Ký sinh trùng E. canis có lây sang người không? Dấu hiệu nhiễm và cách phòng ngừa

Bệnh Ehrlichiosis là một trong những bệnh truyền qua ve phổ biến nhất ở chó tại vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm cả Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể giải đáp ký sinh trùng E. canis có lây sang người không. Bài viết dưới đây giúp bạn hiểu rõ hơn về ký sinh trùng E. canis, nguy cơ lây nhiễm sang người, dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng ngừa an toàn để bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình và thú cưng.

Ký sinh trùng E. canis là gì?

Để trả lời ký sinh trùng E. canis có lây sang người, trước tiên cần nắm rõ bản chất của loại vi khuẩn này.

E. canis không phải ký sinh trùng eukaryotic mà là vi khuẩn nội bào nhưng thường được gọi chung trong nhóm bệnh ký sinh trùng máu do cơ chế lây truyền qua ve. Ehrlichia canis là một loại vi khuẩn nội bào bắt buộc, thuộc nhóm Rickettsiales, ký sinh trong bạch cầu đơn nhân của chó. Chúng có hình dạng nhỏ, gram âm, chỉ có thể nhân lên bên trong tế bào chủ.

Các đặc điểm chính của bệnh bao gồm:

• Tác nhân truyền bệnh và vật chủ:
  • Ve nâu chó là tác nhân truyền bệnh chính - một loài phổ biến rộng rãi, đặc biệt ở các vùng nhiệt đới như Việt Nam.
  • Ve cái hút máu từ chó nhiễm bệnh trong khoảng 3 - 5 ngày để vi khuẩn Ehrlichia canis nhân lên trong tuyến nước bọt của chúng, chuẩn bị cho lần truyền bệnh tiếp theo.
• Cơ chế xâm nhập và phát triển bệnh:
  • Khi ve cắn, vi khuẩn E. canis xâm nhập vào máu chó và tấn công các tế bào thuộc hệ miễn dịch (chủ yếu là bạch cầu đơn nhân).
  • Sự tấn công này gây ra bệnh Ehrlichiosis với ba thể cấp tính, bán cấp tính hoặc mãn tính.
  • Vi khuẩn ức chế quá trình sản xuất tiểu cầu và bạch cầu trong tủy xương dẫn đến suy giảm miễn dịch toàn thân và các rối loạn đông máu.
• Khả năng tồn tại tiềm ẩn: E. canis có khả năng tồn tại dai dẳng trong cơ thể chó mà không gây ra triệu chứng lâm sàng rõ rệt trong thời gian dài. Điều này biến chó thành vật chủ mang mầm bệnh tiềm ẩn, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chu kỳ lây truyền bệnh.

Ký sinh trùng E. canis có lây sang người không?

Câu hỏi ký sinh trùng E. canis có lây sang người được đặt ra nhiều nhất từ chủ nuôi chó bệnh. Câu trả lời cần dựa trên bằng chứng khoa học và cơ chế lây truyền.

Với câu hỏi ký sinh trùng E. canis có lây sang người không, các chuyên gia cho biết, E. canis rất hiếm khi lây sang người vì hệ miễn dịch con người khác biệt đáng kể so với chó. Hầu hết các ca nhiễm Ehrlichia ở người do loài E. chaffeensis hoặc E. ewingii gây ra không phải E. canis.

Tuy nhiên, một số ca nhiễm trên người đã được ghi nhận ở các nước châu Á (Việt Nam, Thái Lan) và Nam Mỹ (Venezuela), trong đó người bệnh bị ve chó cắn trực tiếp và có hệ miễn dịch yếu (HIV, hóa trị, ghép tạng).

Về cơ chế lây truyền: Con người có thể nhiễm gián tiếp qua ve chó bị nhiễm bệnh, chứ không lây trực tiếp từ chó sang người. Khi ve hút máu từ chó nhiễm E. canis, vi khuẩn tồn tại và nhân lên trong tuyến nước bọt của ve trong 48 - 72 giờ. Ve rời chó và cắn người, truyền vi khuẩn qua vết cắn. Thời gian ve bám trên da người ít nhất 24 giờ mới đủ lây bệnh.

