Hộp thuốc chống sốc gồm những gì?

Việc trang bị đầy đủ hộp thuốc chống sốc là điều vô cùng quan trọng đối với bất kỳ cơ sở y tế nào. Có hộp thuốc chống sẽ đảm bảo các chuyên gia y tế có thể ứng phó kịp thời và hiệu quả với các trường hợp cấp cứu phản vệ, giảm đáng kể nguy cơ biến chứng nặng hoặc tử vong. Việc thường xuyên kiểm tra và cập nhật nội dung của hộp sẽ đảm bảo sự sẵn sàng khi đối mặt với những trường hợp khẩn cấp như vậy.

Phản vệ, sốc phản vệ là gì?

Trước khi đi vào tìm hiểu hộp thuốc chống sốc gồm những gì, chúng ta hãy điểm qua một số thông tin cần biết về hiện tượng phản vệ, sốc phản vệ.

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính nặng và có thể gây tử vong nhanh chóng nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời. Vì vậy, để hạn chế biến chứng và giảm tỷ lệ tử vong do sốc phản vệ, hộp thuốc chống sốc phải luôn được trang bị trong mỗi xe tiêm hoặc bất kỳ phòng điều trị nào trong cơ sở y tế.

Sốc phản vệ thường được phân thành 4 cấp độ, nhưng cần lưu ý rằng mức độ sốc phản vệ có thể diễn biến nặng rất nhanh và không tuần tự như sau:

Mức độ nhẹ (mức độ I)

Bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng ở da, mô dưới da và niêm mạc như phù mạch, ngứa và nổi mề đay.

Mức độ nặng (mức độ II)

Người bệnh có 2 triệu chứng ở nhiều cơ quan:

• Phát ban và phù mạch có thể xuất hiện nhanh chóng.
• Khó thở, thở nhanh nông, sổ mũi, tức ngực, khàn tiếng.
• Đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy.
• Nhịp tim nhanh hoặc rối loạn nhịp tim. Huyết áp không giảm hoặc tăng.

Mức độ nguy kịch (cấp độ III)

Triệu chứng xuất hiện ở nhiều cơ quan với mức độ nặng hơn như sau:

• Đường thở: Có dấu hiệu phù thanh quản, thở khò khè ở thanh quản.
• Hô hấp: Thở nhanh, rối loạn hô hấp, thở khò khè, tím tái.
• Rối loạn ý thức: Triệu chứng hôn mê, rối loạn cơ tròn, co giật.
• Tuần hoàn: Sốc, mạch nhanh nhỏ và huyết áp thấp.

Ngừng tuần hoàn (độ IV)

Bệnh nhân có dấu hiệu ngừng hô hấp hoặc tuần hoàn.

Có thể nói, sốc phản vệ là một phản ứng quá mẫn toàn thân nghiêm trọng có khả năng đe dọa tính mạng, được đặc trưng bởi các rối loạn tuần hoàn và/hoặc hô hấp và/hoặc đường thở tiến triển nhanh chóng, đe dọa tính mạng và thường liên quan đến các biểu hiện trên da và niêm mạc.

Cách nhận biết và điều trị sốc phản vệ

Nhận biết sớm sốc phản vệ là rất quan trọng. Các triệu chứng có thể tiến triển nhanh chóng từ nhẹ đến đe dọa tính mạng. Điều cần thiết là phải chuẩn bị kế hoạch hành động khẩn cấp và các loại thuốc cần thiết.

Xử trí ngay lập tức các triệu chứng

Khi có dấu hiệu đầu tiên của sốc phản vệ, hãy dùng epinephrine ngay lập tức. Đây là phương pháp điều trị đầu tay và có thể cứu sống bệnh nhân. Thuốc kháng histamin và corticosteroid có thể được sử dụng như phương pháp điều trị bổ trợ nhưng không thể thay thế epinephrine.

