Tìm hiểu hội chứng Fregoli: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Trong thế giới tâm thần học, có những rối loạn hiếm gặp đến mức nghe qua tưởng như chỉ xuất hiện trong phim giả tưởng. Một trong số đó là hội chứng Fregoli – hiện tượng tâm lý kỳ lạ khiến người bệnh tin rằng nhiều người khác nhau thực chất chỉ là một người duy nhất đang cải trang. Mặc dù hiếm gặp, hội chứng này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho người bệnh và cả những người xung quanh. Vậy hội chứng Fregoli là gì?

Hội chứng Fregoli là gì?

Hội chứng Fregoli là một rối loạn nhận thức hiếm gặp, thuộc nhóm ảo tưởng hoán vị nhận dạng. Người mắc hội chứng này tin rằng nhiều người khác nhau thực chất chỉ là một người duy nhất, nhưng liên tục thay đổi ngoại hình hoặc đóng giả thành người khác.

Hội chứng này được đặt theo tên của Leopoldo Fregoli, một nghệ sĩ kịch người Ý nổi tiếng với khả năng thay đổi trang phục và vai diễn cực kỳ nhanh chóng trên sân khấu.

Triệu chứng của hội chứng Fregoli

Người mắc hội chứng Fregoli thường gặp phải những rối loạn nhận thức nghiêm trọng liên quan đến việc nhận diện người khác. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Hoang tưởng rằng một người quen (hoặc từng quen) đang cải trang thành nhiều người khác nhau. Người bệnh tin rằng chỉ có một cá nhân duy nhất nhưng liên tục xuất hiện dưới nhiều hình dạng, gương mặt và danh tính khác nhau.
• Cảm giác bị theo dõi hoặc đe dọa. Họ thường cảm thấy “người cải trang” đang âm thầm theo dõi, kiểm soát, hoặc có ý định làm hại mình từ đó sinh ra nỗi sợ hãi hoặc lo lắng kéo dài.
• Ảo giác và hành vi mất kiểm soát. Một số người bệnh có thể nghe thấy tiếng nói không có thật, hành động một cách bốc đồng, phòng thủ hoặc thậm chí có xu hướng tấn công người khác vì nghĩ rằng đó là “kẻ giả dạng”.
• Không thể phân biệt rõ danh tính thật của người xung quanh. Họ gặp khó khăn trong việc tin tưởng ai là ai dẫn đến rối loạn quan hệ xã hội, dễ hiểu lầm và xa cách với người thân.

Nguyên nhân gây ra hội chứng Fregoli

Hội chứng Fregoli thường liên quan đến những vấn đề nghiêm trọng về thần kinh và tâm thần. Một số nguyên nhân có thể bao gồm:

• Rối loạn tâm lý như tâm thần phân liệt (schizophrenia), đặc biệt thể hoang tưởng;
• Tổn thương não bộ, thường ở thùy trán hoặc thùy thái dương;
• Sang chấn tâm lý hoặc căng thẳng kéo dài;
• Rối loạn liên quan đến chức năng ghi nhớ và xử lý khuôn mặt trong não.

