Hướng dẫn lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

Ngay cả khi được cứu sống, các bệnh nhân bị tai biến cũng để lại những di chứng nặng nề và có nguy cơ tái phát cao. Do đó, nắm vững các quy tắc và có kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não là vô cùng quan trọng để phục hồi và giảm nguy cơ biến chứng. Cùng tìm hiểu nhé!

Tai biến mạch máu não là gì?

Theo thống kê hàng năm của WHO tai biến mạch máu não được coi là yếu tố nguy cơ gây tử vong đứng hàng thứ hai tại Việt Nam và thuộc top 10 trên thế giới. Căn bệnh này đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng con người.

Tai biến mạch máu não là tình trạng tắc hoặc vỡ đột ngột một mạch máu (động mạch, mao mạch hoặc tĩnh mạch) trong não mà không do chấn thương sọ não.

Khi các mao mạch bị vỡ, tắc nghẽn, các tế bào não sẽ bị thiếu oxy, chất dinh dưỡng và bắt đầu chết dần. Nếu may mắn được cứu sống, bệnh nhân cũng dễ bị biến chứng nặng như liệt tứ chi, liệt nửa người, mất khả năng giao tiếp.

Có nhiều cách để phân loại tai biến mạch máu não và tai biến mạch máu não thoáng qua. Trong đó, phổ biến nhất được chia thành 2 nhóm: Tai biến mạch máu não do thiếu máu não và tai biến mạch máu não do xuất huyết não.

• Thiếu máu não: Có tới 80% các ca tai biến mạch máu não là do thiếu máu não. Hậu quả là lượng máu lên não bị giảm hoặc tắc nghẽn nên không cung cấp đủ máu cho các tế bào não khiến chúng chết đi. Nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời trong vòng 4 giờ kể từ khi xuất hiện các triệu chứng đột quỵ sẽ dẫn đến tử vong.
• Xuất huyết não: Loại tai biến mạch máu não thứ hai là xuất huyết não, chiếm 20% tổng số ca. Xuất huyết não là tình trạng máu tràn vào mô não gây phù não và tăng áp lực lên các mô xung quanh não. Lúc này các tế bào não dần chết đi và gây vỡ mạch não. Chỉ trong vài phút, bệnh nhân tai biến mạch máu não do xuất huyết não có thể tử vong, cần được sơ cứu nhanh chóng, kịp thời. Vì vậy, tỷ lệ tử vong của bệnh nhân xuất huyết não thường cao hơn nhiều so với các trường hợp khác.

Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

Cách chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não còn phụ thuộc vào những biến chứng mà bệnh nhân gặp phải sau điều trị. Khi chăm sóc người bệnh cần lưu ý một số điều sau:

• Hỗ trợ người bệnh xoay trở tư thế thường xuyên (30 phút/lần) với bệnh nhân không cử động được, bị liệt nửa người hoặc liệt toàn thân.
• Để tránh nhiễm trùng đường tiết niệu nên thường xuyên vệ sinh vùng kín cho người bệnh.
• Cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, cho người bệnh ăn nhạt và ăn chế độ cho người bệnh tai biến mạch máu não, ăn chậm để tránh gây sặc dẫn đến viêm phổi.
• Giữ cho phòng ngủ luôn sạch sẽ, thoáng mát, yên tĩnh giúp bệnh nhân nghỉ ngơi tốt hơn.
• Người bị căng cứng cơ, liệt nửa người sau điều trị tai biến mạch máu não có thể được tập vật lý trị liệu, châm cứu, xoa bóp... để nâng cao tỷ lệ phục hồi.
• Thường xuyên trò chuyện, trấn an bệnh nhân do người bị tai biến rất dễ bị sang chấn tâm lý, rối loạn lo âu, lo sợ sẽ bị đột quỵ tái phát dẫn đến tử vong. Hãy kiên nhẫn với bệnh nhân và đừng tỏ ra khó chịu hay kỳ thị.

Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não

Mục tiêu chính của việc chăm sóc là giúp bệnh nhân:

• Cải thiện khả năng vận động.
• Tự chăm sóc được bản thân.
• Giảm sự mất cảm giác.
• Chức năng hô hấp, nhu động ruột và chức năng bàng quang là bình thường.
• Nâng cao khả năng tư duy.

Dưới đây là kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não:

Theo dõi trạng thái

Dưới đây là hướng dẫn cách theo dõi trạng thái bệnh nhân tai biến mạch máu não, cụ thể:

• Tri giác (thang điểm Glasgow): Bình thường 15 điểm (mắt 4, lời nói 5, vận động 6).
• Các dấu hiệu sinh tồn (mạch, thân nhiệt, huyết áp) 30 phút/lần, 1 giờ/lần, 3 giờ/lần, ngày/2 lần... tùy theo tình trạng bệnh nhân.
• Tình trạng thông khí.
• Tình trạng bại liệt.
• Tình trạng loét do nằm lâu.
• Thuốc: Thuốc tiêm, thuốc uống, thời gian dùng, đường dùng...
• Thực hiện các thủ thuật: Đặt sonde đường tiểu, sonde dạ dày,…
• Các xét nghiệm: Sinh hóa, huyết học, vi sinh, chọc dò tủy sống, điện tim, điện não đồ,...

Vệ sinh cơ thể

Cần vệ sinh cơ thể thường xuyên cho người bị tai biến mạch máu não để hạn chế viêm loét, nhiễm trùng, cụ thể:

• Vệ sinh cơ thể: 2 - 3 lần/ngày.
• Tắm, gội: 3 ngày/lần.
• Bệnh nhân hôn mê, đặt ống thông tiểu, chọc dò tủy sống: Chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật.
• Bệnh nhân đóng bỉm: Chú ý thay tã và vệ sinh sau mỗi lần đi tiêu, ít nhất 3 lần/ngày.
• Nếu bạn bị táo bón: Xoa bụng và uống nhiều nước. Nếu không hiệu quả, hãy báo bác sĩ để dùng thuốc thụt tháo cho bệnh nhân
• Vỗ rung ngực và lưng: Long đờm, thúc đẩy tuần hoàn ngoại biên.
• Giữ ga giường khô và lật bệnh nhân 2 giờ một lần.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Về chế độ ăn uống, người bệnh cần ăn uống đầy đủ, cân đối hàng ngày, nên cho người bệnh ăn những thức ăn mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, nước hoa quả… Hạn chế ăn mặn và các chất kích thích bia rượu, cà phê, chè...

Phục hồi chức năng

Phục hồi chức năng là vấn đề quan trọng khi chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não để người bệnh nhanh chóng phục hồi lại trạng thái bình thường. Cụ thể:

• Thực hiện càng sớm càng tốt.
• Tập phục hồi chức năng, điều trị tai biến mạch máu não bằng châm cứu dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và hướng dẫn bệnh nhân.
• Tập vận động thụ động nửa người bên liệt.

Trên đây là những chia sẻ của Nhà thuốc Long Châu về lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não. Chăm sóc bệnh nhân tai biến mạch máu não là một quá trình khó khăn và lâu đài, đòi hỏi sự kiên trì và kiến ​​thức cơ bản. Chúc bạn sức khỏe!

Nguyễn Nhung

Nguồn tham khảo: Tổng hợp