Liệt mặt do lạnh: Dấu hiệu nhận biết và cách khắc phục

Để hiểu rõ về liệt mặt do lạnh và tác động của nó như thế nào, Long Châu mời bạn tham khảo bài viết bên dưới để có cái nhìn sâu sắc hơn nhé.

Liệt mặt do lạnh là gì?

Liệt mặt

Liệt mặt là một tình trạng khá nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát cử động của cơ mặt do tổn thương dây thần kinh số VII - Dây thần kinh mặt. Dây thần kinh này chịu trách nhiệm cho việc điều khiển các nhóm cơ mặt và dẫn truyền xung thần kinh của một loạt các cơ trên khuôn mặt, bao gồm cả cơ mắt, miệng và lưng mũi.

Một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến liệt mặt là đột quỵ, khi có sự gián đoạn trong dòng máu đến não gây tổn thương dây thần kinh mặt. Ngoài ra, liệt Bell, hay liệt mặt ngoại biên, là một bệnh lý khác thường gặp, được cho là do tình trạng viêm nhiễm của dây thần kinh mặt mà nguyên nhân cụ thể vẫn chưa được hiểu rõ.

Viêm tai giữa và nhiễm trùng cũng có thể gây tổn thương cho dây thần kinh mặt. Chấn thương và vỡ xương sọ cũng là nguyên nhân khác có thể dẫn đến liệt mặt, do tổn thương ảnh hưởng đến dây thần kinh mặt. Các bệnh tự miễn hay khối u tại não cũng có thể tạo áp lực lên dây thần kinh gây ảnh hưởng đến chức năng của nó.

Liệt mặt do lạnh

Liệt mặt do lạnh là một hiện tượng phổ biến khi chúng ta tiếp xúc với điều kiện thời tiết thay đổi, đặc biệt là trong những ngày trở lạnh. Đây là một phản ứng của cơ thể đối với nhiệt độ thấp, có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến dây thần kinh số VII, dẫn đến tình trạng liệt mặt do lạnh.

Khi chúng ta bị tiếp xúc với nhiệt độ lạnh, cơ thể thường phản ứng bằng cách co các mạch máu để giữ nhiệt độ cơ thể. Việc này dẫn đến sự giảm cung cấp máu và dưỡng chất đến các khu vực cụ thể, trong trường hợp này là dây thần kinh mặt. Thiếu máu nuôi dưỡng và làm ấm có thể khiến cho dây thần kinh trở nên phù nề, bị chèn ép không thể hoạt động bình thường.

Các dấu hiệu nhận biết

Người bị liệt mặt do lạnh nói riêng và những trường hợp liệt mặt nói chung có những biểu hiện liệt cơ mặt với các dấu hiệu tương tự nhau. Khi để mặt bình thường các biểu hiện có thể nhận thấy là:

• Hai phần mặt của người bệnh không còn cân đối, tạo nên sự chênh lệch rõ ràng giữa bên mặt bị liệt và bên mặt bình thường. Điều này làm cho gương mặt trở nên không đồng đều, không tự nhiên.
• Phần mặt bị liệt trở nên bất động, mất cảm giác. Các cơ mặt không còn trương lực, không thể thực hiện được các cử động như bình thường.
• Khi bệnh nhân cử động khuôn mặt, sự không đối xứng giữa bên mặt bị liệt và bên mặt bình thường trở nên rõ ràng hơn. Có thể bao gồm sự không cân xứng của miệng, góc miệng và mắt.
• Phần trán của bên mặt bị liệt mất đi tính đàn hồi và không nhăn khi bệnh nhân cử động khuôn mặt. Mắt ở phần mặt bị liệt cũng không thể nhắm kín được hoặc có thể nhắm kín không đồng đều so với bên mặt bình thường.
• Bệnh nhân không thể thực hiện các động tác như nhe răng, mím môi, phồng má, chu miệng, hoặc chau mày bằng cách tự nhiên.

Khi bệnh nhân cử động khuôn mặt, các dấu hiệu liệt trở nên dễ dàng nhận thấy hơn. Dưới đây là một số dấu hiệu cụ thể khi bệnh nhân cử động khuôn mặt trong trường hợp liệt mặt:

• Dấu hiệu Charles - Bell dương tính: Khi bệnh nhân nhắm mắt, mắt ở phần mặt bị liệt không nhắm kín hoàn toàn. Thay vào đó, có thể quan sát nhãn cầu vận động lên trên và ra ngoài.
• Dấu hiệu Negro: Khi người bệnh nhìn lên, đồng tử mắt ở phần mặt bị liệt có thể cao hơn và không đồng đều so với bên mặt bình thường..
• Dấu hiệu Souques: Khi bệnh nhân nhắm hai mắt, mắt ở phần mặt bị liệt không nhắm kín được và lông mi có thể đưa ra dài hơn so với mắt bên bình thường.
• Dấu hiệu Pierre Marie - Foix: Trong trường hợp bệnh nhân hôn mê, khi giật tóc mai ở phần mặt bị liệt, không có phản ứng. Ngược lại, phần mặt bình thường sẽ nhăn mặt.

