Hội chứng paranoid là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị hội chứng paranoid

Theo như thống kê, bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng paranoid chiếm tỷ lệ cao nhất trong số các loại tâm thần phân liệt. Bệnh nhân thường có những ảo giác xa vời thực tế có thể ảnh hưởng trực tiếp đến suy nghĩ, hành vi thậm chí gây hại cho bản thân và người khác. Vậy hội chứng paranoid là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ hơn về hội chứng này qua bài viết sau đây. 

Hội chứng paranoid là gì?

Hội chứng paranoid hay bệnh tâm thần phân liệt thể paranoid là bệnh lý khá phổ biến. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ người mắc bệnh tâm thần phân liệt trên thế giới là 0,6 - 1,5% tổng dân số, còn ở nước ta tỷ lệ mắc bệnh này là 0,7%, trong đó thể paranoid chiếm tới 65% các trường hợp mắc bệnh tâm thần phân liệt.

Bệnh khởi phát chủ yếu ở lứa tuổi trẻ khoảng 15 - 25 tuổi, độ tuổi học tập và lao động với biểu hiện chính là chứng hoang tưởng. Các loại hoang tưởng, ảo giác hay gặp ở những bệnh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid bao gồm:

• Hoang tưởng bị truy hại.
• Hoang tưởng bị chi phối.
• Hoang tưởng bị kiểm soát.
•  Ảo giác chủ yếu là ảo thanh.
• Một số loại hay gặp khác như hoang tưởng ghen tuông, hoang tưởng lo sợ, hoang tưởng được yêu hay hoang tưởng buộc tội…

Bệnh gây nên nhiều hệ lụy trong cuộc sống của người bệnh và ảnh hưởng xấu tới tinh thần, làm người bệnh xa rời với các mối quan hệ khiến cho người bệnh ngày càng bị cô lập, bị xa lánh, kỳ thị. Rối loạn tâm thần phân liệt thể hoang tưởng có thể kéo dài suốt đời, song cũng có thể kiểm soát tốt nếu như người bệnh phát hiện bệnh sớm và có quyết tâm điều trị.

Hội chứng paranoid là bệnh lý phổ biến trong các bệnh lý tâm thần phân liệt

Nguyên nhân gây hội chứng paranoid

Nguyên nhân chính xác và cụ thể gây hội chứng paranoid hay tâm thần phân liệt tới nay vẫn chưa biết rõ. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy bệnh có sự liên quan mật thiết giữa những thành viên trong gia đình nên có khả năng rất cao bệnh liên quan tới di truyền. Tuy nhiên, không phải ai có người thân trong gia đình bị mắc bệnh tâm thần phân liệt là bản thân cũng sẽ mắc hội chứng này và không phải tất cả những trường hợp mắc tâm thần phân liệt đều có triệu chứng hoang tưởng.

Các yếu tố nguy cơ của hội chứng này bao gồm:

• Những bất thường về não.
• Thời thơ ấu bị lạm dụng.
• Mức oxy thấp khi sinh.
• Rời xa hay mồ côi cha mẹ từ nhỏ.
• Mẹ tiếp xúc với virus trong giai đoạn phôi thai hoặc khi sinh. 

Yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân gây hội chứng paranoid

Triệu chứng gặp trong hội chứng paranoid

Khi mắc hội chứng paranoid, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng sau:

• Rối loạn giấc ngủ như mất ngủ, khó ngủ, ngủ đảo giấc (đêm thức ngày ngủ). Có nhiều trường hợp dẫn đến căng thẳng, mất ngủ, thẫn thờ, không muốn ăn uống cũng không muốn làm gì, cả ngày chỉ ngồi hay nằm một chỗ. Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân lại không có những rối loạn này. 
• Có những rối loạn về hành vi, cảm xúc như cảm giác 2 chiều vừa yêu vừa ghét, cảm xúc trái ngược như người thân thì lại rất căm ghét, thù hận nhưng người dưng thì lại tin tưởng, yêu quý, đi dự đám tang thì cười còn đi dự đám cưới lại khóc…
• Bệnh nhân còn có những triệu chứng điển hình như đi lang thang, đi nhặt rác, tích trữ những vật dụng không còn tác dụng, cười một mình, nói chuyện một mình, tự nhiên khóc lại tự nhiên cười…
• Một dấu hiệu đáng quan tâm và cũng thường xuyên gặp nhất mà bác sĩ thường ghi chẩn đoán đó là ảo thanh bình phẩm hay ảo thanh. Nghĩa là người bệnh thường nghe thấy tiếng nói chuyện ở trong đầu hay tiếng nói phát ra từ trong bụng. Đó có thể là tiếng nói xấu hay khen người bệnh, có khi là phân tích, nhận xét hành vi, suy nghĩ, bình phẩm người bệnh. Thậm chí những tiếng nói đó còn ra lệnh, bắt người bệnh phải làm việc này việc kia, thậm chí là tự làm hại chính mình, làm hại người xung quanh. Người bệnh luôn cảm giác mọi người xung quanh đang dò xét mình, thấy mọi người nói chuyện là nghĩ ngay rằng họ đang nói xấu về mình.
• Ngoài ra, người bệnh còn có biểu hiện hoang tưởng ma nhập, bị người khác nhập vào, lúc nào cũng có cảm giác người khác đang theo dõi mình, luôn lo sợ bị hại, bị bắt, bị sát hại, bị bệnh… Bên cạnh đó, có những người lại hoang tưởng phát minh, hoang tưởng nghiên cứu sáng chế. Trên thực tế, có rất nhiều người bệnh tuy mắc bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng nhưng lại nói chuyện rất lưu loát, trí nhớ cũng rất tốt, có khi còn tốt hơn người bình thường.
• Rối loạn hành vi ở mức độ nặng có thể dẫn tới hành vi sử dụng vũ khí, đột nhập vào nhà người khác, có những hành vi làm hại chính bản thân, làm hại những người xung quanh.

