Hỗ trợ sự sống cơ bản và những thông tin bạn cần biết

Không thở hoặc thở yếu, ngưng tuần hoàn là những tín hiệu cảnh báo con người đang đứng trước cửa tử. Nếu không can thiệp kịp thời thì chỉ sau một vài phút, cơ hội sống của người gặp nạn sẽ gần như bằng 0. Vậy nên trong trường hợp này, thực hiện các bước hỗ trợ sự sống cơ bản là điều mang ý nghĩa sống còn.

Như thế nào là hỗ trợ sự sống cơ bản?

Hỗ trợ sự sống cơ bản là một nhóm các kỹ thuật được thực hiện nhằm mục đích duy trì sự sống cho người bị ngừng thở, ngừng tuần hoàn. Trong đó có 3 kỹ thuật chính yếu là:

• Kiểm soát đường thở: Làm thông thoáng đường hô hấp trên để tạo điều kiện thuận lợi cho không khí đi vào phổi.
• Hỗ trợ hô hấp: Giữ cho không khí ra - vào phổi dễ dàng.
• Hỗ trợ tuần hoàn: Trợ lực cho hoạt động của tim để cơ quan này tiếp tục thực hiện nhiệm vụ vận chuyển máu đến mọi bộ phận trong cơ thể.

Kiểm tra và khai thông đường thở

Để kiểm tra, kiểm soát đường thở, bạn cần làm theo tiến trình sau:

Đánh giá

• Quan sát môi trường xung quanh người gặp nạn xem có đảm bảo an toàn hay chưa. Nếu chưa thì di chuyển đến nơi an toàn hơn.
• Đánh giá khả năng tri giác của người bệnh bằng cách tiếp xúc tay, vỗ vào người đồng thời gọi tên hoặc hỏi: “Bạn có sao không?”. Nếu họ đáp ứng lại thì không thay đổi trạng thái mà chờ người đến giúp.

Gọi người giúp đỡ

• Bấm gọi 115 để được hỗ trợ y tế.
• La lớn để huy động sự giúp đỡ từ người khác.
• Nếu người gặp nạn bất tỉnh thì hãy chuyển họ sang tư thế nằm ngửa, chú ý bảo vệ cẩn thận vùng cổ và đầu của nạn nhân.

Khai thông đường hô hấp trên

• Ấn một tay lên trán người bệnh, nhẹ nhàng đẩy để đầu của nạn nhân ngửa ra phía sau.
• Tay còn lại đặt ngay dưới cằm và nâng nhẹ lên để mở rộng đường thở.

Hỗ trợ hô hấp

Khi thực hiện kỹ thuật này, bạn cần làm theo chỉ dẫn sau:

Đánh giá

• Đánh giá xem nạn nhân có ngừng thở hay không bằng cách quan sát sự di động của lồng ngực, tiếng thở và cảm nhận bằng cách đưa tay đến gần mũi.

Can thiệp

• Nếu người gặp nạn bất tỉnh nhưng vẫn hô hấp thì hãy đưa nạn nhân về trạng thái nằm nghiêng. Tay đặt dưới đẩy lên cao và hướng về phía trước. Tay đối diện đặt trước ngực. Chân dưới duỗi còn chân đối diện co gối, hạ sàn. Giữ cổ, ngửa đầu nạn nhân hướng ra sau để đường thở được thông thoáng.
• Nếu người gặp nạn bị tắc nghẽn đường hô hấp thì cần khai thông bằng cách kiểm tra xem có dị vật bên trong khoang miệng, hầu họng hay không. Sau đó dùng ngón tay để làm sạch. Tiếp đến là đánh giá lại trạng thái hô hấp của nạn nhân, gọi người giúp đỡ hoặc đưa người bệnh tới cơ sở y tế gần nhất.

Hỗ trợ tuần hoàn

Hỗ trợ tuần hoàn được áp dụng khi người gặp nạn ngừng tuần hoàn. Đây là trường hợp tim ngừng đập hoặc có đập nhưng rất yếu, không có khả năng bơm máu đến các cơ quan trong cơ thể. Có rất nhiều vấn đề sức khỏe cấp và mạn tính có thể dẫn đến ngừng tuần hoàn, từ tai biến, đột quỵ, hen suyễn, suy thận,... cho tới các chấn thương do tai nạn gây ra.

Những dấu hiệu điển hình của tình trạng ngừng tuần hoàn bao gồm:

• Mất ý thức, không đáp ứng khi gọi, vỗ vào người, không phản xạ lại khi có kích thích gây đau.
• Không hô hấp hoặc có thở nhưng rất yếu.
• Kiểm tra mạch đập không nhận thấy tín hiệu.