Những nhóm dễ nhiễm nhất bao gồm:

• Người làm việc thường xuyên với chó (thú y, nhân viên cứu hộ, chủ trại chó) do tiếp xúc ve nhiều.
• Người suy giảm miễn dịch, người già trên 60 tuổi, trẻ em dưới 5 tuổi.
• Người sống trong môi trường ẩm thấp, nhà có vườn, nhiều ve chó sinh sống.

Dấu hiệu nhận biết chó nhiễm ký sinh trùng E. canis

Các dấu hiệu điển hình ở chó nhiễm E. canis đó là:

• Sốt cao thất thường (39 - 41°C), kéo dài 3 - 7 ngày, xen kẽ hạ sốt.
• Mệt mỏi, bỏ ăn hoàn toàn, sụt cân nhanh dù vẫn uống nước.
• Niêm mạc mắt nhợt nhạt (thiếu máu), xuất huyết dưới da dạng chấm đỏ, chảy máu cam hoặc nướu.
• Nổi hạch bạch huyết toàn thân, lách to khi sờ bụng.
• Trong giai đoạn mãn tính: Rụng lông, phù nề chân, suy nhược nặng.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, chó con dưới 1 tuổi thường biểu hiện nặng hơn, dễ tử vong nếu không điều trị.

Nếu không can thiệp sớm, E. canis gây:

• Giảm tiểu cầu nghiêm trọng, dẫn đến xuất huyết nội tạng, tử vong do mất máu.
• Nhiễm trùng thứ phát do vi khuẩn khác (Leptospira, Babesia) tấn công khi miễn dịch suy.
• Viêm gan, suy tủy xương, tổn thương thận mạn tính.
• Trong trường hợp nặng, chó có thể tử vong do suy đa cơ quan trong 1 - 2 tuần.

Cách phòng ngừa lây nhiễm E. canis cho chó và người

Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để loại bỏ lo ngại ký sinh trùng E. canis có lây sang người không. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa, bạn đọc có thể tham khảo:

Đối với chó

Các bước cụ thể:

• Kiểm soát ve, bọ chét thường xuyên bằng thuốc nhỏ gáy hoặc viên nhai (Frontline, Nexgard, Bravecto) hiệu lực 1 - 3 tháng.
• Vệ sinh chuồng trại hàng ngày, phơi nắng, giặt sạch chăn nệm của chó mỗi tuần bằng nước nóng >60°C.
• Tắm rửa định kỳ với xà phòng diệt ve, kiểm tra da và lông sau mỗi lần đi chơi ngoài trời, đặc biệt vùng tai, bụng, kẽ chân.
• Tránh để chó tiếp xúc với chó lạ hoặc khu vực có ve nhiều (công viên, bãi cỏ ẩm).

Đối với người nuôi

Người nuôi có thể bảo vệ bản thân thông qua các biện pháp:

• Rửa tay bằng xà phòng sau khi tiếp xúc hoặc tắm cho chó, ít nhất 20 giây.
• Tránh để chó ngủ chung giường, liếm mặt hoặc vùng da hở.
• Khi thấy ve chó xuất hiện trên người, cần gắp bỏ đúng cách (dùng nhíp, không bẻ), rửa sạch vết thương bằng cồn 70°.
• Nếu bị ve cắn và có biểu hiện sốt, mệt mỏi, đau cơ trong 2 tuần, hãy đến cơ sở y tế công lập để xét nghiệm Ehrlichia.
• Sử dụng quần áo dài, thuốc xịt chống côn trùng khi làm việc ngoài trời.

Ký sinh trùng E. canis có lây sang người không? Ký sinh trùng E. canis chủ yếu gây bệnh ở chó và rất hiếm khi lây sang người nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ trong môi trường có nhiều ve chó. Việc kiểm soát ve, vệ sinh chuồng trại, và điều trị sớm khi phát hiện dấu hiệu bất thường là biện pháp quan trọng để bảo vệ cả chó và người. Nếu bạn hoặc thú cưng có biểu hiện sốt, mệt hoặc xuất huyết không rõ nguyên nhân, hãy đến cơ sở thú y hoặc y tế uy tín để được xét nghiệm và điều trị kịp thời. Hiểu rõ ký sinh trùng E. canis có lây sang người giúp bạn chủ động phòng ngừa, mang lại cuộc sống an toàn bên người bạn bốn chân.