Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng: Nguy cơ, triệu chứng và cách điều trị

Sau khi vượt qua một đợt nhiễm trùng đường ruột, nhiều người vẫn phải đối mặt với những triệu chứng khó chịu kéo dài. Đó có thể là dấu hiệu của hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng (PI-IBS). Vậy, PI-IBS là gì, những ai có nguy cơ mắc phải và làm thế nào để kiểm soát các triệu chứng?

Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng là gì?

Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng là tình trạng rối loạn chức năng tiêu hóa xảy ra sau khi một người bị nhiễm trùng đường ruột, thường do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây ra. Không giống như hội chứng ruột kích thích thông thường (IBS) có thể xuất phát từ căng thẳng, di truyền hoặc chế độ ăn uống, PI-IBS bắt nguồn từ một sự kiện nhiễm trùng cụ thể, chẳng hạn như viêm dạ dày ruột cấp tính (AGE).

Theo các chuyên gia, khoảng 10-15% người từng bị viêm dạ dày ruột cấp tính có nguy cơ phát triển hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng. Tình trạng này thường kéo dài từ vài tháng đến vài năm, thậm chí trở thành mãn tính nếu không được can thiệp kịp thời. Điều đáng lưu ý là PI-IBS không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn ảnh hưởng đến tâm lý và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Việc nhận diện và điều trị sớm hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng là rất quan trọng.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng

Nguyên nhân chính

Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng thường bắt nguồn từ các đợt nhiễm trùng đường tiêu hóa. Một số tác nhân phổ biến bao gồm:

• Vi khuẩn: Campylobacter jejuni, Salmonella hoặc Escherichia coli (E. coli) là những vi khuẩn thường gặp trong các trường hợp viêm dạ dày ruột dẫn đến PI-IBS.
• Virus: Norovirus hoặc Rotavirus cũng có thể gây tổn thương niêm mạc ruột, tạo điều kiện cho hội chứng này phát triển.
• Ký sinh trùng: Giardia - một loại ký sinh trùng đường ruột - là nguyên nhân được ghi nhận trong một số trường hợp.

Ngoài ra, nghiên cứu gần đây còn cho thấy mối liên hệ giữa hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng và COVID-19. Một số bệnh nhân sau khi hồi phục từ COVID-19 đã báo cáo các triệu chứng tiêu hóa kéo dài, có thể liên quan đến PI-IBS.

Yếu tố nguy cơ

Không phải ai bị nhiễm trùng đường ruột cũng sẽ phát triển hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:

• Giới tính: Phụ nữ có nguy cơ mắc PI-IBS cao hơn nam giới, có thể do sự khác biệt về hormone hoặc phản ứng miễn dịch.
• Độ tuổi: Người trẻ tuổi thường dễ gặp tình trạng này hơn người lớn tuổi.
• Tình trạng tâm lý: Những người bị căng thẳng, lo âu hoặc trầm cảm kéo dài có khả năng phát triển PI-IBS cao hơn sau nhiễm trùng.
• Mức độ nghiêm trọng của nhiễm trùng: Các trường hợp viêm dạ dày ruột nặng, kéo dài làm tăng nguy cơ.
• Thói quen sống: Hút thuốc, thiếu ngủ hoặc sử dụng kháng sinh không đúng cách cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình trạng.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ này giúp bạn chủ động phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe tiêu hóa. Nếu bạn nghi ngờ mình thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn kịp thời.

Triệu chứng nhận biết hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng

Các triệu chứng của hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng có nhiều điểm tương đồng với IBS thông thường, nhưng chúng thường khởi phát sau một đợt nhiễm trùng rõ ràng. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến mà bạn cần lưu ý:

• Đau bụng và chuột rút: Cảm giác đau thường xuất hiện sau khi ăn hoặc đi vệ sinh, tập trung ở vùng bụng dưới.
• Tiêu chảy hoặc táo bón: Một số người trải qua phân lỏng, trong khi người khác lại bị táo bón, thậm chí xen kẽ cả hai.
• Đầy hơi và chướng bụng: Cảm giác khó chịu do khí tích tụ trong ruột.
• Buồn nôn và sốt nhẹ: Đây là điểm khác biệt so với IBS thông thường, thường liên quan đến phản ứng viêm sau nhiễm trùng.
• Thay đổi màu sắc hoặc tính chất phân: Phân có thể lỏng, nhầy hoặc có màu bất thường.

Đặc biệt, ở những bệnh nhân phát triển PI-IBS sau COVID-19, triệu chứng táo bón dường như ít phổ biến hơn, trong khi tiêu chảy và đầy hơi lại nổi bật. Các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn khi bạn tiêu thụ thực phẩm kích thích như đồ cay, caffeine hoặc sữa.

Hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng kéo dài bao lâu?

Thời gian mắc hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng rất khác nhau giữa các cá nhân. Ở một số người, các triệu chứng có thể giảm dần sau vài tháng đến một năm mà không cần can thiệp y tế. Tuy nhiên, với những trường hợp khác, tình trạng này có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí trở thành mãn tính.

Theo nghiên cứu, khoảng 20% bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau một năm, nhưng 15% vẫn phải đối mặt với các triệu chứng sau 8 năm. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào nhiều yếu tố như mức độ tổn thương ruột, sức khỏe tổng thể và cách điều trị.

Phương pháp điều trị hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng

Hiện nay, chưa có cách chữa trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng, nhưng bạn hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng thông qua các phương pháp sau:

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống:

• Chế độ ăn lành mạnh: Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây (trừ các loại gây đầy hơi như bắp cải), tránh thực phẩm kích thích như đồ chiên rán, rượu bia.
• Uống đủ nước: Giúp cải thiện tiêu hóa và giảm táo bón.
• Tập thể dục: Duy trì vận động nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ để kích thích nhu động ruột.

Sử dụng thuốc:

• Thuốc giảm đau và co thắt: Giúp làm dịu cơn đau bụng và chuột rút.
• Thuốc chống tiêu chảy hoặc táo bón: Tùy thuộc vào triệu chứng chính của bạn.
• Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp nhiễm trùng còn sót lại, nhưng cần có chỉ định của bác sĩ.
• Probiotics: Bổ sung lợi khuẩn để cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Các phương pháp tiên tiến:

• Cấy ghép vi khuẩn đường ruột (FMT): Phương pháp này chuyển hệ vi sinh khỏe mạnh từ người hiến tặng sang bệnh nhân, đã cho thấy hiệu quả trong một số trường hợp PI-IBS do ký sinh trùng Giardia. Tuy nhiên, hiệu quả thường chỉ kéo dài vài tuần.
• Thuốc sinh học: Nhắm đến điều chỉnh phản ứng miễn dịch trong ruột, đang được nghiên cứu thêm.

Hỗ trợ tâm lý:

Vì căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng, các liệu pháp thư giãn như thiền hoặc tư vấn tâm lý cũng là một phần quan trọng trong điều trị.

Sống chung với hội chứng ruột kích thích sau nhiễm trùng không hề dễ dàng, nhưng bạn không cần phải đối mặt một mình. Hãy thăm khám bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng được tư vấn giải pháp phù hợp. Sức khỏe tiêu hóa tốt là nền tảng cho một cuộc sống trọn vẹn!