Hội chứng rung lắc ở trẻ em: Triệu chứng, chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa

Vậy hội chứng rung lắc ở trẻ em là hội chứng như thế nào? Nguyên nhân dẫn đến hội chứng này là gì? Triệu chứng trẻ có thể gặp phải khi mắc hội chứng rung lắc bao gồm những triệu chứng nào? Hướng chẩn đoán và điều trị hội chứng rung lắc ở trẻ em ra sao? Theo dõi ngay bài viết dưới đây để tìm ra câu trả lời bạn nhé.

Tổng quan về hội chứng rung lắc ở trẻ em

Hội chứng rung lắc ở trẻ em là hội chứng chấn thương não nghiêm trọng, xảy ra khi bố mẹ hoặc người chăm sóc trẻ rung lắc quá mức nhằm dỗ cho trẻ bớt quấy khóc. Sự rung lắc này có thể xuất phát từ một số thói quen như đưa võng hoặc lắc nôi ru trẻ ngủ hay những động tác đơn giản khi chơi đùa với trẻ như tung cao trẻ, bế xốc trẻ lên, bồng trẻ đưa trẻ lên và xuống nhanh, ẵm trẻ lên cao làm máy bay…

Theo các chuyên gia, trẻ có thể gặp nguy hiểm dù chỉ rung lắc trong 5 giây và hội chứng rung lắc ở trẻ được ví như khi người lớn bị chấn thương sọ não do tai nạn giao thông.

Các thống kê chỉ ra rằng, hội chứng rung lắc thường xảy ra phổ biến hơn ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là trẻ trong độ tuổi sơ sinh đến 8 tháng tuổi.

Nguyên nhân trẻ dễ bị chấn thương não khi rung lắc được các chuyên gia giải thích như sau: Trong độ tuổi này, trọng lượng đầu của trẻ chỉ chiếm ¼ trên tổng trọng lượng cơ thể, não bộ của trẻ cũng chưa phát triển hoàn thiện vẫn nằm trôi nổi trong môi trường dịch não tuỷ bao bọc xung quanh và cơ cổ còn yếu. Do đó, khi bị rung lắc mạnh, đặc biệt là động tác tung hứng hoặc quay vòng, khối não sẽ di chuyển theo quán tính và có thể dẫn đến sự ca đập vào bên trong hộp sọ. Sự va đập nay khiến não bị sưng phù, mạch máu não bị tổn thương, áp lực nội sọ cũng vì thế mà tăng lên.

Về lâu dài, các tổn thương não nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng hướng sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh cho trẻ. Tuỳ theo mức độ tổn thương mà trẻ sẽ bị ảnh hưởng ở các mức độ khác nhau.

• Ở mức độ tổn thương nhẹ, trẻ có thể chậm phát triển về tinh thần, nói năng không được lưu loát, khả năng học tập giảm.
• Với mức độ tổn thương nghiêm trọng, trẻ có thể bị xuất huyết võng mạc mắt, suy giảm thị lực, thậm chí là mù, điếc, co giật, liệt thần kinh, thậm chí là tử vong.

Triệu chứng trẻ có thể gặp phải khi mắc hội chứng rung lắc

Các chuyên gia cho biết, các triệu chứng của hội chứng rung lắc rất đa dạng song lại rất dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh lý khác. Thông thường, các biểu hiện của bệnh rất dễ bị thay đổi do sự phù não lan tỏa thứ phát sau chấn thương do đó mà rất khó để có thể nhận thấy rõ rệt các triệu chứng cơ năng cũng như thực thể gây ra bởi hội chứng rung lắc ở trẻ.

Trên thực tế, các triệu chứng của hội chứng rung lắc có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ bị rung lắc và đạt đỉnh điểm sau 4 - 6 giờ. Dưới đây là một số triệu chứng trẻ có thể gặp phải khi mắc hội chứng rung lắc, cha mẹ có thể tham khảo:

Triệu chứng cơ năng

Triệu chứng cơ năng gây ra bởi hội chứng rung lắc bao gồm:

• Lờ đờ, vật vã, quấy khóc;
• Kích thích, chán ăn, buồn nôn;
• Co giật;
• Hôn mê, giãn đồng tử và không đáp ứng với ánh sáng;
• Nhịp thở bất thường với các đặc điểm chậm, nông và không đều;
• Trẻ nằm ở tư thế ngửa đầu ra sau và lưng cong hình vòng cung;
• Nguy hiểm nhất là trẻ có thể ngừng tim và tử vong.