Hội chứng paranoid thường có biểu hiện rối loạn giấc ngủ

Điều trị hội chứng paranoid

Để điều trị hội chứng paranoid, người bệnh cần kết hợp một số phương pháp sau:

Dùng thuốc

Các loại thuốc này được gọi là thuốc chống loạn thần giúp làm giảm và ngăn ngừa các triệu chứng của bệnh như ảo giác, ảo tưởng. Những loại thuốc này bao gồm:

• Chlorpromazine.
• Fluphenazine.
• Haloperidol.
• Perphenazine.

Có thể mất thời gian để tìm ra loại thuốc phù hợp với người bệnh. Các triệu chứng có thể giảm đi ngay lập tức, đôi khi phải mất từ 3 - 6 tuần để thấy các triệu chứng cải thiện, tùy thuộc vào tình trạng bệnh và mức độ đáp ứng của người bệnh. 

Một số loại thuốc có thể giúp cải thiện các triệu chứng trong nhiều tháng, nhưng đôi khi, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ khi dùng thuốc như:

• Mệt mỏi, buồn ngủ.
• Chóng mặt.
• Khô miệng.
• Huyết áp thấp.
• Nôn, buồn nôn.
• Chuyển động không kiểm soát.
• Tăng cân.
• Thay đổi thị lực.

Tâm lý trị liệu

Các phương pháp điều trị hội chứng paranoid có thể gồm các liệu pháp tâm lý. Liệu pháp tâm lý có thể hiệu quả vì người bệnh sẽ ở cùng với những người có trải nghiệm tương tự. Phương pháp này kết hợp liệu pháp trò chuyện với các chiến lược xã hội giúp người bệnh giải quyết các vấn đề xảy ra hàng ngày. Trong các buổi trị liệu, người bệnh cũng có thể học được cách quản lý căng thẳng cũng như nắm được các dấu hiệu cảnh báo trước về chứng rối loạn tâm thần.

Điều trị nội trú

Khi phát hiện sớm, người bệnh có thể đáp ứng tốt với phương pháp dùng thuốc và tâm lý trị liệu. Tuy nhiên, nếu người bệnh ở mức độ bệnh nặng và có nguy cơ gây hại cho chính bản thân và mọi người, người nhà nên cho người bệnh nhập viện. 

Yếu tố gia đình cũng là vấn đề rất quan trọng và cần thiết trong chăm sóc, nhắc nhở người bệnh uống thuốc tự giác theo chỉ định của bác sĩ và tái khám đúng hẹn. Người bệnh vẫn có thể làm những công việc nhẹ nhàng nhưng không nên làm việc nặng hay thức quá khuya. Không uống rượu bia, chất kích thích, thuốc lá. Trà và cà phê có thể uống nhưng chỉ trong chừng mực.

Nên điều trị nội trú đối với những bệnh nhân mắc tâm thần phân liệt mức độ nặng

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về hội chứng paranoid (tâm thần phân liệt thể hoang tưởng), qua đó nắm được nguyên nhân, các triệu chứng thường gặp cũng như các phương pháp điều trị hội chứng này. Nếu như bạn còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn có thể tham khảo trực tiếp các bác sĩ chuyên khoa. Chúc bạn nhiều sức khỏe và đừng quên tiếp tục theo dõi các bài viết tiếp theo của Nhà Thuốc Long Châu nhé!

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Hellobacsi.com