Cách chẩn đoán hội chứng Fregoli

Việc chẩn đoán hội chứng Fregoli đòi hỏi sự kết hợp giữa thăm khám lâm sàng, đánh giá tâm lý chuyên sâu và các xét nghiệm hình ảnh học thần kinh. Vì đây là một rối loạn nhận dạng hiếm gặp, quá trình chẩn đoán cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần hoặc bác sĩ thần kinh có kinh nghiệm. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Khám lâm sàng và phỏng vấn tâm lý: Bác sĩ sẽ trò chuyện với người bệnh để đánh giá các dấu hiệu hoang tưởng, ảo tưởng, mức độ rối loạn nhận thức cũng như quan sát hành vi, cảm xúc và khả năng tư duy logic của họ. Phỏng vấn người thân cũng rất quan trọng để có cái nhìn toàn diện hơn.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc CT scan não: Đây là bước cần thiết để xác định xem người bệnh có tổn thương thực thể ở não hay không, đặc biệt ở các vùng như thùy trán, thùy thái dương hoặc hệ viền – những khu vực có vai trò quan trọng trong nhận diện khuôn mặt và cảm xúc.
• Đánh giá các rối loạn tâm thần khác: Người mắc hội chứng Fregoli thường đi kèm với các rối loạn khác như tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực, trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần hoặc hội chứng hoang tưởng mãn tính. Việc xác định chính xác tình trạng đi kèm giúp đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả hơn.
• Thang đo và bảng đánh giá chuyên biệt: Các chuyên gia có thể sử dụng một số công cụ chuẩn hóa như MMSE (Mini-Mental State Examination), PANSS (Positive and Negative Syndrome Scale) để đánh giá mức độ rối loạn nhận thức và tâm thần.

Phương pháp điều trị hội chứng Fregoli

Hiện nay, hội chứng Fregoli chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu hoàn toàn, nhưng các triệu chứng có thể được kiểm soát hiệu quả nếu phát hiện sớm và điều trị đúng hướng. Mục tiêu điều trị là giúp người bệnh ổn định tâm lý, cải thiện chất lượng cuộc sống và giảm nguy cơ hành vi nguy hiểm. Các phương pháp điều trị thường bao gồm:

Sử dụng thuốc

Điều trị bằng thuốc là nền tảng quan trọng trong việc kiểm soát các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác và rối loạn hành vi ở người mắc hội chứng Fregoli. Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc phù hợp dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân:

• Thuốc chống loạn thần (antipsychotics): Các loại thuốc như olanzapine, risperidone, quetiapine thường được chỉ định để giảm các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác và rối loạn hành vi. Trong trường hợp nặng, có thể sử dụng thuốc thế hệ cũ như haloperidol với liều lượng kiểm soát nghiêm ngặt.
• Thuốc an thần và ổn định tâm trạng: Có thể dùng để hỗ trợ điều trị nếu người bệnh có biểu hiện kích động, mất ngủ, lo âu hoặc rối loạn cảm xúc đi kèm.

Trị liệu tâm lý

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, trị liệu tâm lý đóng vai trò quan trọng trong việc giúp người bệnh nhận thức đúng đắn hơn về thế giới xung quanh và kiểm soát cảm xúc.

• Liệu pháp nhận thức hành vi: Giúp người bệnh hiểu rõ và điều chỉnh những suy nghĩ sai lệch, học cách nhận diện thực tế tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc và hành vi.
• Trị liệu nhóm hoặc trị liệu gia đình: Giúp người bệnh cải thiện khả năng giao tiếp xã hội, đồng thời hỗ trợ người thân hiểu và đồng hành cùng quá trình điều trị.

Hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng

Sự quan tâm và hỗ trợ từ gia đình, bạn bè và cộng đồng là yếu tố then chốt giúp người bệnh duy trì sự ổn định lâu dài.

• Gia đình cần tạo môi trường sống an toàn, ổn định và không gây kích thích quá mức cho người bệnh.
• Tránh tranh luận hoặc bác bỏ niềm tin hoang tưởng một cách trực diện, điều này có thể làm bệnh nhân cảm thấy bị tấn công và chống đối.
• Các tổ chức y tế cộng đồng hoặc nhóm hỗ trợ tâm lý có thể cung cấp thêm nguồn lực và hướng dẫn cho quá trình phục hồi.

Hội chứng Fregoli là rối loạn tâm thần hiếm gặp nhưng có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống. Mặc dù không có phương pháp điều trị dứt điểm, việc điều trị sớm kết hợp với sự hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng có thể giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu của hội chứng này, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Cuối cùng, chúc bạn sức khoẻ và nhớ theo dõi Nhà Thuốc Long Châu để có thêm thông tin mới nhất nhé!