Triệu chứng thực thể

Các triệu chứng thực thể của hội chứng rung lắc có thể kể đến như:

• Xuất huyết võng mạc;
• Xuất huyết não kín bao gồm xuất huyết dưới màng cứng, xuất huyết ngoài màng cứng, xuất huyết dưới nhện, xuất huyết dưới lớp Galea;
• Thóp phồng;
• Có tổn thương vùng ngực bụng, bầm tím mặt, da đầu, cánh tay…
• Huyết áp thấp bất thường;
• Phù nề phần mềm trong trường hợp vỡ xương sọ.

Chẩn đoán và điều trị hội chứng rung lắc

Như đã trình bày phía trên, hội chứng rung lắc sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Chính vì thế, ngay khi nhận thấy trẻ có các dấu hiệu nghi ngờ hội chứng rung lắc, cha mẹ cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và có hướng can thiệp điều trị kịp thời nếu cần.

Để có thể đưa ra chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh, bên cạnh việc dựa trên các triệu chứng cơ năng và thực thể nêu trên, bác sĩ có thể chỉ định cho trẻ làm thêm một số thăm dò cận lâm sàng như chụp cộng hưởng từ, chụp X quang, chụp cắt lớp vi tính… để tìm kiếm 3 tình trạng chỉ điểm hội chứng rung lắc bao gồm bệnh lý não hoặc phù não, xuất huyết dưới màng cứng hoặc xuất huyết não, xuất huyết võng mạc. Ngoài ra, trước khi đưa ra kết luận, bác sĩ có thể yêu cần cho trẻ làm xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác.

Sau khi xác định chính xác trẻ mắc hội chứng rung lắc, tuỳ vào tình trạng bệnh và sức khoẻ tổng thể của trẻ mà các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Hiện nay, vẫn chưa có một loại thuốc nào đặc trị cho hội chứng rung lắc ở trẻ sơ sinh. Trong trường hợp trẻ có xuất huyết trong não, phẫu thuật có thể được chỉ định nhằm can thiệp, xử lý tình trạng xuất huyết. Ngoài ra, phẫu thuật mắt có thể được thực hiện đồng thời nhằm khắc phục tình trạng xuất huyết võng mạc nếu có.

Các biện pháp phòng ngừa hội chứng rung lắc

Trên thực tế, có không ít các bậc phụ huynh có thói quen rung lắc khi trẻ quấy khóc mà đôi khi chính bản thân họ cũng không hiểu rung lắc trẻ như thế nào là an toàn.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia, để phòng ngừa hội chứng rung lắc, tốt nhất cha mẹ không nên được thực hiện các hành động rung lắc, tung hứng, quay tròn… với trẻ bởi đây là nguyên nhân chính khiến trẻ bị mắc hội chứng rung lắc. Thay vào đó, để dỗ trẻ, cha mẹ có thể áp dụng một số mẹo sau:

• Khi bế trẻ, cần dùng tay giữ cổ trẻ ở tư thế cố định.
• Khi trẻ quấy khóc, thay vì quát nạt, khó chịu với trẻ cha mẹ nên hít thật sâu và đếm đến 10 để cân bằng lại cảm xúc căng thẳng sau đó bình tĩnh tìm ra nguyên nhân khiến trẻ quấy khóc để có biện pháp xử trí phù hợp.
• Khi nô đùa với con, tuyệt đối không bế thốc ngược, không xốc vác trẻ một cách đột ngột, không tung hứng, không đánh vào vùng mặt hay đầu của trẻ.
• Không nên để người đang trong cơn tức giận bế ẵm trẻ.
• Đối xử với trẻ một cách nhẹ nhàng.
• Đưa trẻ đến gặp bác sĩ nếu thấy trẻ có dấu hiệu bất thường nghi ngờ bệnh lý nào đó.
• Ngoài ra, cha mẹ cũng nên chủ động trang bị thêm kiến thức về chăm sóc trẻ để có thể chăm sóc trẻ tốt hơn.

Trên đây là toàn bộ những thông tin cơ bản xoay quanh hội chứng rung lắc ở trẻ em mà Nhà thuốc Long Châu đã tổng hợp để chia sẻ đến bạn đọc. Mong rằng, qua bài viết hôm nay, bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về hội chứng này đồng thời nắm được các biện pháp phòng ngừa hội chứng rung lắc ở trẻ.