Gọi trợ giúp khẩn cấp

Luôn tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức, ngay cả khi các triệu chứng bắt đầu cải thiện sau lần điều trị ban đầu. Sốc phản vệ có thể có tính chất hai pha, trong đó các triệu chứng quay trở lại sau một thời gian cải thiện.

Theo dõi và chăm sóc hỗ trợ

Việc theo dõi liên tục các dấu hiệu của bệnh nhân là rất quan trọng. Chuẩn bị sẵn sàng dịch vụ chăm sóc hỗ trợ, bao gồm oxy, dịch truyền tĩnh mạch và thuốc để duy trì huyết áp và chức năng hô hấp.

Sau một đợt phản vệ, hãy liên hệ với bác sĩ chuyên khoa dị ứng để đánh giá thêm và xây dựng kế hoạch quản lý lâu dài, bao gồm tránh các tác nhân đã biết và luôn mang theo dụng cụ tiêm tự động epinephrine.

Phòng ngừa và chuẩn bị

Ngăn ngừa sốc phản vệ bao gồm việc tránh các chất gây dị ứng đã biết và chuẩn bị cho các trường hợp khẩn cấp. Cơ sở y tế phải luôn có hộp thuốc chống sốc và đội ngũ nhân viên được đào tạo sẵn sàng xử lý những trường hợp khẩn cấp như vậy. Trang bị kiến thức về cách nhận biết các triệu chứng sớm và sử dụng đúng cách dụng cụ tiêm tự động epinephrine là rất quan trọng đối với những bệnh nhân có nguy cơ bị sốc phản vệ và gia đình họ.

Hộp thuốc chống sốc gồm những gì?

Theo Thông tư số 51/2017 TT-BYT về hướng dẫn phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị sốc phản vệ, hộp thuốc chống sốc phản vệ bao gồm:

• Phác đồ, sơ đồ xử trí cấp cứu phản vệ;
• Ống tiêm và kim tiêm vô trùng loại: 10ml, 5ml, 1ml và kim tiêm 14-16G;
• Bông tiệt trùng tẩm cồn;
• Dây garo;
• Adrenalin 1mg/1ml;
• Methylprednisolon 40mg;
• Diphenhydramin 10mg;
• Nước cất 10ml.

Các trang thiết bị y tế:

• Oxy;
• Bóng AMBU và mặt nạ (người lớn, trẻ nhỏ);
• Bơm xịt salbutamol;
• Bộ đặt nội khí quản và/hoặc bộ mở khí quản và/hoặc mặt nạ thanh quản;
• Nhũ tương lipid 20% lọ 100ml (02 lọ) đặt trong tủ thuốc cấp cứu tại nơi sử dụng thuốc gây tê, gây mê;
• Các thuốc chống dị ứng đường uống;
• Dịch truyền: Natriclorid 0,9%

Giải thích các thành phần chính:

• Adrenaline (Epinephrine): Thuốc điều trị đầu tiên cho sốc phản vệ, adrenaline nhanh chóng đảo ngược các triệu chứng bằng cách giảm sưng họng, mở đường thở và duy trì huyết áp.
• Methylprednisolone: ​​Một loại corticosteroid giúp giảm viêm và phản ứng dị ứng. Loại thuốc này cần thiết để quản lý lâu dài sau lần điều trị đầu tiên.
• Diphenhydramine: Thuốc kháng histamine làm giảm các triệu chứng dị ứng như nổi mề đay và ngứa.
• Oxy: Đảm bảo bệnh nhân nhận đủ oxy, đặc biệt nếu họ khó thở.
• Bóng và mặt nạ AMBU: Chúng được sử dụng để hỗ trợ thở bằng tay nếu bệnh nhân không thể tự thở.
• Bơm xịt Salbutamol: Giúp giảm co thắt phế quản và cải thiện luồng không khí đến phổi.
• Bộ đặt nội khí quản và mở khí quản: Rất quan trọng để đảm bảo đường thở trong những trường hợp nghiêm trọng khi bệnh nhân không thể tự thở hiệu quả.
• Nhũ tương lipid: Dùng trong trường hợp ngộ độc thuốc nặng có thể gây phản ứng phản vệ.
• Dịch truyền (Sodium Chloride 0,9%): Được sử dụng để duy trì huyết áp và hydrat hóa trong giai đoạn phản vệ.