Trong trường hợp này, áp dụng kết hợp các kỹ thuật hỗ trợ sự sống cơ bản là điều vô cùng cần thiết.

Cấp cứu ngừng tuần hoàn

Đây là kỹ thuật được dùng để can thiệp khi nạn nhân bị ngừng tuần hoàn. Mục đích là cấp đủ oxy cho não, tim và nhiều cơ quan quan trọng khác trước khi tiến hành các liệu pháp can thiệp đích. Phương pháp này bao gồm cả 2 kỹ thuật vừa nêu (duy trì đường thở, hỗ trợ hô hấp nhưng chuyên sâu hơn). Ngoài ra còn có thêm bước kích hoạt tuần hoàn máu. Cụ thể như sau:

• Làm thông thoáng đường hô hấp trên: Bao gồm gắp bỏ dị vật, cố định trạng thái mũi, miệng và hầu họng ở tư thế mà không khí có thể dễ dàng tiếp cận phổi (ngửa đầu ra sau, nâng cao cằm).
• Duy trì hoạt động thở: Hô hấp nhân tạo miệng - mũi hoặc miệng - miệng để duy trì luồng khí vào phổi.
• Duy trì tuần hoàn máu: Ép tim ngoài lồng ngực để dẫn máu từ tim tới các cơ quan trong cơ thể đồng thời kích hoạt tim hoạt động trở lại.

Các bước chi tiết

Quan sát hiện trường để đánh giá qua độ an toàn. Nếu thấy yếu tố nguy cơ thì loại bỏ những thành phần này hoặc chuyển bệnh nhân đến nơi an toàn.

Đánh giá mức độ, phạm vi tổn thương: Số người gặp nạn, mức độ nặng nhẹ của nạn nhân. Đặc biệt ưu tiên những trường hợp bất tỉnh, ngừng thở, mạch ngừng đập, mất máu nhiều. Tiếp theo mới đến các trường hợp chấn thương phần mềm, liệt. Sau đó kêu gọi giúp đỡ và bắt đầu sơ cứu.

Bước 1: Khai thông đường thở

Trong trường hợp người bệnh bị hôn mê, bạn hãy đưa nạn nhân về trạng thái nằm ngửa.

Khai thông đầu vào của đường hô hấp bằng cách nâng cằm và ngửa đầu nhẹ ra sau. Nếu có vật cản trong hầu họng hay khoang miệng thì loại bỏ triệt để.

Bước 2: Duy trì hô hấp

Duy trì sự lưu thông khí trong phổi. Để thực hiện điều này, trước tiên bạn cần kiểm tra xem bệnh nhân có ngưng thở hay không. Nếu còn thở thì mạnh hay yếu. Nếu thở yếu hoặc không thở thì hô hấp nhân tạo theo đường miệng đối miệng hoặc miệng - mũi.

Bước 3: Duy trì tuần hoàn

Sờ khu vực động mạnh cảnh đi qua (vùng cổ) để theo dõi mạch đập. Nếu không cảm nhận thấy mạch đập, nạn nhân mất ý thức, không thở thì ép tim khoảng 120 lần mỗi phút.

Khi tiến hành, bạn chồng 2 bàn tay lên nhau và đặt ở khu vực nửa dưới của xương ức. Độ sâu lý tưởng khi ép là 5cm. Tỷ lệ ép tim kết hợp hà hơi thổi ngạt là 15:1. Thực hiện liên tục cho đến khi xuất hiện các dấu hiệu sống (có nhịp thở, có mạch) hoặc cho đến khi có sự trợ giúp của chuyên viên y tế.

Với trẻ nhỏ, tiến trình hà hơi thổi ngạt và ép tim thực hiện tương tự như người lớn nhưng cần chú ý đến một vài chi tiết nhỏ. Đó là để tay ở giữa xương ức, độ sâu khi ép bằng 1/3 độ dày của vùng lồng ngực. Với trẻ từ 1 tháng tuổi trở xuống chỉ dùng 2 ngón tay để ép tim. Với trẻ nhỏ dùng 1 bàn tay để thực hiện kỹ thuật này.

Những nội dung chính của hỗ trợ sự sống cơ bản đã được trình bày trong bài viết này. Sau cùng chúc bạn áp dụng tốt các kỹ thuật này để phản ứng nhanh khi có tình huống khẩn cấp xảy ra. Trân trọng!