng của nhiễm trùng huyết do mô cầu, cực kỳ nguy hiểm.

Diễn tiến bệnh

Ho gà và viêm màng não mô cầu có diễn tiến khác nhau về tốc độ. Bệnh ho gà có diễn tiến chậm, thường trải qua ba giai đoạn: Viêm long nhẹ - ho dữ dội - hồi phục.

Các cơn ho có thể kéo dài 1 - 6 tuần, quá trình hồi phục có thể kéo vài tháng. Trẻ rất nhỏ chưa tiêm đủ khi mắc ho gà kéo dài dễ bị viêm phổi bội nhiễm, suy hô hấp. Viêm màng não mô cầu lại diễn tiến cực kỳ nhanh, nhiều trường hợp bệnh nhân tử vong trong vòng 24 - 48 giờ kể từ lúc sốt hoặc nổi ban đầu tiên.

Ho gà và viêm màng não mô cầu bệnh nào nguy hiểm hơn?

Ho gà và viêm màng não mô cầu bệnh nào nguy hiểm hơn có lẽ là thắc mắc phổ biến của nhiều bậc cha mẹ. Cả hai căn bệnh này đều là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở trẻ em, nhưng mức độ nguy hiểm lại khác nhau.

Bệnh ho gà ở trẻ em có nguy hiểm không​? Ho gà nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng như: Viêm phổi (đặc biệt trẻ nhỏ), suy hô hấp, ngưng thở, co giật, tổn thương não. Ho gà là bệnh cần điều trị sớm nhưng không phải lúc nào cũng là tình trạng cấp cứu khẩn cấp.

Trong khi đó, biến chứng viêm màng não mang tính chất nặng nề và vĩnh viễn như: Tổn thương não, mất thính lực vĩnh viễn, co giật kéo dài, hoại tử chi dẫn đến phải cắt cụt tay hoặc chân.

Khi có các dấu hiệu như sốt cao đột ngột, cứng gáy, đau đầu, ban xuất huyết, trẻ phải được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Bệnh có nguy cơ tử vong cao, trong vòng 24 - 48 giờ nếu không cấp cứu kịp thời.

Phòng ngừa ho gà và viêm màng não mô cầu

Ho gà và viêm màng não mô cầu đều là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có thể để lại di chứng nặng nề, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Để phòng ngừa hiệu quả hai căn bệnh nguy hiểm là ho gà và viêm màng não mô cầu, mỗi người cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp vệ sinh và chăm sóc sức khỏe hằng ngày. Tiêm vắc xin đầy đủ và đúng lịch là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất đối với hai căn bệnh nguy hiểm là ho gà và viêm màng não mô cầu.

Đối với bệnh ho gà

Đối với ho gà, các loại vắc xin hiện nay thường được kết hợp với nhiều thành phần khác nhằm giảm số lần tiêm cho trẻ nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả bảo vệ tối ưu.

Trong đó, phổ biến nhất là vắc xin 5 trong 1 (Pentaxim, Quinvaxem) giúp phòng ngừa đồng thời 5 bệnh gồm: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt và các bệnh do Hib. Ngoài ra, vắc xin 6 trong 1 (Infanrix Hexa, Hexaxim) còn bổ sung thành phần phòng viêm gan B, mang lại giải pháp phòng bệnh toàn diện cho trẻ nhỏ.

Đối với bệnh viêm màng não mô cầu

Với bệnh viêm màng não mô cầu, vắc xin chuyên biệt được sử dụng để phòng ngừa nhiễm khuẩn do vi khuẩn Neisseria meningitidis – tác nhân gây viêm màng não và nhiễm trùng huyết cực kỳ nguy hiểm.

Hiện nay, có nhiều loại vắc xin phù hợp với từng nhóm huyết thanh của vi khuẩn não mô cầu như: Vắc xin não mô cầu ACYW (Menactra, Nimenrix) giúp bảo vệ chống lại 4 nhóm huyết thanh phổ biến A, C, Y, W-135, vắc xin não mô cầu BC (VA-Mengoc-BC) bảo vệ chống lại nhóm B và C.

Các vắc xin thế hệ mới như Bexsero có tác dụng phòng ngừa hiệu quả nhóm huyết thanh B – nhóm thường gặp ở trẻ nhỏ.

Ho gà và viêm màng não mô cầu vẫn đang âm thầm đe dọa sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và đi khám khi cần thiết sẽ giúp phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh là cách hiệu quả để giảm nguy cơ và mức độ nghiêm trọng khi mắc bệnh. Muốn biết đâu là loại vắc xin phù hợp nhất với từng đối tượng, bạn có thể liên hệ với Trung tâm tiêm chủng Long Châu trên toàn quốc để được tư vấn.