Sau khi chẩn đoán bằng các triệu chứng cơ mặt trên lâm sàng, các xét nghiệm có thể cần được thực hiện bao gồm:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cho thấy hình ảnh chi tiết về cấu trúc cơ, dây thần kinh, và mô mềm trong khu vực mặt. Nó có thể giúp xác định có tổn thương hoặc chèn ép đối với dây thần kinh mặt.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-Scan): Hình ảnh cắt lớp của khu vực mặt, cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc xương và mô mềm, giúp xác định tổn thương hoặc bất thường trong khu vực tương ứng.
• Đo điện cơ (EMG): Phương pháp đo điện cơ giúp kiểm tra hoạt động điện của cơ và dây thần kinh. Từ đó, xác định mức độ tổn thương của dây thần kinh mặt và kiểm tra tính linh hoạt, cùng với phản ứng của cơ khi được kích thích.

Các bài tập hỗ trợ khắc phục tình trạng liệt mặt do lạnh

Bên cạnh các phương pháp điều trị chăm sóc y tế bác sĩ đưa ra dựa trên tình trạng cụ thể của người bệnh, một vài bài tập đơn giản giúp hỗ trợ tăng sức mạnh cho cơ mặt và lấy lại sự linh hoạt vốn có.

Bài tập cho khuôn mặt

Các chuyên gia khuyến khích thực hiện bài tập này trước gương để có thể quan sát rõ ràng các thay đổi.

• Bước 1: Cố gắng di chuyển từng bộ phận trên khuôn mặt một cách nhẹ nhàng và chậm rãi.
• Bước 2: Dùng ngón tay nâng nhẹ lông mày. Một bên sẽ nâng cao hơn bên kia nhưng không tác dụng lực quá mạnh vào bên đang bị liệt.
• Bước 3: Dùng ngón tay mát xa nhẹ nhàng các phần khác nhau trên gương mặt bao gồm trán, mũi, cằm và miệng.

Bài tập mũi và má

Sau khi khởi động cho toàn mặt, thực hiện thêm bài tập dành cho mũi và má. Các cơ vùng này đóng vai trò quan trọng trong trong đối với toàn bộ vùng mặt khi hồi phục.

• Bước 1: Dùng ngón tay nhẹ nhàng đẩy vùng da cạnh mũi ở vùng mặt bị liệt lên, đồng thời cố gắng nhăn mũi.
• Bước 2: Cố gắng nhăn mặt, tập trung vào vùng má và mũi.
• Bước 3: Tập trung vào mũi và cố gắng hít thở sâu bằng mũi. Bạn có thể bịt lỗ mũi ở vùng mặt bình thường để buộc các cơ bị liệt phải cố gắng làm việc.
• Bước 4: Phồng má lên và thổi khí ra ngoài. Lặp lại khoảng 10 lần.

Bài tập cơ miệng

Nhiều người bị liệt mặt có tình trạng khó ăn uống, điều này chứng tỏ môi và lưỡi bị ảnh hưởng. Một số người khác còn có tình trạng không kiểm soát được tình trạng chảy nước bọt. Các bước dưới đây giúp tập luyện cho vùng miệng, hỗ trợ kiểm soát miệng tốt hơn. Mỗi ngày nên tập 3 - 4 lần, mỗi động tác làm 30 lần.

• Bước 1: Mở miệng như sắp cười rồi ngậm lại. Sau đó làm ngược lại và tập cau mày.
• Bước 2: Mím môi lại nhẹ nhàng và để chúng thư giãn.
• Bước 3: Thử nâng góc miệng lên, có thể sử dụng ngón tay để giúp nâng bên mặt bị liệt.

Bài tập mắt

Người liệt mặt do lạnh cũng khó khăn trong việc nhắm mắt. Các bước dưới đây giúp bạn phần nào cải thiện các cơ tại mắt và kiểm soát chúng dễ dàng hơn.

• Bước 1: Tập nhướng mày lên xuống. Với bên mặt bị liệt, bạn có thể dùng tay để hỗ trợ.
• Bước 2: Nhìn xuống và nhắm mắt lại, nhẹ nhàng xoa mí mắt và lông mày.
• Bước 3: Luân phiên mở to mắt rồi nhẹ nhàng nhắm mắt lại.

Vừa rồi là những thông tin xoay quanh tình trạng liệt mặt do lạnh. Để tránh tình trạng liệt mặt do lạnh, cần chú ý bảo vệ sức khỏe và khi có nghi ngờ xuất hiện các triệu chứng liệt mặt cần thăm khám y tế sớm nhất để điều trị kịp thời. Hy vọng bài viết trên hữu ích với bạn.

Xem thêm:

• Các phương pháp phục hồi chức năng sau khi bị liệt mặt
• Các phương pháp điều trị liệt dây thanh quản