Cách xử trí cấp cứu phản vệ

Mọi trường hợp bệnh nhân sốc phản vệ đều phải được phát hiện sớm và điều trị khẩn cấp, kịp thời tại chỗ. Bệnh nhân cần được theo dõi liên tục trong ít nhất 24 giờ. Adrenaline là loại thuốc thiết yếu, quan trọng nhất trong việc cứu sống bệnh nhân bị sốc phản vệ. Thuốc phải được tiêm bắp ngay khi bệnh nhân được chẩn đoán sốc phản vệ độ II trở lên.

Điều trị sốc phản vệ nhẹ (Cấp độ I)

Các triệu chứng dị ứng có thể trở nên nghiêm trọng. Tùy theo tình trạng bệnh nhân mà dùng diphenhydramine hoặc methylprednisolone bằng đường uống hoặc tiêm. Theo dõi bệnh nhân ít nhất 24 giờ để điều trị kịp thời.

Điều trị sốc phản vệ nặng và nguy kịch (Cấp II, III)

Sốc phản vệ độ II có thể nhanh chóng tiến triển thành sốc phản vệ độ III hoặc IV mà không tuân theo bất kỳ trình tự nào. Vì vậy, cần phải điều trị khẩn cấp theo diễn biến của từng bệnh nhân:

• Người bệnh cần ngừng tiếp xúc với thuốc hoặc chất gây dị ứng (nếu có).
• Dùng ngay thuốc tiêm hoặc truyền Adrenaline cho bệnh nhân sốc phản vệ độ II trở lên.
• Đặt người bệnh ở tư thế nằm, đầu thấp hoặc nghiêng sang trái nếu người bệnh nôn.
• Thở oxy: Cho bệnh nhân thở oxy với tốc độ dòng 6 - 10L/phút đối với người lớn và 2 - 4L/phút đối với trẻ em qua mặt nạ hở.
• Theo dõi và đánh giá tuần hoàn, hô hấp, ý thức và các triệu chứng ở da và niêm mạc.
• Nếu bệnh nhân ngừng tuần hoàn và ngừng thở (sốc phản vệ độ IV), nên thực hiện ép ngực và ép bóng.
• Bệnh nhân khó thở thanh quản cần đặt nội khí quản hoặc mở khí quản khẩn cấp.
• Tiến hành truyền Adrenaline vào tĩnh mạch bằng đường truyền thông thường nhưng có kim lớn (14G hoặc 16G) hoặc đặt ống thông tĩnh mạch và đặt đường truyền tĩnh mạch thứ hai để bệnh nhân truyền dịch.
• Hội chẩn cùng ​​đồng nghiệp và tập trung xử lý, báo cáo cấp trên, hội chẩn chuyên khoa cấp cứu, hồi sức hoặc chuyên khoa dị ứng (nếu có).

Tóm lại, sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng cấp tính nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng người bệnh trong thời gian rất ngắn sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Điều trị sốc phản vệ kịp thời và đúng cách có khả năng cứu sống bệnh nhân cao. Hộp thuốc chống sốc phản vệ bao gồm các loại thuốc, trang thiết bị cần thiết giúp điều trị ban đầu sốc phản vệ mà bất cứ cơ sở khám chữa bệnh nào cũng phải có.

Xem thêm:

• Thuốc gây sốc phản vệ: Hiểm họa tiềm ẩn và cách xử lý hiệu quả
• Vì sao cần đề phòng sốc phản vệ sau tiêm thuốc kháng sinh?